[zaloguj się]
[pdf]

JENERALNY (9) ai

Zawsze ge-.

Oba e oraz a jasne.

Fleksja
sg
mNjeneralny fN
A Ajeneralną
Ijeneralnym I
Ljeneralnym Ljeneralnéj
pl
G jeneralnych

sg m N jeneralny (1). ◊ I jeneralnym (1). ◊ L jeneralnym (3). ◊ f A jeneralną (1). ◊ L jeneralnéj (1). ◊ pl G jeneralnych (2).

Sł stp, Cn brak, Linde XVIII w.

1. Główny, naczelny [generalis capitenus – głowny starosta, ktory ma insze pod sobą Mącz 143d] (4): O powaznoſci generálnéy Senatorów przy Królu, ze bez nich niema nic Spráwowác Król. SarnStat 38.
Zestawienia: »hetman jeneralny« (1): Piſarz polny przy Hetmánie generálnym, iest téż Actuáriuſz, iáko v źiemſtwá, y ſądźi. SarnStat 438.

praw. »kaptur jeneralny« (1): Káptur Krákowſki 1572. który ſie zgadza z ſtárym w Rádomſku 1382. vczynionym. y z Wárſzáwſkim Generálnym 1573. których obá w Metryce Státutowéy znaydzieſz. SarnStat 5.

praw. »ordynacyja jeneralna« (1): tedy záraz tu przychodźi áktikowáć ordinácią generálną, Zygmuntá Auguſtá w Wárſzáwie vczynioną 1564. SarnStat 970.

2. Powszechnie obowiązujący, dotyczący ogółu [generalis ‒ pospolity Mącz 143d, Calep; ‒ powszechny, rodowy ‒ generalis Cn] (5): gdyby ná królá Polſkiego przypádło/ iżby z tego świátá zſzedł: tedy wedle ſtárégo obyczáiu y zwyczáiu/ y wedle praw koronnych generálnych [secundum ... statuta regni generalia JanStat 11]/ Séym koronny ma bydź złożón/ ku obiérániu nowégo królá. SarnStat 14 [idem] 65; Pátrz niżéy w Artykule generálnym o Iármárkách. SarnStat 983.

W charakterystycznych połączeniach: jeneralny (-e) artykuł, prawo (2).

Zestawienie: »sejm jeneralny« = sejm całego państwa złożony z senatorów i posłów wybieranych przez sejmiki ziemskie; conventio a. conventus generalis JanStat (2): ABy ſpráwy źiemſkié nie były zániedbáné/ nápotym będźiem winni tákowé Vrzędy y Doſtoieńſtwá ná początku Séymu/ piérwéy niż ſie Séym generálny pocznie [...] rozdawáć. SarnStat 75, 76.

Synonimy: 1. fundamentalny, głowny; 2. pospolity, powszechny.

HJ