Słownik polszczyzny XVI wieku

« Poprzednie hasło: DZIELĄC

Następne hasło: DZIELĄCY SIĘ »

DZIELĄCY (11) part praes act

dzielący (7), dzieląc (4); dzielący Leop, Calep (2), PowodPr, SkarKazSej; dzieląc GlabGad, GrzepGeom; dzielący : dzieląc Mącz (2 : 2),

e jasne.

Fleksja

sg
m	N	dzielący, dzieląc	f	N	dzielącå, dzieląc
	A			A	dzielącą

pl
N	subst	dzieląc
G		dzielących

sg m N dzielący (3), dzieląc (1). ◊ f N dzielącå (2), dzieląc (1). ◊ A dzielącą (1). ◊ pl N subst dzieląc (2). ◊ G dzielących (1).

Sł stp brak, Cn s.v. dzielny, Linde XVII w. s.v. dzielić.

Znaczenia

1. Rozkładający, rozbijający jakąś całość na części (3)
- a. geom. (2)
2. Wprowadzający różnicę poglądów, rozszczepienie (1)
3. Stanowiący, wyznaczający przedział, granicę (7)

1. Rozkładający, rozbijający jakąś całość na części (3):

W przen [kogo] (1):

Wyrażenie: bibl. »dzielący abo rozwięzujący jednegoż Krystusa« = rozrywający jedność bóstwa i człowieczeństwa w Chrystusie (1): Atoż iáſny Antychryſt według Ianá ś. dźielący ábo rozwięzuiący iednegoż Kryſtuſá [qui solvit Iesum ex Deo non est Vulg Ioann 4/3]. PowodPr 34.

a. geom. (2):

Wyrażenia: »dzieląc [co] na dwie rowne częáci« (1): Niech będźie Kwádrat a.b.c.d. wſzytki ſtrony y kąty równé máiąc. Niech będźie Diameter b.d. ná dźieśiąći łokiet/ dźieląc ij ná dwie równé części. GrzepGeom F3v.

»prosta a rowno dziejąca linija« (1): Diameter, Proſta á rowno dzieląca lynia/ którą yáki cyrkiel okoliczność/ álbo ynſzi xtałt bywa w práwą miarę dzielón Mącz 84d.

2. Wprowadzający różnicę poglądów, rozszczepienie [czego (po przeczeniu)] (1): (Niech káżdy w ſwoim rozumieniu. okwituie [Vulg Rom 14/5]). Co Apoſtoł rzekł około rzeczy wolnych y wiáry nie dźielących/ iáko ſą cerymonie. SkarKazSej 684a.

3. Stanowiący, wyznaczający przedział, granicę (7):

dzielący co od czego (3): Alpes, Wyſokie góry Włoską ziemię od ynſzich pańſtw dzieląc. Mącz 7a; Nidi, Koſze álbo skoyce yákie Krámárze do kupiey miewáyą/ yednę kupiá [!] od drugiey dzieląc. Mącz 246d; Septum transversum, Przecznia błońká w ćiele człowieczym/ odſpodnie wnętrzności od zwierznych [!] dzieląca. Mącz 383d.

dzielący miedzy czym i czym (1): Ná cżterzy wiáthry wymierzył mur [...] długość ná pięć ſet łokći y ſſerokość theż ná pięć ſet łokći/ dzielącą miedzy ſwiątnicą y mieſcem ludu poſpolitego [dividentem inter sanctuarium et vulgi locum]. Leop Ez 42/20.

Wyrażenia: »dzieląc [co] na dwoję« (1): gdy będzie weſrzod podbrodku iakoby brożda nieiaka dzieląc ij na dwoię GlabGad 07.

»granice dzielący« (2): Terminus ‒ Kopiecz albo słup granicze dzieliąci. Calep 1057a, 459b.

Synonim: 1. rozbijający.

Cf DZIELIĆ