[zaloguj się]
[pdf]

FORBOT (25) sb

forbot m (14), forbota f (2), forbot a. forbota (9); forbot RejRozpr (2), RejWiz (4), RejZwierc (7), Strum; forbota WyprKr (2).

-tem, -tów: -t: -ty RejRozpr (1: ‒ : 1), RejWiz (1 : – : 3), RejZwierz (– : – : 3), WyprKr (‒ : 2 : ‒),BielSat ( ‒ : – : 1), RejZwierc (1 : ‒ : 6), Strum (1 : ‒ : ‒), PaprPan (‒ : ‒ : 2), BielSen (‒ : ‒ : 1), PudłFr (‒ : ‒ : 1), CzahTr (– : – : 1).

Pierwsze o jasne; -bot PudłFr (2), -bót (1) Strum (Cn oba o jasne).

Fleksja
sg pl
N forboty
G forbot, forbótów
A forboty
I forbot(e)m forboty

sg I forbot(e)m (3). ◊ pl N forboty (11). ◊ G forbot WyprKr (2), forbótów (1) Strum. ◊ A forboty (5). ◊ I forboty (3).

Sł stp brak, Cn notuje, Linde XVI – XVII w.

Koronka z nitek złotych, srebrnych lub jedwabnych, zdobiąca strój; nodulus in limbis acupictis Cn (25): RejRozpr H3, I3v; RejWiz 101v; RejZwierz 85v; Wloſki rambeczek ze zlotem Dziewiecz forboth zlotich Dziewiecz paſzow zlotich Troye perlowich forboth WyprKr 110; BielSat Hv; ſławá wiecżna ktora ieſt kwiát cnoty/ Piękniey twoy ſtan ozdobi niż złote forboty. RejZwierc B4; Pátrz záſię czo ſie ſkárbu Bożego popſuie ná owy pozłoćiſte nitki/ ná owy forboty/ ná owy teperelle/ ná owy dziwne tkánice/ ták ſzyte iáko háwtowáne/ że iuż y málárze wzorow nie náſtárcżą wymyſláć, RejZwierc 57v, 271v; BielSen 19; DO téy twéy ſzpetnéy brody maſz takie przymioty/ Moim zdániém/ iż drożſzé niż złoté forboty. PudłFr 51.
W przen (6): Boć y vbior nie wádzi gdy ná nim forboty/ Vpſtrzone pocżćiwoſcią/ á bramy ze cnoty RejWiz 18; Tá [cnota] każdego ozdobi/ więcey niż klenoty/ A to napięknieyſzy bram/ gdzye ſą z niey forboty. RejWiz 141; RejZwierc 214, 220; PaprPan Z4.
Przysłowie: Z łyká forboty/ Sláchćić bez cnoty. RejZwierc 238v.
Przen: Ozdoba, przystrój (4): Wielkie páznokty. [...] Ieſli chowaſz dla łázniey/ ále do ſoboty/ Ieſzcżećby ſnadź odroſły/ z nowu ty forboty. RejZwierz 140v; Prawdá ták ieſt v dobrych ludźi choć nága zálécóna/ iż choć bez forbótów nietrudno mieyſce ſobie ziedna. Strum A4; PudłFr 29; Bo ieżliże rad miewaſz tákowe forboty/ Odroſtąć tákie drugie ieſzcże do ſoboty. CzahTr L2.
a. Ozdoba przy rzędzie końskim (3): iáko ná oſłá gdy z złotym forbotem/ Włożą piękny rząd ſrebrny wſzytko ſpluſka błotem. RejWiz 6; Koń mu wiodą s forboty ná pochwach ſie trzęſą RejWiz 53v; RejZwierc 238v.

Synonim: koronka.

AK