[zaloguj się]
[pdf]

HANDLOWAĆ (35) vb impf

Oba a oraz o jasne.

Fleksja
inf handlować
indicativus
praes
sg pl
1 handluję
3 handluje handlują
praet
sg pl
3 m handlowåł m pers handlowali
fut
sg
1 m handlować będę
imperativus
sg pl
2 handluj handlujcie
conditionalis
sg pl
3 m m pers by handlowali
n by handlowało subst

inf handlować (6). ◊ praes 1 sg handluję (1). ◊ 3 sg handluje (7). ◊ 3 pl handlują (8). ◊ praet 3 sg m handlowåł (1). ◊ 3 pl m pers handlowali (5). ◊ fut 1 sg m handlować będę (1). ◊ imp 2 sg handluj (2). ◊ 2 pl handlujcie (2). ◊ con 3 sg n by handlowało (1). ◊ 3 pl m pers by handlowali (2).

Sł stp brak, Cn notuje, Linde XVI(XVIII) – XVIII w.

1. Zajmować się handlem, kupnem i sprzedażą; obracać pieniędzmi dla zysku; res inter se contrahere emendo vendendo, mercaturam facere, negotiari, vendere Cn (31): Powya ze on od dzyeſyaczi lyath wzyemy krolyewſkyey a zwlaſchcza wlithwye handluye. LibMal 1548/145; dał im dzieſięć grzywien/ mowiąc do nich: Hándluyćie áż ia prziydę. Leop Luc 19/13; WujNT Luc 19/13; Nie vfay wiátrom wſzák wieſz że ſą głuſzy/ Hándluy ná ſuſzy KlonFlis Ev; KlonWor **v.

handlować czym (11), kim (1): BudBib 3.Reg 10/29; Aleby kto rzekł/ że to byłá rzecż okrućieńſtwá pełná/ ludźmi hándlowáć [hominibus vendendis mercaturam exercere]. ModrzBaz 78; GostGosp 142; OrzJan 125; áby wſzyſtki towáry którékolwiek ſą w Koronie y do Korony przychodzą/ wolné były wiecznémi czáſy wſzem poddánym koronnym/ ktoby iedno iemi [towarami] hándlowáć chćiał. SarnStat 273; Ták Iuwánt niepocżćiwy tyie cudzą ſzkodą: Iáko towárem iákim/ hándluie vrodą. KlonWor 62. Cf Zwrot.

handlować z kim (6): Powiedźieli theż o Krolu Bátymánśie/ iż s Kupcy rad hándluie. BielKron 451v; WujNT 878; SarnStat 959; CiekPotr 89; KlonFlis Ev; KlonWor 68.

W połączeniu szeregowym (1): Przedaway kupuy/ hándluy/ biy dłonią w dłoń/ Zyſk ſobie vgoń. KlonFlis H2.

Zwrot: »pieniądzmi handlować« (5): A wſzedſzy do kośćiołá/ począł wyrzucáć przedáiące y kupuiące w kośćiele/ y ſprzewracał ſtoły tych co pięniądzmi hándluią [numulariorum = bankierzów]/ y ſtołki tych co przedawáli gołębie. WujNT Mar 11/15, s. 88 marg, Matth 25/27, s. 272 marg, Ioann 2/15.
Przen [czym] (8): każdy znas [...] Ihandluye tem Darem yaký mu Pan Bog dał wedluk ſtanu a perſony y weſwánia jego RejKupSekl a6v; Kto tym loſem rad háńdluie/ Rad ſie w prawdę záborguie BielKom F3; RejZwierc 17v; NiemObr 6; CzechRozm A4, 215; KlonWor 27.
Zwrot: »Rzecząpospolitą handlować« (1): O cżym y Cycero ták powiedział: Rzecżąpoſpolitą hándlowáć á ſobie z niey zyſku pátrzyć nietylko ieſt rzecż hániebna á ſzkáráda/ ále ieſth bezecna y niecnotliwa Phil Q3.
2. Działać, zajmować się czymś, prowadzić interesy, traktować o czymś; tractare Mącz (5): Tracto, Vſtáwicżnie ciągne/ hándluye/ obchodzę ſie czim obieram ſie w czym/ też czeſtuyę/ czczę. Mącz 460d; Ale łákomy lichwiarz żnie lećie y źimie: Ktory ſię iuż hándlowáć tym ſpoſobem imie. KlonWor 78, 35.
a. Pośredniczyć (2): Licitator, Mediator, vel Conciliator, Skupień/ Tárgownik/ Litkupnik/ Ten któri miedzy ſtronámi hándluye/ áby ſie o kupią zgodźyli. Mącz 328b, 416d.

Synonim: 1. kupczyć.

Formacja współrdzenna: przehandlować.

Cf HANDLOWANIE, HANDLOWANY

KN