[zaloguj się]
[pdf]

GWICHT (16) sb

gwicht m (13), gwichta f (1), gwicht m a. gwichta f (2); gwichta CiekPotr.

Fleksja
sg pl
N gwicht gwichty
G gwicht(o)w
A gwicht
I gwichtem, gwichtą

sg N gwicht (5). ◊ A gwicht (2). ◊ I gwichtem (3) Leop, SarnStat, KlonWor, gwichtą (1) CiekPotr; ~ -em (1), -(e)m (2). ◊ pl N gwichty (2). ◊ G gwicht(o)w (3).

Sł stp, Cn notuje, Linde XVI – XVII(XVIII) – XVIII w.

Z niem. Gewicht:
1. Waga, ciężar; pondo, pondus Murm, BartBydg, Cn (4): Pondus. eyn gewicht Gwicht Murm 194; BartBydg 119.

gwicht od czego [= jakiej wagi] (2): Pondo. [...] Gwicht od xij. funtuw Murm 194 [idem] BartBydg 119.

2. Waga, przyrząd do ważenia; statera Vulg; aequipondium, pondus, sacoma Cn (6): Brzytkośćią ieſt v Páná wágá y wagá: Gwicht zdrádliwy nie ieſt dobry. Leop Prov 20/23; Nie rowne gwichty ſą obrzydłe Pánu/ á ſzale fałſzywe nie ſą mu wdźięczne [Abominatio Domini est duplex pondo: et bilanx dolosa non est bona]. BibRadz Prov 20/23; nie pámiętaſz wyrwy Onego, ktory tu był z Krákowá przyiáchał Z drumlámi, z gwichtą: miał teſz kśiąſzki opráwione Kámieńmi CiekPotr 34.

W połączeniu szeregowym (1): KlonWor 67 cf Zwrot.

Zwrot: »mierzyć gwichtem« (1): Zárzućiłeś go ślepym ábo chromym nokćiem: Mierzyłeś máłym gwichtem/ ábo krotkim łokćiem: Sżcżupłą kwartą/ złą wagą KlonWor 67.
Wyrażenie: »gwichtem ważony« (1): Nie liczbą liczoné, ále ſpráwnym gwichtem máią bydź wotá ważone. SarnStat 47.
W przen (1):
Wyrażenie: »gwichtem ważony« (1): Vſtá nie opátrźnych [!] głupie rzecy [!] będą powiádáć: ále ſlowá opátrznych gwichtem będą ważone [verba autem prudentium statera ponderabuntur]. Leop Eccli 21/28.
3. Odważnik, ciężarek; pondus Vulg, PolAnt (3): Izali będę cżyſt z wagą nieſpráwiedliwą/ y z workiem fáłſzywych gwichtow? BibRadz Mich 6/11.
Szeregi: »szala i gwicht« (1): Szale niech będą ſpráwiedliwe/ y iednákie á rowny gwichti [Statera iusta, et aequa sint pondera] Leop Lev 19/36.

»waga i gwicht« (1): (Nie wſtyday ſie) [...] vſpráwiedliwić bliźniego [...] z rownych wag y gwichtow [de aequalitate staterae et ponderum] Leop Eccli 42/4.

4. Jednostka wagi (3):
a. Dawna jednostka wagowa u Żydów, wynosząca ok. 14,2 g; sykl (1):

W połączeniu szeregowym (1): A Sobbothá/ othworzemy zboże: ábyſmy vmnieyſzyli miáry/ á przyſporzyli gwichtow/ y podrzućyli wagi nieſpráwne [ut imminuamus mensuram et augeamus siclum et supponamus stateras dolosas] Leop Am 8/5.

b. Krakowska jednostka wagowa (2):
Zestawienie: »gwicht krakowski« (2): SPisanie srebra. i tegos waga na Gwicht Cracowski. To wiedziecz potrzeba Isz ſrebro, Ktore ieſt wsitko pozlocziſte, Saczowań kaſdą Grziwne na Gwicht Crac⟨o⟩fſki po talaŕ WyprKr 45.

Synonimy: 1. ciężar, waga; 2. waga; 4. a. sykl.

ZZa