[zaloguj się]
[pdf]

ELEKTOR (70) sb m

el- (40), ell- (30); -kt- (60), -et- (10).

Oba e oraz o prawdopodobnie jasne (tak Cn).

Fleksja
sg pl
N elektor elektorowie
G elektora elektor(o)w
D elektorowi elektor(o)m
A elektora elektory
I elektormi
L elektorzech
inne pl N (lat.) - elektores

sg N elektor (3). ◊ G elektora (2). ◊ D elektorowi (1). ◊ A elektora (1). ◊ pl N elektorowie (18). ◊ G elektor(o)w (34). ◊ D elektor(o)m (2). ◊ A elektory (5). ◊ I elektormi (2). ◊ L elektorzech (1). ◊ (lat.) N pl elektores (1).

Sł stp brak, Cn notuje, Linde XVIII w.

Wyborca [elector ‒ wybieracz Mącz 187d; ‒ wyborca Calep; obieracz – elector Cn] (70): Jednak się wtym declarował [pan gnieźnienski] ze Electorowi swemu obligatem zadnem nie iest ActReg 53, 128; Dźiś nie pytáią iáko kto ná vrząd wchodźi/ Kiedy mu iuż Elector łákomy dogodźi. KlonWor 16, 12.
a. Tytuł oznaczający prawo wyboru cesarza niemieckiego, według Złotej Bulli Karola IV z r. 1356 przysługujący czterem wyborcom świeckim: królowi czeskiemu, palatynowi nadreńskiemu, księciu saskiemu i margrabiemu brandenburskiemu oraz trzem arcybiskupom: Moguncji, Kolonii i Trewiru; elector – vulgo elector imperatoris, septemvir imperii Cn (66): Ktorzy Ceſárzá wybieráią. NApirwey Elektorowie/ to ieſt/ wybráńcy ná wybieránie Ceſárſtwá ſą poſtanowieni z duchownych oſob trzey Arcybiſkupowie/ Mogutyńſki/ Koleńſki álbo Agrypińſki/ a Trewerſki. K nim ſą záſię przydáni cżterzey Eurfierſtowie ſwieckie oſoby: Napirwey krol Cżeſki [...] Woiewodá Ryńſki [...] Márgrabiá z Brándeburku [...] Sáſkie kſiążę BielKron 175v; KArolus piąty ktory teraz ſzcżęſliwie pánuie [...] od Elektorow (ktore Kurfierſty zowiemy) ná ſtolec Ceſárſki w niebytnośći iego wybran [...] potym w Akwiſgranie koronowan/ á w Bononiey od Papieżá Klernentá potwirdzon y pomázan 1530 BielKron 190v; wſzytká ſiedḿ kſiążąt/ ktore zową Elektores/ ći wſzythcy z goſpod twoich wyiecháli [...] każdy w vbiorze tákowym/ w iákim Zwycżay ieſth Ceſárzá wybieráć/ y ziecháli do domu Rzymſkiego/ tho ieſt do Ratuſzá/ ábowiem w Fránkfurćie ták Ratuſz przezywáią BielKron 330, 182v [6 r.], 194v [2 r.], 330v [8 r.], 331 [5 r.], 388v (55); bo ſwieczcy Electorowie chcieli Rzymskim Krolem vczynić Dunskiego Krola ActReg 5, 181; OrzJan 63.

Połączenia z przymiotnikiem od nazwy miejscowej [szyk 1 : 1] (2): ieſt Miáſtecżko ná gránici Thuryngiey Alſtet Sáſkiego Ellektorá BielKron 202; Dzisia Posłowie od Electora Brandenburskiego [...] byli oznaimowac KIM pociechą radosc, y wesele. ActReg 167.

Wyrażenie: »elektor państwa rzymskiego« (1): w tym Fránkforcie Ioáchim Márchio Kſiążę Brándenburſkie y Elector pánſtwá Rzymſkiego [...] Kolegium záłożył. BielKron 291.
Szereg: »elektor to jest kurfierst« (5): Potym Arcybiſkup Mogutyńſki/ kthory ma przodek przed Ellektormi/ tho ieſt Kurfierſty/ powſtał niecżekáiąc áprobácyey inſzych BielKron 232v, 175v marg, 193v, 194v, 224.

Synonimy: obieracz, wybieracz, wyborca; a. kurfierst.

KK