« Poprzednie hasło: DWORNOŚĆ | Następne hasło: DWOROCZNY » |
DWORNY (11) ai
o jasne.
comp dworni(e)jszy (2).
sg | ||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|
m | N | dworny, dworni(e)jszy | f | N | dwornå | n | N | dworné |
G | dworn(e)go | G | dworn(e)j | G | dworn(e)go | |||
D | D | dworn(e)j | D | dworn(e)mu | ||||
A | A | dworną | A | dworn(e) | ||||
I | dwornym | I | dworną | I | dwornym | |||
L | L | dworn(e)j | L |
pl | ||
---|---|---|
N | m pers | dworni |
subst | dworn(e) | |
G | dwornych | |
D | dwornym, dworni(e)jszym | |
A | subst | dworn(e) |
sg m N dworny, dworni(e)jszy (20). ◊ G dworn(e)go (1). ◊ I dwornym (3). ◊ f N dwornå (22). ◊ G dworn(e)j (10). ◊ D dworn(e)j (10). ◊ A dworną (11). ◊ I dworną (1). ◊ L dworn(e)j (3). ◊ n N dworné (2); -é (1), -(e) (1). ◊ G dworn(e)go (2). ◊ D dworn(e)mu (1). ◊ A dworn(e) (2). ◊ I dwornym (1). ◊ pl N m pers dworni (3). subst dworn(e) (4). ◊ G dwornych (4). ◊ D dwornym, dworni(e)jszym (2). ◊ A subst dworn(e) (9).
Sł stp, Cn notuje, Linde XVI – XVIII w.
- Przymiotnik od,,dwor”
(111)
- 1. Należący do dworu, związany z dworem, tj. urzędnikami i świtą dworską, dworski (71)
- 2. Wytworny, obyty, grzeczny, układny, uprzejmy, elegancki, piękny; wykształcony, doskonały (19)
- 3. Przewrotny, przebiegły, zuchwały, zlośliwy; ciekawy, wścibski; niepotrzebny, zbyteczny (20)
- 4. Przymiotnik od „dwor” ‘dziedziniec, podwórze’; podwórzowy (1)
»dworny uf« = oddział żołnierzy najlepiej uzbrojonych i wyćwiczonych, stanowiących straż przyboczną wodza (1): A dworne vffy rządzić kazał Mońwidowi StryjKron 517.
»marszałek dworny« [szyk 6 : 2] (8): Potym Rádźiwił dworny Márſzałek nádobnie/ Iechał w ſwym Włoſkim ſtroiu StryjWjaz B3, B3; Márſza. Dwor. kor. SarnStat 38, 38, 1016, 1043, 1065, 1194.
»podskarbi dworny« (2): WyprKr 2; Podſkárbi Dworny [Viecthesaurarius Curiae JanStat 309] nic tych rzeczy ſpráwowáć nie będźie SarnStat 335.
»referendarz dworny« (3): Stániſław Oſowſki Kántor Gniéźniéńſki Refferendarz Dworny SarnStat 1043 [idem (2)] 1065, 1194.
»dworni ludzie« [szyk 2 : 2] (4): Ale nie dwornym anij téż wyſoce mądrym/ ty rzeeży ſą piſané/ ale ludziom miloſciwym ij proſtym OpecŻyw 30, 30; V ludzić to dwornych/ ábo rádſzey głupich/ zda ſie rzecż być nie przytoyna/ ále v Bogá namniey CzechRozm 18; KochFr 104.
»dworna polszczyzna« (1): Bo moie przedſięwzięćie nie to było áni ieſt/ żebychſię zgłádką/ álbo dworną Polſzcżyzną miał wták zacnych á Boſkich kśięgach popiſowáć BudNT dv.
»rzeczy dworne« [szyk 2 : 1] (3): Ale chcemyli ſie nie bátz wypędzeniá/ wiaruymy ſie wielkiégo ſwietſkiégo broienią/ ij dwornych rzecży ſprawianiá/ ktoré cżas tratzą ij ſlużbę bożą ij chwálę zamieſſkáwaią. OpecŻyw 58, 30; Bo ieſlibyś thák v ſiebie rozumieć chciał/ iż tho ſą rytmy ábo iákie rzecży dworne/ cżego kościoł ſwięty nie potrzebuie LubPs A5v.
»dworny a głęboki« (1): Przeto mądrze vczynił ten vcżony á dobry cżłowiek M. Valenty ktory bacżąc ſpoſob płći panieńskiey y też iey rozumu/ opuſciwſzy inſze dworne á głębokie wykłady telko tego ſie iął w ktorym zależy bogomyſlnoſc y pobudzenie ku nabożeńſtwu. WróbŻołtGlab A4.
»dworny a niepożyteczny« (1): ktorych [świętych ojców] X. K. w tym piſániu náſláduie/ co X. A. dwornym/ á niepożytecżnym piſániem oſądźił. NiemObr 142.
»dworny i nieużyteczny« (1): y bábiego bádánia/ y zbytniego/ y dwornego/ y nieużytecżnego/ [...] żebyś ſie wyſtrzegał. CzechRozm 2v.
»płonny i dworny« (1): mam od niego [od ciała] błotne y roſkoſzne myśli: od świátá płonne y dworne LatHar 587.
»dworny i subtylny« (1): Lecż przy końcu tey rzecży zdáło mi ſię zá potrzebną ſłowá niektore X. K. o wćieleniu ſyná BOżego/ dworne y ſubtylne przywieść. NiemObr 143.
Cf DWORACKI, DWOROWY, DWORSKI, NIEDWORNY
KN