[zaloguj się]
[pdf]

DZIELNOŚĆ (279) sb f

dzielność (278), dzilność (1) RejAp,

-é- (57), -e- (15); -é- KochPs (5), KochTr, KochEpit, KochMuza, KochTarn, PudłFr (6), KochProp, GórnTroas (2), KochFrag (2), OrzJan (21), WyprPl; -e- KochZg, Oczko (2), KochCzJan, OstrEpit; -é- : -e- KochJez (5 : 2), KochFr (2 : 2), KochPieś (2 : 1), ZawJeft (1 : 4), SarnStat (5 : 1); o jasne.

Fleksja
sg pl
N dzielność dzielności
G dziélności dzielności
D dziélności dzielnościom, dzielnościåm
A dziélność dzielności
I dzielnością dzielnościami
L dzielności dzielnościåch

sg N dzielność (40). ◊ G dziélności (61). ◊ D dziélności (10). ◊ A dziélność (40). ◊ I dzielnością (59). ◊ L dzielności (20). ◊ pl N dzielności (6). ◊ G dzielności (18). ◊ D dzielnościom (1) OrzRozm, dzielnościåm (1) RejZwierc. ◊ A dzielności (12). ◊ I dzielnościami (3). ◊ L dzielnościåch (8); -åch (5) RejZwierz (2), StryjKron (3), -ach (3) WujJud, KołakCath, SkarKaz.

Sł stp brak, Cn notuje, Linde XVI (jeden z tych samych przykładów) – XVIII w.

1. Sprawność, umiejętność w działaniu, biegłość; uzdolnienie, talent [9 r. w pl] (204): RejZwierz 80; [Cicero] przez dźielność ſwą ktemu był przyſzedł/ że Rzym on wielki zginął/ á Cicero Rzymſki zoſtał OrzRozm Q2; ále o onych [dworzanoch] mowię/ ktorzy nic nieczynią/ iedno vbrawſzy ſye przed Krolem iáko Pánny przed Krolową ſtoią/ ktorym zá wſzytkę ich dźielność/ dźieśięć złotych tylko ná kwártał dawam. OrzRozm R2, P3v, Q2, R2; GórnDworz E2v; RejZwierc 221; ieſt wiele Náuk rozmáitych pożytecżnych/ ktoremi Cżłowiek mogłby ſobie nárzędźić wiecżną pámięć/ ſławę/ y poććiwą żywnoſć przez rozmáithe poſtępki w dziélnośći iákieykolwiek potrzebney BielSpr b4; StryjWjaz Av, B4; KochFr 86; V Sąduś vmieiętny/ á ochotny domá [...] Iednák w ſądźie nie życzę ſobie twéy dźiélności Doznáć PudłFr 29, 40, 41; ZawJeft 22, 47; KochFrag 42; SarnStat 1141, 1225; PowodPr 78; gdyż zá ich [poetów] dźielnośćią/ Sławá rozmáitych ſpraw/ nie zginie wiecznośćią PaxLiz A2v.

dzielność na czym (1): ták téż y ná tym Vrzędźie Koronnym doſtátecznéy dźiélności [Stanisława Sobka] dobrzeſmy doználi. SarnStat 360.

W połączeniach szeregowych (13): RejZwierz 53; ábowiem te przymioty/ nie ſą przeciwne cznocie/ bacżeniu/ vmieiętnośći/ dziélnośći cżłowiecżej/ w káżdym lecie GórnDworz Kk7, B7; RejZwierc [283]; ábychmy zwątpiwſzy o tych náſzych kráſomowſtwách/ dowcipách/ náukách/ y dzielnościách dźiśieyſzych/ rádſzy ná oney ſtárey proſtoćie Stárſzych náſzych przeſtawáli. WujJud A5v, A2, A3v; bo ſię wnim [w Mojżeszu] wielka mądrość/ dowćip/ ſtátecżność/ y dzielność/ pokázowáłá. SkarŻyw 478; PudłFr 61; RybGęśli A3; VotSzl A2; KlonWor 14; SzarzRyt A2v.

Wyrażenia: »dzielność pańska« (1): STEPHAN/ ktory obacżył dźielność Páńſką w tobie/ Iż mądry był/ mądrego poſádźił przy ſobie. SapEpit [B2].

»dzielność senatorska« (1): Maſz W. M. wielką teraz pogodę ku okazániu cnoty/ y dźiélności Senátorſkiey ſwey OrzRozm A4.

