[zaloguj się]
[pdf]

DŹWIERZE (8) sb pl t

dźwierze (4), dźwirze (2), dwierze (1), drzwierze (1), [dźwierzy (Riwde)]; dźwierze SeklK1t (2), OrzQuin, SkarJedn; dźwirze OpecŻyw, ZapWar; dwierze; drzwierze RejKup (1 : 1).

Pierwsze e pochylone, w drugim wahanie.

Fleksja
pl
N dźwierze
G dwiérzy
A dźwiérzé
L dźwiérz(a)ch

N dźwierze (3); -e (1) -(e) (2). ◊ G dwiérzy (1). ◊ A dźwiérzé (2), [dźwierzy (Linde)]; -é (1), -(e) (1). ◊ L dźwiérz(a)ch (2).

Sł stp, Cn notuje, Linde XVI w.

Drzwi; fores, ianua, ostium Cn (8): a dzwirze byly zawrzony/ gdzie byli vcżennicy zgromadzenij OpecŻyw [170]; y vczynyl syedmy Carbow a [lege: na] dzyrzach [!] syennych ZapWar 1530 nr 2397.
W przen (4): Iako to Klućze bywayą Ktore thy drwy othwierayą Nie ſzelazacz ani ſmiedzy Bo ſam Bog wtych drzwierzach ſiedzy RejKup o7v; [o Kościele] Sámá tá ieſt owcżárniá domu Bożego zamcżyſta máiąca dzwierze y wrotnego/ ktora ma wſzytko od wilkow beſpiecżeńſtwo SkarJedn 2.

W przeciwstawieniu: »dwierze ... dura« (1): Boć podobno zyſk sfortuną Poidzie miaſto dwierzy durą. RejKup f6v.

Zwrot: »wejść przez dźwierze« = dojść do władzy legalnie (1): A kędyż ći w tę Owczárnią weſzli/ przez dźwiérzéli/ czyli inędy kędy? (–) Pewnie nie oknem/ ani dźiurą. (–) Tedy im Piotr kluczem drzwi Owczárnie téy otworzył? OrzQuin Xv.
Przen: bibl. O Chrystusie jako tym, ktory umożliwia wejście do nieba (2): Yam ieſt prawda/ dzwierze/ droga/ a zaden nieprzydzie do Boga oyca iedno przes mie/ gdziem ia ieſt/ tam ociecz ieſt/ kto mię wydzy/ wydzi oica mego. v ſwiętego Iąna xiiij. cap. SeklKat Pv, E3.

Cf DRZWI, [DWIERZA]

ZZie