Słownik polszczyzny XVI wieku

« Poprzednie hasło: JEŻDŻĄC

Następne hasło: JEŻDŻENIE »

JEŻDŻĄCY (13) praes act

jeżdżący (3), jeżdżąc (5); jeżdżący BibRadz, Mącz (2), CzechEp, Calep (2), KmitaSpit; jeżdżąc RejWiz, BielKron (2), WerGośc, PaxLiz.

-żdż- (2), -żdz- (6), -zdż- (2), -zdz- (3).

e jasne (tak też Cn).

Fleksja

sg m N jeżdżący (6), jeżdżąc (1) WerGośc. ◊ A jeżdżąc (1). ◊ pl G jeżdżących (2). ◊ A m pers jeżdżąc (2). subst jeżdżąc (1).

Sł stp brak, Cn s.v. czołnem jeżdżący, Linde XVIII w. s.v. jeździć.

Znaczenia

1. Przenoszący się z miejsca na miejsce po ziemi lub wodzie przy pomocy środka lokomocji (12)
- a. Udający się w pewne miejsce w określonym celu, uczestniczący w czym (3)
2. Burzący się, fermentujący (1)

1. Przenoszący się z miejsca na miejsce po ziemi lub wodzie przy pomocy środka lokomocji; equestris Mącz (12):

jeżdżąc z kim (1): Widzyałeś owo kſiążę ieżdząc z nimi bládo/ Wierz mi żećby im cżáſem dáło bárzo rádo RejWiz 69.

jeżdżący z czym (1): Pharetratus, qui pharetram fert, S Seydakiem yeżdżący. Mącz 297a.

jeżdżący na czym (6): BibRadz Ez 38/15; Widzyałem ſłużebniki ieżdząc ná koniech/ á kſiążętá pieſzki chodzili iáko ſłudzy. BielKron 81 v, 176; Hippiades statuae mulierum equestres, Słupy niewiaſt ná koniech yeżdzących yákie były Amazones Mącz 156c; ode dẃunaśćie lat żaden go iezdżąc ná koniu nie widźiał. WerGośc 224; Calep 74a.

W funkcji rzeczownika (1):

jeżdżący po czym (1): wſzelki ſternik/ y wſzelki po morzu iezdżący [Omnis qui in lacum navigat]/ y żeglarze/ y ktorzykolwiek ná morzu robią/ z dáleká ſtánęli WujNT Apoc 18/17.

a. Udający się w pewne miejsce w określonym celu, uczestniczący w czym (3):

jeżdżący po czym (1): Nundinator ‒ Poiermarkoch iezdzaci. Calep 709b.

Wyrażenie: »na dalekie strony jeżdżący« (1): Nie ſtrudźił ſię tám ſługá/ nie był vtrapiony/ Ná dálekie ieżdzący w picowánie ſtrony. KmitaSpit B.

W przen (1):

jeżdżący na czym z czym (1): Papież iest Antychrist ná żeláznym Piecu roſpalonym iezdzący z iáblkámi złotymi. CzechEp 350 marg.

2. Burzący się, fermentujący [o piwie] (1): DAwnośćie ná tym Chlebie/ á przećię niewiećie/ Iák drozde [!] w brzuchu ieżdząc/ vćiſzyć możećie. PaxLiz E3v.

Cf JEŹDZIĆ