[zaloguj się]
[pdf]

DRZEWKO (177) sb n

drzewko (176), drewko (1); drzewko : drewko FalZioł (77 : 1; I 2 żp).

-é- (10), -e- (15); -é- : -e- Mącz (8 : 11), SienLek (2 : 4); o jasne.

Fleksja
sg pl
N drzéwko drzéwka
G drzéwka drzéwek
D drzéwku drzéwk(o)m, drzéwk(a)m
A drzéwko drzéwka
I drzéwki(e)m drzéwkami, drzéwki
L drzéwkåch

sg N drzéwko (47). ◊ G drzéwka (65). ◊ D drzéwku (3). ◊ A drzéwko (22). ◊ I drzéwki(e)m (19). ◊ pl N drzéwka (3). ◊ G drzéwek (3). ◊ D drzéwk(o)m (1) GostGospPon, drzéwk(a)m (1) FalZioł. ◊ A drzéwka (6). ◊ I drzéwkami (1) Mącz, drzéwki (2) RejWiz. ◊ L drzéwkåch (4); -åch (3) RejWiz; -ach (1) Mącz.

Sł stp, Cn notuje, Linde XVII – XVIII w.

Dem. od „drzewo”; ‘drzewo rosnące, niekiedy krzew’ (często w funkcji hipokorystycznej); arbusculus Murm, Mymer1, BartBydg; arbuscula Mącz, Calep, Cn; arboris abortus, arboris pumilio Cn (177): PatKaz II 56 [2 r.]; Murm 103, 111; Mymer1 20; BartBydg 13; Owocz albo naſienie tego to drzewka [jeżyny] ma w ſobie mierną ciepłoſc/ á dla tego y ſmak ſlodki FalZioł I 121d; A Galienus piſze iż Galbanum ieſth kliy z iednego drzewka. FalZioł III 33b, I 16c, 104b, III 19b, IV 9b, V 35 (37); MiechGlab [89]; támże też były ná onym rownym polu drzewká niezlicżne/ ktore nád miárę łokciá więtſze nie roſly HistAl K7v; Więc ptaſzkowie rozlicżni [...] Skacżąc po onych drzewkach [...] ſpiewáli. RejWiz 24; Więc źrzodłá ony piękne miedzy drzewki wráią RejWiz 24v, 34v, 65, 110v, 138 (9); RejFig Eev; DRzewko pyęknie zyelone/ cáłe láto ſtoi RejZwierz 127v, aa2, 37, 118, 127v, 131; BibRadz Ez 15/6; Nerium, Nieyákie drzewko/ które Aptekárze Oleader zową. Mącz 246a; Semina deponere, Latorośli ſzczepić álbo młode drzewká wſádzáć. Mącz 381b, 14b, 76d, 159c, 278a, 354d (15); RejAp 54, 177; RejPos 39v [2 r.], 101 [3 r.], 304v, 337v [2 r.], 351; ktore drzewko przezwał [Pan Bóg] drzewem żywotá RejZwierc 1v; Też gdy młode drzewká rozſadzaſz niepotrzebne gáłąſki precż obrzeż RejZwierc 107, 1v, 21v, 107, 112v, 131 (16); Calep 88a; GostGospPon 170; GrabowSet O2.

W charakterystycznych połączeniach: drzewko małe, maluczkie (3), młode (4), niskie (5), piękne, śliczne (2), zielone (5).

Wyrażenie: »wzor na kształt drzewka« (1): wzor s perel Orianſkich, na kſtath [!] drzewka WyprKr 32.
Zestawienia: bot. »bluszczowe drzewko« = Hedera Helix L. (Rost) (1): y natychmiaſt vſchło drzewko ono Bluſzcżowe. WysKaz 1.

bot. »drzewko figowe« = Ficus carica L. (Rost) (1): Ficulus, pro parva ficu, Máłe drzéwko figowe. Mącz 125d.

bot. »drzewko jałowcowe« = Juniperus communis L. (Rost) (1): Iuniperus, Drzéwko yáłowcowe. Mącz 178b.

bot. »drzewko oliwne« = Olea europaea L. (Rost) [szyk 2 : 1] (3): A ſpráwiedliwy będzie podobien ku drzewku oliwnemu nádobnie kwitnącemu RejPs 78v; Oliwne drzewká wſzędy przy brzegoch zyelone/ Stoią pięknym porządkiem RejWiz 176v; RejZwierc 18.

bot. »winne drzewko« = Vitis vinifera L. (Rost) (2): Widzieli theż winne drzewká máiące groná niewymownie wielkie HistAl L6; WujNT 366.

W przen (1):
Wyrażenie: »zakazane drzewko« (1): á vſtáwicżnie ſie tárgamy ná to zákazáne drzewko iego á záwżdy nam więcey ſmákuie káżdy zákazány owoc tego ſwiáta nędznego RejPos 337v.
a. bot. Artemisia Abrotanum L. (Rost); boże drzewko; abrotanum Murm, Mymer1, Mącz, Calep (60) : Abrotanum. Drzewko. Mymer1 17v.
Zestawienie: »boże drzewko« [szyk 58 : 1] (59): Murm 112; Korzeń złotogłowow zbożem drzewkiem wługu warzone włoſi roſci FalZioł I 15d; á gdy vwarziſz chebd zbyliczą/ z bożem drzewkiem w winie [...] też wywodzy rzecż przyrodzoną paniam FalZioł I 47a, I 3a, 8c, 19b, V 27v, 75 (41); Abrotanum, Boże drzewko/ ziele yeſt. Mącz 1c, 1c; Brodá ieſli poráſtáć niechce/ zmieſzay zſtárą oliwą popioł z Bożego drzewká/ á pomázuy. SienLek 47v; Weźmi garść drzewká Bożego Szczépkę łuczywá ſmolnégo/ Warz to dobrze wpiwie ſtárym SienLek 149v, 12, 47, 97, 103v, 155v (14); Calep 7b.

Cf DRZEWECZKO

KN