[zaloguj się]
[pdf]

DZIAŁANIE (10) sb n

Oba a jasne, e pochylone.

Fleksja
sg
G działaniå
D działaniu
A działanié
I działanim
L działaniu

sg G działaniå (3). ◊ D działaniu (2). ◊ A działanié (2); -é (1), -(e) (1). ◊ I działanim (1). ◊ L działaniu (2).

Sł stp, Cn notuje, Linde XVII – XVIII w.

1. Czynienie, sprawowanie, zajmowanie się czymś; actus, effectio, factio Cn [czego] (3): Nie tylo myślenim/ ále dźiáłánim y dotykáńim ſię rzeczy/ y długim doświádczenim rośćie y nábywa ſię mądrość do rządow ludzkich. SkarKazSej 663a.
Wyrażenie: »działanie liczby« = liczenie, rachowanie (1): Przyrodzenie planet. [...] Dari y doſtoynoſci gich [...] Mercurius [...] Cżlowiek bywa navcżony w gwiazdarzkiey navcze/ w muzycze/ w dzalaniu licżby FalZioł V 51v.
a. Wyrządzanie (1): swowolni nie będą tak śmieli a pochopni ku gwałtom, ku mordom, ku działaniu krzywd Diar 92.
2. Postępowanie, zachowanie się (1): Pan bog z nieba wezrzał na ſyny ludzkie aby oglądał ieſtli ieſt ktory rozumieiąci abo ſzukaiąći pana boga. [...] Rozumieiąci) cżuſz przez prawdziwe porozumienie. A ſzukaiąći) przez dobre działanie. WróbŻołt R2v.
3. Sprawianie, spełnianie [czego] (4): Siodmá korona ieſt ſprawiedliwoſci/ którá ieſt oddanijé záplaty/ za dzialanijé dobrych vcżynków OpecŻyw 188v.
a. Wyrabianie, budowanie [czego] (3): Przy działauiu [!] Wodek to na piecży miey iżebys ogień mierny dawał FalZioł II 2d, II 3a; Rzekł mi záſię Pan Bog/ ſynu cżłowiecży weźmi cegłę/ położ ią przed ſobą á wyryſuy ná niey miáſto Ieruzálem pod ſpoſobem oblężenia/ takież ſzańcow dzyáłánia/ ſtrzelby/ y woyſká poſtáwienia/ y oblężeſz ie/ známionuiąc dom Izráelſki. BielKron 96.
4. mat. Wykonywanie obliczeń, rozwiązywanie zadań arytmetycznych [czego] (2): cżyńże według reguly/ przidzieć ſrzedni termin pirwſzego działania. KłosAlg F, F.

Cf DZIAŁAĆ, DZIELNOŚĆ, NIEDZIAŁANIE

SB