[zaloguj się]
[pdf]

GAŁECZKA (21) sb f

ga- (6), gå- (4); gå- BielKron, Mącz (2); ga- : gå- SienLek (6 : 1); e oraz końcowe a jasne.

Fleksja
sg pl
N gałeczka gałeczki
G gałeczek
A gałeczkę gałeczki
I gałeczk(a)mi

sg N gałeczka (2). ◊ A gałeczkę (1). ◊ pl N gałeczki (1). ◊ G gałeczek (9). ◊ A gałeczki (7). ◊ I gałeczk(a)mi (1).

Sł stp brak, Cn notuje, Linde XVIII w.

Dem. od „gałka”; globulus Mącz, Cn; orbiculus, pilula, sphaerula Cn (21): Theż dychawiczę ſtharym ludziem odeymuie/ włoż dragantu do tyzanny/ gwozdzikow/ citwaru/ á Potym ſtego nadziałay gałecżek FalZioł I 60d; Pothym gdyby iuż chciała dziecię odſadzić/ nie ma to być nagle cżyniono/ Ale ie pierwiey przyłożyć lekkiem karmiam, Cżyniącz mu iakoby gałecżki/ albo kołacżki z chleba á z czukru FalZioł V 37, III 30d, 42a [2 r.], b, V 101v [2 r.], 102; Globulus Kuleczká/ gałeczká/ worf. Mącz 146c; Albo chceſzli poczęćie płodu pośpieſzyć/ maſz bobkow záięczych z miodem z czyſtym rozmieſzáć/ y vczynić iáko gęſte ćiáſto/ s ktorego vczyniwſzy/ gałeczkę iáko orzech włoſki/ maſz to ſobie ná noc włożyć/ áż ku máćicy. SienLek 112, 73v, 74v, 82v, 93v, 112 [2 r.].
a. Element zdobniczy (2):
α. Koralik (1): W tym mieśćie nawięcey rzemieſnikow ktorzy dziáłáią paćierze z kryſztału/ z Succinu z kośći/ y z innych rozmáitych máteriy. Mieſzcżánie miewáią zyſku do roku ná kilko tyſięcy ſtych gałecżek tocżonych. BielKron 287v.
β. Kulista ozdoba na szczycie domu (1): Capitellum, Główka/ głowyczká/ gałeczká ná budowániu. Mącz 37d.
b. Nasienie lub owoc (1): Wezmi ziela ktore zową herba fortis y z gałecżkami iego FalZioł V l06v.
c. lek. Jeden z objawów w przebiegu choroby wenerycznej (1): Condilomata ſą theż żyły tamże na thym mieſtczu/ ale z nich krew nie ciecże/ iedno telko kończe nacieką á napuchną: iż będą iako gałecżki z boleſcią FalZioł V 93.

Synonimy: kuleczka; a. α. paciorek; β. głowka, głowiczka.

Cf GAŁKA, GAŁUSZKA

MM