[zaloguj się]
[pdf]

1. GŁĄB (25) sb m

Fleksja
sg pl
N głąb głąby
G głąbu głąbow
A głąb głąby
I głąb(e)m
L głąbie

sg N głąb (10). ◊ G głąbu (3). ◊ A głąb (3). ◊ I głąb(e)m (1). ◊ L głąbie (2). ◊ pl N głąby (2). ◊ G głąbow(2); -ow (1), -(o)w (1). ◊ A głąby (2).

Sł stp, Cn notuje, Linde XVI (jeden z tych samych przykładów) – XVII i XIX w.

1. Łodyga, pęd; caulis Mącz, Calep, Cn; thallus Mącz; thyrsus Calep (23): Cymae (cimae), odnogy, odmlotky na gląbye BartBydg 27b; á około rożdżek liſtki drobnieyſze niżli ktore ſą nadole około głąbu FalZioł I 64c; TO ziele ma liſti gładkhie á obwijaiącze ſie około głąbu s ktorego wyraſta FalZioł I 64d; Naprzod wziąć głąb ſlazowy á vſuſzyć gi FalZioł I 142d, I 64d; Caulis, Głąb káżdego ziela Caules vitis aut arborum, Látoroſli. Mącz 42b; Excrescunt caules herbarum, Wyraſtáyą głąby v ziół. Mącz 68c, 72c, 454a, 503c; Caulesco ‒ W głab roſne Calep 174b; Thyrsus ‒ Głab iako pręt wirosłi zzioł. Calep 1067a, 174b, 678a.

W charakterystycznych połączeniach: głąb ziela (od zioła, u zioł) (4).

a. Zgrubiała łodyga roślin kapustnych; maguder (a. magudaris a. maguderis a. magydaris) Mymer1, BartBydg, Mącz (9): Mymer1 17; BartBydg 85b; Prototomus, Naypirwſzego odſieczenia. Unde brimus caulis qui succiditur vel cima Brassicae hoc nomine dicitur, Podczoſz naypirwſzy głąb/ młodá kápuſtá. Mącz 328a.
Wyrażenie: »głąb kapustny, kapusty« (3 : 1): Też cżopek możeſz k temu dobri vcżynić z korzenia Cwiklanego/ albo z głąbu kapuſtnego FalZioł V 38v; BielKron 464v; Magudaris, seu magydaris, Głąb wſzelákiego ziela/ kápuſty Mącz 204d; SienLek 151.
W przen (1): Ale gdy przydzie ono wiecżne plewidło álbo żniwo/ wierę kąkoliku dopiro ſie obacżyſz/ iż ſie było lepiey iákim głąbem álbo cżarną kápuſtą vrodzić. RejZwierc 100v.
Przen: Guz weneryczny (1): Nárzeka ná niewcżáſy/ nárzeka ná głąby/ Ano nie wcżás kiedy go iuż zła niemoc gnąbi. Co ſie ią więc klną chłopi kiedy ſobye łáią RejWiz 62.
2. Obgryziony owoc, ogryzek (1): Bo z iábłuſzká możeſz ſobie kilká potrawek vcżynić/ dobre wárzone/ dobre ſmáżone/ dobre pięćżone/ dobrze im gęś nádziać/ [...] nie wſzytko głąby gryść iáko świniá. RejZwierc 107v.
3. Słup, kolumna (1): Scapus – Kſztałt słupa od zpotku ażdowierzchu. Głab. Calep 951b.

Synonimy: 1. koczłanie, łodyga; 3. kolumna, słup.

Cf GŁĄBIE

AL