[zaloguj się]
[pdf]

DROGOŚĆ (87) sb f

Oba o jasne.

Fleksja
sg pl
N drogość drogości
G drogości
D drogości
A drogość drogości
I drogością
L drogości

sg N drogość (27). ◊ G drogości (18). ◊ D drogości (1). ◊ A drogość (21). ◊ I drogością (2). ◊ L drogości (8). ◊ pl N drogości (8). ◊ A drogości (2).

Sł stp, Cn notuje, Linde XVII (z Cn) i XIX w.

1. Wysoka wartość lub cena; caritas Mącz, Calep, Cn; gravitas, grave a. magnum pretium, pretiositas Cn [materialnie wymierna] (33): wtory pałac był wktorym chowano wſzytko odzýenye oney panny Aſenech/ ktore wdrogoſtzi y wcudnoſtzi przewyſzſzało to wſzytko co może bytz nalezýono ku okraſie nyewyeſcyey HistJóz B3; FalZioł I 136c, V 7; RejJóz L8v; HistAl G3v; GroicPorz b3v; BielKron 408, 419; Mącz 39d [2 r.], 149b, 166a, 484d; LeovPrzep C3, D4; RejAp 183v; Bo ták iákmiarz bywa/ że drogość zboża cżyni też wſzytkich inſzych rzecży drogość. ModrzBaz 33v, 33v [3 r.], 34, 34v [2 r.], 141v; SkarŻyw 102; KochPieś 2; Węgrżyn w tey mierze drogość lepſzośćią názwał GórnRozm E4v; Calep 168a; GostGosp 4; Cénę drogośći y tárgowé przy Dworze, á w Woyſcze z Hetmánem ſtánowi [marszałek]. SarnStat 308, 312, 386, 928.

W charakterystycznych połączeniach: drogość kamienia (3), rzeczy (6), soli (2), zboża (5); wielka drogość (5).

2. Drożyzna i wynikające z niej niedostatki; caristia BartBydg; gravitas, inopia, penuria Cn (43): BartBydg 23b; Ieſtli grżmi drogoſć znamionuie, á bydło mrzeć będzie FalZioł V 47v; Diar 76; GroicPorz b3v; OrzRozm S4v, T; Tegoż roku byłá wielka drogość w Polſzce BielKron 388, 388 marg; Mącz [114]b, 130c, 186c, 422c, 457a; GórnDworz Q8v; BielSat [I4]; KuczbKat 330 marg; ModrzBaz 33v, 141v, 142; BielSjem 13, 24 [2 r.]; Co rok ſłábſzé vrodzáie/ A zła drogość zá tym wſtáie. KochSob 57; BielRozm 5, 10 [2 r.], 11; ActReg 9, 27, 138; Pan ktory chce pieniądze zebráć pobożnie/ niech gumná ná drogość záchowa GostGosp 152, 68, 84, 98 [2 r.]; KlonFlis C4.

W charakterystycznym połączeniu: wielka drogość (10).

Szeregi: »drogość, (a, i, vel) głod« [szyk 3 : 2] (5): Caristia, glod vel drogoscz BartBydg 23; LeovPrzepSamb b3v; ſłyſzał głoſy opowiádáiące wielki głod á wielką drogość ná ziemi RejAp 58v; BielSat H2; StryjKron 345.

»drogość a (abo) niedostatek« (2): wagá w ręku tego ná nim [na koniu] ſiedzącego [znamionuje] drogość á wielki niedoſtátek ná ziemi wſzytkiego. RejAp 58v; ModrzBaz 33v.

3. Wielka wartość, cenność [abstrakcyjna, nie do oszacowania] (11): A tak gdyzechmy ſie ſtali iuz odkupieni przes drogoſc krwie y męky twoiey. Iuz nic nieracz zawieſſac nad nami RejPs 197v; RejAp 183v [2 r.]; Poznawſzy drogość tey Hárfy/ chćiey nieco o pożytku ś. modlitwy/ iáko o dźwięku duchownym wyrozumieć. LatHar +7v, 270, 352; SkarKaz 82a.
Szeregi: »godność i drogość« (1): Zábawże ſię/ choćiaż krotko/ ná rozbierániu godnośći y drogośći tego Sákrámentu LatHar 190.

»drogość i waga« [szyk 1 : 1] (2): pożytek męki twoiey/ nigdy nie ſtráćił w nas wagi y drogośći ſwoiey. LatHar 309, 461.

»drogość i wielkość« (1): Nowy [zakon] lepak zá pracę ſwoię: cżeka ziemie żywiących/ y odpłáty oney wiecżney w niebie: ktorey drogośći y wielkośći oko nie przeyrzy/ y myſl nie obeymie. SkarŻyw 3.

Synonimy: 2. głod, niedostatek; 3. cena, waga, wielkość.

SB