Słownik polszczyzny XVI wieku

« Poprzednie hasło: [DROŻNOŚĆ]

Następne hasło: DROŻONY »

DROŻNY (8) ai

-żn- (6), -zn- (2).

dró- (3), dro- (2); dró- MurzNT, Oczko; dro- ZawJeft; dró- : dro- JanNKar (1 : 1).

comp i sup (3 +1) (nå)drożniejszy.

Fleksja

sg
f	N	dróżnå	n	N	dróżniejszé
	G			G	dróżn(e)go, dróżniejsz(e)go
	A	nådróżniejszą		A	dróżn(e)

pl
N	subst	dróżniejszé
A	subst	dróżné

sg f N dróżnå (1). ◊ A nådróżniejszą (1). ◊ n N dróżniejszé (1). ◊ G dróżn(e)go, dróżniejsz(e)go (2). ◊A dróżn(e) (1). ◊ pl N subst dróżniejszé (1). ◊ A subst dróżné (1).

Sł stp: drożne, Cn notuje, Linde XVI(XVIII) ‒ XVIII w.

Znaczenia

1. Będący, leżący na drodze (1)
2. Stosowny, właściwy, prawidłowy, słuszny (7)

1. Będący, leżący na drodze; itinerarius, vialis, viarius Cn (1):

Wyrażenie: »błoto drożne« (1): Y będą iákoby mocarze/ ktorzy tłocżą bloto drożne ná bitwie [conculcantes lutum viarum in proelio] y będą walcżyć bo Pan ſnimi Leop Zach 10/5.

2. Stosowny, właściwy, prawidłowy, słuszny; rectus Vulg (7): rádźi áby niezbożné Vczynki ſwoié vdał zá drożné. ZawJeft 29; przeto ſie té tylko [obiecadła] położyły, któré drożnieyſzé były, á do druku zyśdź ſie mogły. JanNKar H2, D4v; PowodPr 82.

Wyrażenie: »nadrożniejsza droga« = słuszny sposób (1): którą to [przyczynę] dobrze wybaczywſzy/ iuż iákobyś nápoły zá wygráną/ á do porátowánia ſye/ nadróżnieyſzą drógę nálazł Oczko 25.

Szereg: »dobry i drożny i prawdziwy« (1): Cżynił co ieſt dobrego y drożnego/ y prawdźiwego [bonum et rectum et verum Vulg 2.Par 31/20]/ przed Pánem Bogiem twoim PowodPr 3.

N sg f w funkcji orzecznika »drożna« (1):

Zwrot: »to się zda drożna« = rzecz słuszna, właściwa (1): wſzakże i to się zdá barzo dróżná co w Talmudzie żydowskiem piſzą MurzNT 38v.

Synonimy: 2. dobry, prawdziwy.

Cf BEZDROŻNY, CZWORODROŻNY, NIEDROŻNY