[zaloguj się]
[pdf]

DOWORA (9) sb f

Oba o jasne.

Fleksja
sg
G dowory
D doworz(e)
A doworę

sg G dowory (3). ◊ D doworz(e) (1). ◊ A doworę (5).

Sł stp, Cn brak, Linde XVI – XVII w.

1. Przystęp, dostęp (3):

dowora czego [= do czego] (2): BierEz N3, R3v. Cf Zwrot.

dowora do czego (1): KlonWor 5. Cf Fraza.

Fraza: »[do czego] jest dowora« = jest dostęp (1): A ieſli do cudzego nie będźie dowory/ Nie możeli odemknąć Sołu y Komory: Iuż będźie ſwoię ſuknią kradł/ y właſne ſprzęty KlonWor 5.
Zwrot: »doworę [czego] mieć« = mieć dostęp do czego (2): By [liszka] telko iadło widziáłá/ A dowory go nie miáłá BierEz N3; Pies rzekł z wielkiey pokory/ Wſzedłem niegdy do komory/ Támem cáłe ſádło złokał/ Bom iednego doworę miał. BierEz R3v.
2. Dogodna okazja, sposobność (2):
Szereg: »czas i dowora« (1): A gdy iuż obadwa Ceſarzowie w mocy y w ſkarbiech zniſzcżeli, on bacżąc cas y doworę na obudwu ſie obrocił, y poſiadł wſzytkę Tracią MiechGlab 66.
a. Podnieta, zachęta [czego] (1): yedno tey wolnoſci nye obrácayćye [bracia] ku doworze ćyałá [tantum ne libertatem in occasionem detis carnis Vulg Gal 5/13; ku pozwalániu ćiáłu WujNT; ná pobudkę ćiáłu WujBi]/ Ale przez miłoſć duchowną ſlużćye ſobye yeden drugyemu. KromRozm II mv.
3. Podstawa, oparcie, przyczyna, powód (4):

dowora czego (3): KromRozm II o3, o4; KromRozm III C6v. Cf Wyrażenie.

dowora ku czemu (1): SarnStat 618. Cf »przyczyna ani dowora«.

Wyrażenie: »dowora błędu« [szyk 2 : 1] (3): ſkąd myeli [ Manichei] doworę błędu ſwego? yedno z ewányeliey Lukaſſá ſwyętego KromRozm II o4, o3; KromRozm III C6v.
Szeregi: »dowora i podpora« (1) : Iż wyele kácerzow nye z ſtárego zakonu/ ále z nowego/ [...] błędow ſwych doworę y podporę bráli KromRozm II o3.

»przyczyna ani dowora« (1): GDy proſtégo ſtanu człowiek zábiie Szláchćicá/ którému żadnéy przyczyny/ áni dowory [cui nullam causam, vel occasionem JanStat 603] Szláchćie [!] ku rzuceniu ná śię nie dał [...] niech będzie táki ná gárdle karan. SarnStat 618.

Synonimy: 2. okazyja, sposobność; 3. podpora, przyczyna.

BZ