»dzielność sławna« (1): [Hozjusz i Kromer szlachectwa swego dowodzą] nie Herbem w Norembergu rytem/ ále rozumem oświeconem/ y też dźielnością ſwą ſławną przed Bogiem y przed ludźmi vkázuią. OrzRozm Q.

»dzielność w sprawach« (1): á s ktorey [twarzy]/ nicżeś inego ſędzić nie mogł/ iedno [...] náuki wiele/ biegłośći w rzecżach/ dzielnośći w ſpráwách doſyć GórnDworz B7.

Szeregi: »cnota, (i) dzielność (nauka)« (5): OrzRozm A4; Oczko A4; Ták wielé cńót iéy młodość/ y tákich dźiélnośći Niemogła zniéść KochTr 12, 2; PudłFr 36.

»siła a dzielność« (1): A to co męſzcżyzná śiłą/ á dzielnoſcią ſwoią máiętnośći przybáwi/ to białagłowá goſpodárſtwem/ á pilnoſcią/ w dobrey mierze záchowa GórnDworz X6v.

»dzielność, (ani, i, i też) sprawa« [szyk 2 : 2] (4): Moyżeſz święty miał co nád Krole náſze dźiśieyſze/ czyli im on ſpráwą y też dźielnośćią rowien był? OrzRozm, Tv, T2; GórnDworz Kk7; KołakCath B2.

a. Męstwo, odwaga, waleczność, cnota rycerska; umiejętność wojenna (150): RejZwierz 25v, 80; Ten wierſzyk vkázuie/ że dźielność godnego w Rzeczypoſpolitey Człowieká cżyni/ á nie rod/ ani okopćiáłe náſze Herby. OrzRozm P3, Q, Rv [2 r.]; KochZg A2v; GórnDworz G4v, G8v; Trąbą ludzi Hetmáni budzą ku dziélności RejZwierc 120, 242; BielSpr 11, 67; StryjWjaz Av, A2; PaprPan Gv, M2v, X4, Y4; ModrzBaz 108v; KochPs 68; [Witołt] zá niegodną y nieſłuſzną rzecz poczytáiąc/ Skirgáyłowi nikczemnemu y ſobie w dzielnośći nierownemu podlegáć StryjKron 482; Także iego [Pawła Jasieńskiego] dzielnością Niemcy ſzyk zmieſzáli StryjKron 642; Kniáź Conſtantin Oſtroſki [...] Mąż ſwiętey pámięci y trudno wyſławioney dzielnośći/ nád Tátary y Moſkwą częſty á ſzczęſliwy zwyciężcá vmárł StryjKron 757, 31, 205, 210, 230, 330 (19); KochJez A2, A3, A4, A4v; KochEpit A3; á dźiélność milczána/ Ledwe nie tóż ieſt/ co gnuſność pokopána. KochMuza 27; Láſkęś nieprzyiacielowi Vczynił: maſz y dźielnośćią/ Maſz iuż náden y ludzkośćią. KochPieś 46, 12; KochProp 15; ZawJeft 6; GrochKal 6, 22; KochFrag 41; á wżdy ten [Bolesław] choć go prze dźielność iego śmiáłym zwano/ nie ieno nie mądrym/ ále y złym był człowiekiem. OrzJan 93, 40, 46, 55, 62, 65 (15); KołakCath A4; KlonKr A3v; SzarzRyt B4v [2 r.], C2v, C4v.

W połączeniach szeregowych (4): GórnDworz Q6; StryjKron 462; OrzJan 99; SErce/ męſztwo/ vrodá/ dźielność/ obycżáie/ Te rzecży w niedoſtátku nie ſtoią zá iáie. CzahTr B.

Zwrot: »dać, mieć, odnieść dank (w) dzielności (wojennej)« [szyk zmienny] (1 : 2 : 2): y dał mu śiłny dánk w ſpráwie/ w męſtwie/ j w dzielnośći woienney GórnDworz Q6; [naszy] ná głowę ich [Tatarów] poráziwſzy łupy wſzyſtki y połony odbili/ gdzie Iakob Secygniewſki y Páweł Farurey wodzowie dank dzielnośći odnieſli. StryjKron 752, 532, 702, 727.
Wyrażenia: »mężna dzielność« (1): IAk Mieśiąc nocne oświeca ćiemnośći/ Ták tá Leliwá dla mężney dźielnośći/ W Moniwidowem świeći Domu sławnem ModrzBazStryj ¶2v.

