[zaloguj się]
[pdf]

GRZYB (38) sb m

Fleksja
sg pl
N grzyb grzyby
G grzyb(o)w
D grzybowi
A grzyb grzyby
I grzyby, grzyb(a)mi
L grzybi(e)ch

sg N grzyb (11). ◊ D grzybowi (1). ◊ A grzyb (1). ◊ pl N grzyby (9). ◊ G grzyb(o)w (7). ◊ A grzyby (5). ◊ I grzyby (2) FalZioł, SienLek, [grzyb(a)mi]. ◊ L grzybi(e)ch (2).

Sł stp, Cn notuje, Linde XVI – XIX w.

1. bot. Roślina z gromady Fungi (Rost) (36):
a. Grzyb kapeluszowy; fungus FalZioł, Mącz, Calep, Cn; tuber Mącz, Cn; callus terrae Cn (34): GAlienus piſze grzyby być zimnego á wilgotnego przyrodzenia FalZioł I 56b; iſz miedzy grzyby ſą rodzaie gich rozmagithe/ gdziem widział cżłowieka ktory po iedzeniu grzibow wpadł w dichawiczę FalZioł I 56c, [+3]c, I 56b [2 r.], c [3 r.], IV 37c, V 94v; Agrypiná [...] otrułá Ceſárzá w grzybiech ktore rad iadał BielKron 141v, 141v marg; Tubera, vel Tuberes, Grziby które dobre ſą ku yedzeniu. Mącz 467c, 140c, 467c; SienLek 4, 15v; PaprUp K2; Funginus ‒ Grzibowi podobny. Calep 442a, 441b; Ormiánom grzyby po potopie zroſły KlonFlis C.

W porównaniach (3): Fungosus, [...] Rzadki/ miękki yákoby Grzib álbo gębká. Mącz 140c; Mulieris prodex [...] Leniwy Zgniły yáko grzyb Mącz 235d; Ad summam senectutem vixit optima valetudine, Cziśćie zdrów był aż ſie ſtárzał yáko grzib. Mącz 431d.

Wyrażenie: »grzyby suche« (2): Lekarzſtwa ktore zową Coroſiua [...] ſą ty ktore wygrizaią mięſo y ſkorę/ á ſą ty rzeczy poſpolite. Zgrzebi z konopi, paluchy ziele/ grzyby ſuche FalZioł V 101; Licżbá dorocżna. [...] Cżoſnek/ Grzyby ſuche/ Gęśi/ Cebulá GostGosp 167.
Szereg: »grzyb, (a, albo) bdła (a. bedłka)« [szyk 2 : 2] (4): kto częſto grzyby albo inſze bedłki iada/ taki w kolikę y w dichawicę wpada FalZioł I 56c, [*8]; GlabGad I2v; naymierniey [pożywaj] bedł/ grzybow SienLek 5.
W przen (2): Kozacy polni. KOzaki ie zowiemy/ lecż ſtoią zá grzyby RejZwierz 110v; Zaprawdę muśi ten być, z rodzáiu iákichśi Grzybow: wſzyſtek w głowę wroſł CiekPotr 66.
Przen (1):
a) Fragment górnej części serca (1): Wezmi koſci s ſercza ieleniego grzyb [wierzch SienHerb 117a]/ kwiatu muſzkatowego FalZioł I 95d.
b) [Człowiek nieinteligentny, niewrażliwy:
Szereg: »grzyb abo pień«: bo mniemał żeby grzybami ábo pniámi byli ći kthorzy o tym rádźić mieli/ áni mnimał aby kthory z Niemcow miał wyrozumieć zdrádliwe rady iego. BarlBaz 86 (Linde).]
b. Polyporeae (Rost); pasożyt na pniach drzew (2): ſpal grzyby kthore ná śliwowych drzewiéch roſtą/ á zetrzy ié ná proch SienLek 165v.
Szereg: »grzyb albo bdła« (1): Gębká modrzewiowa/ ieſt grzyb álbo bdłá ktora ná ſuchym modrzewiu rośćie SienLek X4v.
2. bot. Inna roślina; tu o Rheum tataricum L. fil. (Rost: reuponticum), roślinie leczniczej (2): Rha, Bárzo wielka rzeká in Sármátia Aſiaticá [...]/ Wpáda w morze Káſpium zwáne przy który korzenie álbo grzib niepoſpolitego liekárſtwá rośćie. Mącz 354d; Rheon quod et Rhea vel simpliciter Rhabarbarum quod vulgo Rheu barbarum dicitur, Ziele álbo grzib w Aptekách znáyomy Mącz 355a.

Synonimy: 1. bdła, bedłka.

KW