[zaloguj się]
[pdf]

GĘSTOŚĆ (19) sb f

o jasne.

Fleksja
sg
N gęstość
G gęstości
D gęstości
A gęstość
I gęstością

sg N gęstość (8). ◊ G gęstości (6). ◊ D gęstości (1). ◊ A gęstość (3). ◊ I gęstością (1).

Sł stp, Cn notuje, Linde XVII (z Cn) – XIX w.

1. Znaczna zawartość substancji stałych (o konsystencji); crassitudo, densitas, spissitudo, spissitas Cn (10):
a. O substancjach ciekłych i papkowatych [tu niekiedy w znaczeniu konkretnym: gęsta substancja, papka, osad, ciało stałe zmieszane w wodą] (8): á Terpentiny/ zaſię warz, y wywarż dobrze aż do gęſtoſci FalZioł V 42; Tę lepak gęſtoſc czo ſie na dnie zgęſtła: maſz rozpuſzcżac wodką ſzcżawiową FalZioł V 70, II 3a; GlabGad H6; Z oney potym gęſtośći/ tę co widziſz zyemię/ Racżył ſpráwić RejWiz 144v, 144v, 151; SienLek 24v.
b. O substancjach stałych (2): Gelacies, ten kamień ieſt zawżdy zimny á [...] z trudnoſcią bywa rozpalon dla iego gęſtoſci FalZioł IV 54a; SienLek Vv.
2. O całości składającej się z wielu elementów (1): Opacitas nemorum, Gęſtość gáyów. Mącz 264c.
3. O skupieniu czego blisko siebie (1): a byłá tákowa wielkoſć y gęſtoſć ſtrzał/ iż tez wſzytko powietrze nápełnione ſtrzałámi HistAl F4.
4. Wielka ilość, częstość; crebritas Mącz; frequentamentum, frequentia, frequentatio Cn (3): Crebritas, Vſtáwiczność/ Gęſtość. Mącz 67c.
Szeregi: »mnostwo albo gęstość« (1): O Známięniech to mamy báczyć/ nie z mnoſtwá álbo z gęſtośći złych známion SienLek 21v.

»wielkość i gęstość« (1): Był y ćięſzki bárzo ná ludzie zakon ſtáry/ [...] y nie wypráwną wielkośćią y gęſtośćią y trudnośćią Ceremonyi/ y obrządkow ſwoich nieznośne iárzmo kładł na ludzie SkarŻyw 3.

*** Bez wystarczającego kontekstu (4): Densitas, Gęſtość. Mącz 82a, 82a, 409b; Calep 306b.

Synonimy: 1. a. miąższość; 1. b. twardość; 4. mnostwo, ustawiczność, wielkość.

Cf GĄSZCZ, GĘSTWA

AL