»przeważna dzielność« (3): Ale przytárwſzy z boku przeważną dźielnością/ Wſpárł Ruſakow StryjKron 230, 110, 375.

»rycerska (a. rycerstwa), cnoty rycerskiej dzielność« [szyk 9 : 3] (14 : 1): BielSpr 72v; Nád ktorym woyſkiem przełożył Erdziwiłá Syná ſtárſzego/ Mężá w dzielnośći Rycerſkiey doſwiádczonego StryjKron 265, 61, 100, 110, 360, 375, 462, 667; Káżdy ſztuką y cnoty rycérſkiéy dźielnośćią O ſwé ſye zdrowié ſtárał [...] Ieden bił/ drugi bit był ZawJeft 13; GrabPospR K2v, K3v [2 r.], K4v; VotSzl C2.

»sławna dzielność (rycerska); być sławnym (rycerską) dzielnością« [szyk 3 : 1; 1 : 1] (4; 2): Węgrowie też będąc doſić sławni rycerſką dzielnością/ Attile Krolá ſwego StryjKron 61; Ták dwá Polacy dzielność sławną okazáli/ Zá czym Węgrowie z Krolem dwu Zamku doſtáli. StryjKron 602, 76, 110; KlonKr B2; CzahTr H.

»dzielność w sprawach (a. rzeczach) rycerskich, wojennych, zacnych« [szyk 5 : 4] (3 : 2 : 4): cżego rozumiał że iuż doſtał/ tho ieſt/ męſtwá/ á dzielnośći w ſpráwie woienney GórnDworz H, K3v; RejZwierc [28s], 160; DZIelność w Rycerſkych ſpráwách da Bog ią mieć będźie MycPrz I A2v; Oczko A2v.

»dzielność wojenna« (4): GórnDworz Q6; KuczbKat 140; Ták Długoſus/ Vapouius/ [...] w ſwych Kronikach Litewskiego narodu leśnego/ y ich dzielnośći woienney pierwſze obiáśnienie y oznáczenie opiſuią StryjKron 244; OrzJan 64.

Szeregi: »cnota i dzielność« [szyk 5 : 4] (9): KochSat [C2]; GórnDworz Y8; StryjKron 76, 707; gdźie Moſkiewſkié roty Zá ſpráwą oycá twego/ mężá wielkiéy cnoty Y dźiélnośći/ poległy KochJez A2v, B4; GórnTroas 52; OstrEpit A2v; KlonKr F2v.

»dzielność i ćwiczenie« (1): A ſthądże mu [Aleksandrowi Wielkiemu] oná iego wielka dzielność y ćwicżenie przychodziło/ cżytaiąc ſpráwy onych wielkich krolow y mocarzow RejZwierc 13.

»męstwo, (a, i) dzielność« [szyk 12 : 2] (14): GórnDworz H, Aa3; MycPrz I B2; PaprPan C2v, Fv, O4v, X; Oni [dawni panowie] ſię w męſtwie/ w dźiélności kocháli KochFr 28, 122; GórnRozm G4; KlonKr B3v, E4; VotSzl C2; żebyś to czego oni cięſzkim Y krwáwym potem ſwoim, dźielnością, y męſtwem Doſtáli [...] Ná zbytkách [...] vtráćił? CiekPotr 48.

»cnota, męstwo, dzielność« (1): Sławnego po wſzem świećie Kroleſtwá Polſkiego. Z cnoty/ z męſtwá/ z dźielnośći CzahTr G.

»w męstwie poczynanie i dzielność« (1): VStáwiamy/ áby plebei nie byli kreowáni ná ſzláchectwo/ [...] w woyſcze/ dla znácznégo w męztwie ſwégo poczynánia y dźiélnośći. SarnStat 239.

»serce (i rada) i dzielność« [szyk 2 : 4] (3): Tyś mi ſercá/ y dźiélnośći dodał w bóy ſrogi [Et accinxisti me fortitudine ad bellum PolAnt Ps 17/40] KochPs 25; ActReg 55; OrzJan 46.

»serce, męstwo i dzielność (także też i w boju czerstwość)« [szyk 1 : 1] (2): gdźiem świádom ieſt wáſzych dźiélnośći/ Sercá męſtwá tákże też y w boiu cżerſtwośći. CzahTr Fv, G3v.

