[zaloguj się]
[pdf]

GARNCZARZ (34) sb m

garnczarz (15), garncarz (14), garnczarz a. garncarz (5); garnczarz GliczKsiąż, Leop (6), BielSat (3), BietSpr, ModrzBaz (2), LatHar; garncarz BierEz9 Murm (2), BielKron, Mącz (2), WerGośc, BielRozm (3), WujNT (2), SkarKazSej; garnczarz : garncarz BudBib (1 : 1).

-rz (33), -rż (1).

Pierwsze a jasne (w tym 1 r. błędne znakowanie). ◊ -årz. ◊ -årz- (12), -arz- (3); -årz- : -arz- Leop (1 : 3).

Fleksja
sg pl
N garnczårz garnczårze
G garnczårza
D garnczårzowi
I garncårz(e)m garnczårzmi

sg N garnczårz (19). ◊ G garnczårza (7). ◊ D garnczårzowi (1). ◊ I garncårz(e)m (1). ◊ pl N garnczårze (5). ◊ I garnczårzmi (1).

Sł stp, Cn notuje, Linde XVI – XVII w.

Rzemieśnik wyrabiający przedmioty z gliny; figulus Murm, Mymer1, BartBydg, Cn; plastes Mącz, Calep; fusor ollarius Murm; lutifigulus Mącz; fictor Calep (34): Bog osłá w proźbie wysłuchał/ Do gárncarzá go w służbę dał BierEz L2; Murm 182 [2 r.]; Mymer1 14; BartBydg 58b; LibLeg 11/100; Garncow v gárncżarzá [figuli] doświádcża piec Leop Eccli 27/6; Y rzekł Pan do mnie: Wrzuć ią do tego co formuie obrázy [ad statuarium] (marg) Gárncżarzá. (–) (thę) ozdobną zápłáthę zá ktorą mię oſſácowali. Leop Zach 11/13; Izaſz może rzecż gárnec gárncżárzowi [figulus luti]: cżemuś mię ták vcżjnił? Y zaſz garncżarz [figulus luti] niema gliny w mocy/ áby z iednej bryły vcżynił iedno nacżynie ku poćciwoſći/ á drugie ku zelżywości Leop Rom 9/21, Is 41/25, RRrr6d marg; BielKron 94v; Przed wſzyſtkimi Rzemioſły Gárncżarze wygráli/ Bogá ſtárſzego miſtrzá w ſwym Cechu wybráli. Bo ſteyże máteryey Bog cżłeká ſpoſobił/ S ktorey Gárncżarz piec dźáila [!]/ y gárnce wyrobił. BielSat C3 [idem BielRozm 20], C3 marg; BielSpr 47v; BudBib 1.Par 4/23, Thren 4/2; A on chodźi iákoby go teraz garncarz z gliny vlepił/ niewie co ma rzec z ſobą. WerGośc 236; BielRozm 20 [3 r.]; LatHar; WujNT Rom 9/21, s. 556; SkarKaz 160b.
Przysłowie: A zá tem gryźieniem chodźi zazdrość: z ktorey rośćie waśń. á Potym bywa wedle dawney Hezyodowey przypowieśći/ iż gárncżarz gárncżarzá nienayrzy [ut figulus figulo indignetur] ModrzBaz 65v.
Szereg: »zdun, (albo) garnczarz« [szyk 4 : 1] (5): W miáftách też obycżay ten vrodził ſye/ iż Bękártowye rzemyęſlá nye mogą robić/ y myedzy pány zdunámi álbo Gárncżarzmi/ Tkacżámi/ y inſſemi wyelkye o tho porywki y poſwarki powſtawáyą. GliczKsiąż B4v; Mącz 200d, 303b; Calep 419b, 812a.

Synonimy: lepiarz, zdun.

Cf GARNCZNYRZ

HG