Słownik polszczyzny XVI wieku

« Poprzednie hasło: GONION

Następne hasło: [GONIPIENIĄDZ] »

GONIONY (15) part praes pass impf

goniony (2), gonion (1), goniony a. gonion (12); goniony BartBydg, KochSob; gonion BierEz.

Pierwsze o jasne, drugie w formie złożonej pochylone, w formie niezłożonej z tekstu nie oznaczającego ó.

Fleksja

sg
m	N	gonióny, goni(o)n
	G	gonión(e)go
	A	gonión(e)go
	L	goniónym

pl
N	m pers	goni(e)ni

sg m N gonióny (2) BartBydg, KochSob, goni(o)n (praed) (1) BierEz. ◊ G gonión(e)go (2). ◊ A gonión(e)go (8). ◊ L goniónym (1). ◊ pl N m pers goni(e)ni (1).

Sł stp s.v. gonić, Cn notuje, Linde XVI – XVII w.; poza tym XVIII w. s.v. gonić.

Znaczenia

1. Ścigany, prześladowany, przypędzany (3)
- a. Łowiony (o zwierzynie) (1)
2. W funkcji rzeczownika: szybki taniec staropolski (12)
- Przen (2)

1. Ścigany, prześladowany, przypędzany; fugatus BartBydg (3): BartBydg 61b; Gonieni (bywamy) ále nieopuſzcżeni. BudNT 2.Cor 4/9.

a. Łowiony (o zwierzynie) (1): Mowią iż ſtroie bobrowe/ Ieſt lekárſtwo bárzo zdrowe. D[l]a ktorych bobr niepokoy ma/ A cżęſtokroć gonion bywa. BierEz S3v.

2. W funkcji rzeczownika: szybki taniec staropolski (12): Gdy ná weſele iádą/ Kmieć wieźie tłumoki/ Twarz bába vwáłkuie/ idźie w lepſze wſkoki. Pomoże gonionego/ y Gęſiego tańcá BielSat D2 [idem] BielRozm 26.

Zwroty: »iść (a. pość) gonionego« (3): Owi też wieſiołkowie/ co ſkakáli z nimi/ Idą też gonionego nadobnie zá nimi. RejWiz 162v, 162v; Poydziem w plęſy/ gonionego/ w ſkoki BielSjem 6.

»gonionego tańcować« (1): Miley pátrzyć gdy dziewká ná koniu hárcuie/ Niż kiedy gonionego z goleńcem táńcuie. BielSjem 21.

Szereg: »cenar ani (i) goniony« (2): Bo pewnie w cenárze áni w gonionym nic ſie tám nie okaże. RejZwierc 86v; KochSob 70.

W przen (2):

Zwrot: »iść gonionego« (2): Azaſz więc tám nie widaſz obycżáiow iego [brzucha]/ Gdy kochánkowie iego idą gonionego RejWiz 174v, 139.

Przen (2):

Zwroty: »pość gonionego« = dać się komuś we znaki (1): Iuż pewnego ſąſiádá maſz Vczyń mu co iſćie poznaſz Poydzieć gonionego ſtobą Ma dwoie práwo zá ſobą RejRozpr Cv.

»skoczyć gonionego« = ulec czyjejś przewadze (1): Hipoteus on co ſie o to pilnie kuśił/ By Achileſá zábił ſam gárdło dáć muśił/ Nigdyby ſie nie kuśił o Máćká náſzego/ Zárazby pewnie ſkocżyć muſiał gonionego. PaprPan L2v.

Cf GONIĆ

ZZa