»dzielność, (i) sława« (3): OrzJan 3, 53; A ieſli więc niewiernie y nieſprawiedliwie Oddał/ co w boiu doſtał y ná krwáwym żniwie: [...] tym ſámym ſwą dźielność y ſławę ohydźił. KlonWor 17.

»dzielność i sprawa« [szyk 2 : 4] (3): RejZwierc 160; KochDryas A2; Iego dźiélność/ y ſpráwá/ znáczna byłá w boiu KochTarn 74.

»sprawa, męstwo, dzielność« [szyk 2 : 1] (3): GórnDworz Q4; Nie wiem by ták był z krnąmbrnym ſercem cżłowiek táki/ Ktory wiádom męſtwá ſpraw dźiélności wſzeláki [lege: wszelakiej]. Aby nie miał litowáć dźiś vpadku tego CzahTr G4v, H.

»śmiałość i dzielność« (1): Smiáłość y dzielność Smolenſczan. StryjKron 527 marg.

»zwycięstwo i dzilność« (1): Páſem theż thákiem złotym poſpolicie rycerze bywáli opáſowáni/ gdy iecháli z iákiego zwycięſtwá ſławnego/ á to był znák zwycięſtwá y dzilności ich. RejAp [13]v.

W przen (3): KochJez A2; [Polsko] Gniazdo dźielnośći/ y wdźięcżney ſwobody GrochKal 24.
Szereg: »męstwo i dzielność« (1): [Pan] Okrył ſye męſtwem wſzytek/ y dźielnością [induit Dominus fortitudinem PolAnt Ps 92/1] KochPs 140.
b. Zalety bojowe (o zwierzętach) (4): Nie pátrza on ná dźielność wypráwnych koni [Non in fortitudine equi voluntatem habebit Vulg Ps 146/10] KochPs 213; KochFr 127; Doświádczył Sokoł Gryffá/ iákiéy ieſt dźiélnośći PudłFr 43; gdy Bucefalá Alexándrowégo Wychwałano/ nád inſzé dla dźiélnośći iego WyprPl B4.
c. teol. Właściwość natury Chrystusa (2):
Wyrażenia: »dwoja dzielność Chrystusowa« (1): Dáiem im (mowi Zbor S.) poſtánowienie o dwoiey dzielnośći Chryſtuſowey SkarJedn 315.

»przyrodzona dzielność« (1): Dwoie przyrodzoną wolą w Pánie náſzjm/ y dwie przyrodzone dzielnośći nie rozdzielno/ nie przemienno/ nie rozlicżno/ nie zmieſzenno [...] iednáko wyznawamy. SkarJedn 316.

2. Działanie, czyn, dzieło, sprawa, osiągnięcie [37 r. w pl] (43): [Secygniowscy] Y w Rzecżypoſpolitey/ y w inych dzyelnoſciach/ Nie mylili ſie nigdy/ w ſwoich powinnoſciach. RejZwierz 64; Obacżyłem iż wſzytki dzyelnośći ktore ſą pod niebem cżvnione/ ſą prożne á márne [Vidi cuncta, quae fiunt sub sole Vulg Eccle 1/14] BielKron 79; temu/ gdy ſię proſtey do cnoty drogi trzy ma/ a nie zá cudze/ ále zá ſwe dźielnośći nagrody prágnie [suae actionis praemia ambientem]/ niema nic przodkowánia y sławy zábrániáć. ModrzBaz 58v; KlonŻal A2v; y ktora ieſt przewyżſzáiąca wielkość mocy iego przećiwko nam/ ktorzy wierzymy: według dźielnośći mocy (marg) ábo skuteczney mocy. (‒) śiły iego [secundum operationem potentiae virtutis eius] WujNT Eph 1/19; Z ktorego wſzytko ćiáło [...] wedle dźielnośći káżdego członká podług miárki ſwey [secundum operationem in mensuram uniuscuiusque membri]/ cżyni wzroſt ćiáłá ku zbudowániu ſámego śiebie w miłośći. WujNT Eph 4/16; PowodPr 78; Są też y drudzy ludźie/ ktorzy dla gnuſnośći Więźniámi ſię więc cżynią/ chroniąc ſię dźielnośći. KlonWor 53.
Wyrażenia: »dzielność boska na duszy« = łaska (1): á w nim [w Piśmie św.] ſą rzeczy ták trudne/ o Troycy ś. [...] o dźielnościách bozkich ná duſzy SkarKaz 81a.

»dzielność duszna« (1): Y ták vmárłe ćiáło proroká/ cżyniło dźielnośći duſzne: ſamo vmárłe było/ á drugiemu vmárłemu żywot dáło. SkarŻyw 279.

