[zaloguj się]
[pdf]

EGZEKUTOR (29) sb m

Zawsze ex-; -ku- (17), -qu (7), -cu- (4), -quu- (1).

Oba e oraz o jasne (tak Cn).

Fleksja
sg pl
N egzekutor egzekutorowie
G egzekutora
D egzekutorowi egzekutor(o)m, egzekutorum
A egzekutory, egzekutorów
I egzekutorem
V egzekutorowi

sg N egzekutor (4). ◊ G egzekutora (1). ◊ D egzekutorowi (1). ◊ I egzekutorem (3). ◊ pl N egzekutorowie (7). ◊ D egzekutor(o)m (4), egzekutorum (2); -om ActReg; -om : -um MetrKor (3 : 2). ◊ A egzekutory (5), egzekutorów (1); -y MetrKor, PudłFr, SkarKaz (2), -y : -ów SarnStat (1 : 1). ◊ V egzekutorowie (1).

Sł stp brak, Cn: ekzekutor, eksekutor, Linde XVII w.

Wykonawca zlecenia, ustawy, prawa; exsecutor Cn [executor ‒ sprawca Mymer1 12, Mymer2 11v, BartBydg; ‒ dozorca, aby rzecz beła odprawiona, wykonywacz Calep; wykonacz, wykonywacz – exsecutor Cn] (29): Práwo ſobie ſámi czyniémy. Sędźiégo y Podkomorzégo ſobie do tych praw iáko Exekutorów obiéramy. SarnStat 65.

egzekutor czego (9): HistLan E3; Bo nie ſłuchácże/ ále Executorowie ſłowá Bożego będą vſpráwiedliwieni. WujJud 78; SkarJedn 288; [Piłat] ná wieki potępion ieſt/ iż był nieſpráwiedliwey woley ludzkiey/ przećiw właſnemu ſumnieniu ſwemu/ ſługą y exekutorem. WujNT 121, 120 marg, Yyyyy3; A vczyniwſzy tákowé zdánié w zyſku/ ſąd odeſzle powodá zá otrzymániém powództwá ná pole do Podkomorzégo źiemſkiégo/ álbo iego Vrzędu/ iáko do Exekutorá tákowégo ſkazánia. SarnStat 463, 194; SkarKaz 6a.

a. Wykonawca testamentu [ekzekutor abo eksekutor, sprawca, wykonacz, szafarz testamentu ‒ exsecutor testamenti, fideicommissarius Cn] (18): pana Mikolaya Nipſchicza, y pana Andrzeia Gnoienskiego obudwu dworzan krolia iego m. Sigmuntha za exequtori sobie wziąl y wybral ktorim swym exequtorom thi wſchitkie swe mayenthnosczi w mocz dal y poruczil. proſchącz ich y roskazuyącz. yz bi ony wedlug Roskazanya y wolei iego wſsithko rosſchafowaly y rosprawily MetrKor 59/77, 59/75v, 76 [2 r.], 76v, 77v; RejWiz 58v; GórnDworz S; TESTAMENT KVMELSKIEGO. Vczyniony w Rzymie dniá ſto y oko, roku Pánſkiégo 1576. Przy którym miał Exekutory/ Kokoſzkę ślepégo dźiádá/ y iego drugiégo towárzyſzá. PudłFr 77, 77; ActReg 60; Vſkárżenie vmárłych ná ſwoie exekutory y chleboiedźcie. [!] SkarKaz 386b marg, 386b.

egzekutor czego (1): Proponował też Marszałek iako Executor Testamentu Krola Niebosczyka [...] aby testament był wydan albo Executorom albo succeſsoribus ActReg 60.

Szeregi: »szafarz a egzekutor« (1): Ale ſam ſie tu nędze náćirpi Więc w pracy/ A po śmierći to drapią mniſzy/ popi/ żacy. Száfarz á exekutor lecż primus to lepſzy/ Ten záwżdy miedzy wſzemi dzyał bierze nalepſzy. RejWiz 48v.

»egzekutor albo tutor« [szyk 1 : 1] (2): GliczKsiąż N4v; Cyprianus ſtárſzy niż Auguſtyn/ nie każe zá vmárłego ofiáry cżynić/ ktory ná Teſtámenćie Tutorem álbo Exekutorem Kápłaná zoſtáwił. WujJud 229.

b. Wykonawca wyroku sądowego; poborca; tu przen: diabeł (1) :
Wyrażenie: »egzekutor grzechu« (1): iáko maſz vydź onego okrutnego poborce cżártá ſproſnego/ [...] ktory záwżdy popiſuie głowy tych ktorzy ſą w poſłuſzeńſtwie iego/ á wyciąga ie ná okrutne podátki ſwoie/ [...] á ieſliż ſpráwy náſze ſą zámknione pod grzechem/ á ktoż tedy ieſt exekutorem grzechu/ y tych ktorzy ſą zámknieni pod grzechem: iedno ten ſrogi krol á then poborcá ſwiátá tego RejPos 19.

Synonimy: dozorca, sprawca, wykonacz, wykonywacz; a. sprawca, szafarz, wykonacz; b. poborca, wycięgacz.

MB