[zaloguj się]
[pdf]

GOSPODZE (36) sb f

-dz- (33), -dż- (3).

Oba o oraz e jasne.

Fleksja
sg
N gospodze
V gospodze

sg N gospodze (3). ◊ V gospodze (33).

Sł stp brak, Cn notuje, Linde XVI – XVII(XVIII) – XVIII w. s.v. gospodyni.

Pani; Hera Calep, Cn; heroina, herois Cn (36): Calep 477a, 480a; Więc cżuie y przez ſkorę: gdźie dom nie po Bodze/ Gdźie máło dba o mężá niepewna Goſpodze. KlonWor 58.
a. W V sg grzecznościowy sposób zwracania się do kobiety (33): Przeto miłoſćiwa goſpodze wielmożna páni Anno Woynicka/ prziymi tego teraz ku czćy á ſlawye ná potem twoyey/ Márchołtá March1Wiet A2; BierEz B4v; GlabGad A2, A3v; (did) Achiza wyſlawia Zephirę [pa]nią ſwą (‒) Czoſz ſie goſpodze fraſuieſz RejJóz C7v, D5, D7, D7v, D8v, H3; Wnet potym żáłobliwie Minerwę gromiłá/ Cożeś miłá goſpodze wżdy nam vcżyniłá. RejWiz 33, 33v; PAni iednemu rzekłá/ rádábych widziáłá/ Abych cie też wżdy kiedy w ſwoim domku miáłá. Rzekł: iż mi teraz trudno/ lecż do domu ná zad/ Iádąc/ do was goſpodze/ ſtąpiłbych bárzo rad. RejFig Aa4v, Aa6v, Bbv, Bb5v, Cc5v, Cc7 [2 r.], Dd, Dd6v; tylko wy goſpodze/ Iuż go chcieycie zániecháć/ pſuiecie go ſrodze. PaprPan D; SkarŻyw 135; KochFr 60.
Przen: Do Rzeczypospolitej (2): NIefráſuy ſie goſpodze/ cożem ia krzyw tobie/ Dawnoć cżáſu pokoiu/ káżdy gárnie k ſobye. RejZwierz A5, A5.
α. W odniesieniu do Matki Boskiej (7): O z radoſcią náſwiętſſá panno goſpodze naſſa s twą wolą poydę ij twé ſwięté miloſci nieopuſſcżę OpecŻyw 30, 85v, [155]; SkarŻyw 337.
Szereg: »gospodze, (i) pani« (3): przycżyń ſię zá námi goſpodze y Páni y Krolowa y Mátko. SkarŻyw 393; LatHar 8, 483.

Synonim: pani.

Cf GOSPODYNI, GOSPODZA

MM