»sławna dzielność« (1): cżáſu ſpráwowánia świętych obrzędow/ chwały Bogá nieśmiertelnego/ y wielkich ludźi sławne dźielnośći [praeclara facta]/ wyśpiewywano ModrzBaz 132.

Szeregi: »pilność i dzielność« (1): Gdy nam tedy Bog dáie iáki tálent/ tedy chce od niego zyſku/ y zarobku duchownego/ zá pilnością y dźielnośćią náſzą. WujNT 108.

»dzielności i pisma« (1): W. M. ſam iáko [...] ſucceſſor iedyny [J. Kochanowskiego]/ ták dźielnośći y piſm pozoſtáłych/ [...] niezániechaſz/ áby ſecreta ingenii iego mole pſowáć [...] miáły KochCzJan A2v.

»sprawa a dzielność« (2): [dobry król] thák poſthánowiony [żywot powiedzie] iákoby cżęſcią był w romyſlániu rozumnym/ czo Lácinniczy contemplatią zową/ cżęſcią w ſpráwach/ á dźielnośći GórnDworz Gg7, Gg7.

a. Mężny czyn, walka, działanie wojenne (28): y dawſzy hárcom y inym dźielnośćiom pokoy/ w pług á w rolą wſzyſcy ſye obroćimy OrzRozm O3; RejZwierc [282]; TAk tedy maſz Czytelniku miły o powodzeniu/ dzielnościach/ y ſrogim ná oſtátek pogromieniu mężnych Cymbrow y Gepidow StryjKron 31; y wyſpiewawſzy dźielnośći iego co zá żywotá cżynił/ zápalili on ſtos drew ſmolny/ y ták wſzytko ćiáło zgorzáło StryjKron 467, 36 [2 r.]; tuſmy náwet Herby dźielnośći náſzych y rzeczy od nas dobrze poſłużonych wyſtáwioné mieć chćieli OrzJan 98; KołakCath B2v; CzahTr F4v.
Wyrażenia: »mężna dzielność« (3): Don/ Worſchłá/ Siná wodá/ Wolgá krwią płynęły/ Czym Litwy z Ruſią mężne dźielnośći słynęły. StryjKron 507, 16, 350.

»przeważna, poważna dzielność« (1 : 1): RejZwierc 103v; więkſza ſie część Slachty prawdźiwey Litewſkiey y Zmodźkiey/ właſną cnotą/ y przeważnymi rycerſkimi dzielnościámi rozmnożyłá StryjKron 76.

»dzielność rycerska, rycerstwa« [szyk 2 : 2] (3 : 1): Liuius tákże y Florus o częſtych á mężnych dzielnościach rycerſkich Celtiberow bárzo częſto wſpomina. StryjKron 16, 76, 340; CzahTr H.

»sławna dzielność; sława dzielności wojennych« (2; 1): RejZwierc 161; y wſzyſcy iednoſtáynie ſámi od ſiebie ony Ziemie Sławanſkimi/ od sławnych ſwoich dzielnośći názwáli StryjKron 95; Sławá záśię dźiélnośći woiennych która [...] co zá znák mieć zacnieyſzy mogłá/ nád ten OrzJan 64.

»dzielność wojenna« (1): OrzJan 64 cf »sławna dzielność«.

Szeregi: »cnota, (i) dzielność« (3): iedno wypiſano ony ſławne cnoty ich [Achillesa, Hektora, Herkulesa i in.]/ ony poważne dzielnośći/ ony ſtałe á poććiwe żywoty ich RejZwierc 103v; StryjKron 76, 411.

»sława, męstwo, dzielność« (1): Ták Dom Bekieſzow ſławą/ męſtwem dźielnośćiámi Stráſzny nieprzyiaćielom miedzy Sármatámi. KołakSzczęśl Av.

»dzielność, (a, i) sprawa« [szyk 5 : 2] (7): RejZwierz 50; RejZwierc 14v, 52v, 161; StryjKron 81; GórnTroas 20; Náten cżás ći dwá bráćia Tátárow gromili/ [...] Oycá ſwego dźielnośći y ſpraw náśláduiąc KołakCath A4.

W przen (1): Iż iáko Mieśiąc ták też iych dźielnośći/ Swiecą w ćiemnośći. ModrzBazStryj ¶2v.
3. Potęga, siła, moc; zasługa, zacność, godność, cnota; wielkość, sława; virtus JanStat; gloria, potentia Vulg (32): Duae ſunt artes, quae poſſunt locare homines in ampliſsimo gradu dignitatis: vna Imperatoris, altera Oratoris boni. [...] Otoż maćie [...] do dźielnośći wielkiey drogę. Ięzyk mądry/ á ſerce waleczne OrzRozm Q2, Q2 [2 r.], R2v [2 r.], R3, Sv; SkarŻyw 567; Cżyniąc ludźi podobne tráwie/ á ich wſzytkę dźielność kwiátowi/ ktory prętko vpada [et omnis gloria eius tamquam flos foeni Vulg 1.Petr 1/24]/ ſkoro trawá vwiędnie: choćiażby ſię nayzacnieyſzym zdał. CzechEp 155; KochPieś 13; á tu gdy błogoſłáwi y mowi/ to ieſt ćiáło moie: ták máło o błogoſłáwieńſtwie y dźielnośći ſłow iego trzymáć mamy? SkarKaz 159b; CiekPotrHerb )?(2; RybWit [A]v, [A2]v.

W połączeniu szeregowym (1): Cżyniąc ſprzećiwia porownánie ludźi z ich wſzeláką dźielnośćią/ zacnośćią/ náuką/ vmieiętnośćią etc. á ſłowá Bożego imięnim Bożym przez poſłáńce Boże świátu opowiedźiánego [Vulg 1.Petr 1/23]. CzechEp 155.

Wyrażenie: »[czyjaś] lat dzielność« = wigor, siła wieku (1): Niektórzy záś przykrégo ſczęśćia odmiennośćią Smęćili ſye: y młodéy pánny lat dźiélnośćią/ W których z świátá ſchodźiłá ZawJeft 47.
Szeregi: »(dobroc) cnota, (a) dzielność« [szyk 2 : 2] (3): OrzRozm C4; ktorzj [niecnotliwi ludzie] by byli do tego cżáſu żywi/ ták by byli złoſcią/ náſze złe ludzi przeſzli/ iáko cznothą/ dzielnoſcią/ cznothliwe á godne przechodzą GórnDworz I2, Kk3v.

»godność i dzielność« [szyk 3 : 1] (4): OrzRozm Qv; StryjKron 667; Gdyż oná nazacnieyſza dźielność y godność/ ktoraby ſię mogłá náleść w cżłowieku/ cżłowieká nie záchowa od śmierći y zginienia CzechEp 155; VotSzl A2v.

»dzielność i skutek« (1): ktora [chwała Pańska] w męce męcżeńnikow przeſzła ieſt/ ále w dzielnośći y ſkutkach/ obecna ieſt. SkarŻyw 567.

»zasługa i dzielność« [szyk 2 : 1] (3): áby wedle zaſług y dźiélnośći káżdégo [ut pro meritis et virtute uniuscuiusque JanStat 287]/ nam to było wolno/ [...] káżdégo z nich ná wysſzy ſtan y opátrzenié wysſzé podniéźć SarnStat 323 [idem] 942; KlonWor 13.

W przen (5): Ten ięzyk [...] wſzytkich cnot ludźi náuczył/ y drogę im ku dźielnośći y ku duſznemu zbáwieniu nákoniec vkazał. OrzRozm Q2v; Wſzytki wieki twé ſpráwy będą powiádáły/ Y twoię oſobliwą dźiélność [potentiam Vulg Ps 144/4] wſpomináły. KochPs 210; á ieſli żywą wiárę mámy/ niechay ſwoie dzielnośći pokaże SkarŻyw 28.
Szeregi: »dzielność i moc« (1): Lecz pochwili źiárno to wzgárdzone [= nauka Chrystusowa] pokazáło ſwoię dźielność y moc wielką/ vroſło wyſokie y mocne drzewo. SkarKaz 83a.

»dzielność, moc i siła« (1): Sieymyż ty podłe y máłe źiarnká ná roli ſerc náſzych/ á pátrzmy ná dźielność/ moc/ y śiłę ich SkarKaz 83b.

Synonimy: 1. biegłość, sprawa, umiejętność; a. męstwo, mężność, serce, sprawa, śmiałość, waleczność; 2. czyn, sprawa; 3. cnota, godność, moc, możność, potęga, siła, skutek, sława, zacność, zaleta.

Cf DZIAŁANIE, DZIEŁO, NIEDZIELNOŚĆ

BC