[zaloguj się]
[pdf]

KASZLAĆ (21) vb impf

kaszlać (15), kaszłać (5), kaszlać a. kaszłać (1); kaszlać GlabGad (2), BielKom, RejWiz (3), RejZwierz, SienLek, RejZwierc (3), BielSjem, KlonWor; kaszłać RejFig, Mącz (2), Calep; kaszlać : kaszłać FalZioł (2 : 1).

Oba a jasne.

Fleksja
inf kaszłać
indicativus
praes
sg pl
1 kaszłåm
3 kaszle kaszlą
praet
sg
3 n kaszłało
fut
sg
3 f będzie kaszłać
conditionalis
sg
3 m by kaszlåł

inf kaszłać (1). ◊ praes 1 sg kaszłåm (1). ◊ 3 sg kaszle (10). ◊ 3 pl kaszlą (2). ◊ praet 3 sg n kaszłało (1). ◊ fut 3 sg f będzie kaszłać (1). ◊ con 3 sg m by kaszlåł (1). ◊ part praes act kaszląc (2), kaszłąc (1), kaszląc a. kaszłąc (1).

Sł stp, Cn notuje, Linde XVII – XVIII w.

Znaczenia
Mieć kaszel; tussire Mącz, Calep, Cn (21): Tedy każdey nie zdrowey poydzie z noſa plugawoſć/ á ktorey nie poydzie, ta zdrowa ieſt/ y nie będzie kaſzłać na zimę FalZioł IV 2c; Kto ſie tak barzo ſmieie iż też kaſzle abo głouą chwieie, bywa taki nie ſtatecżny GlabGad O4v; In tussiendo, Káſzłąc. Mącz 167a, 124a, 470c; RejZwierc [782]v; BielSjem 22; Tussio – Kaſzłam. Calep 1096a.

W połączeniach szeregowych (5): BielKom Ev; Iednemu z gorącośći głowá ſie záwráca/ A drugi záſiębyonych pyerśi ſobye máca. Káſzle/ ſápi/ krztuśi ſie/ krwią ná zyemię pluie RejWiz 93v, 31, 93; Chłopiſko blwáło ſráło/ káſzłáło pierdziáło/ Y pozbył dycháwice/ choć bárzo śmierdziáło. RejFig Cc5.

Zwroty: »kaszlać [jakim] kaszlem« (1): yteż kthoby kaſzlał ſuchym kaſzlem/ warzić gi w tyzannie/ á oſlodziwſzy czukrem pić cżeſtho. FalZioł I 78d.

»krwią kaszlać« (1): Co ſye tycze tych kthorzy krwią káſzlą/ ći ſwe lekárſtwo náydą w Rozdźiale/ O plwániu krwią SienLek 84.

Szeregi: »kaszlać i charchać (a. charkać)« [szyk 1 : 1] (2): Korzenie vwarzone w wodzie z lakriciją/ s figami/ z Izopem/ pierſi cżiſci j płucza z wilkoſci grubych á lipkich/ gdi ſie kto napiwſzi go charka j kaſzle wymiataiącz ie. FalZioł I 66a; KlonWor 69.

»kaszlać, krząkać« (1): A pátrz iedno ná iego poſtáwy/ ieſliże ſie nie maſz cżemu y poſmiać y podziwowáć/ á on idzye [...], rękáwicę s tey ręki ná kthorey ſygneth ſeymie á w drugiey ią dzierży/ káſzle/ krząka choć mu ſie niechcze RejZwierc 53.

»kaszlać a (albo, i) plwać« [szyk 2 : 1] (3): Cżemu ſtyrim [!] wino ſłuży. (–) Bowiem ono zagrzewaiąc przydawa im ciepła przyrodzonego ktore iuż w nich vſtawa, dla cżego też oni więcej pluią y kaſzlą GlabGad H; RejZwierz 59v; RejZwierc 160v. [Ponadto w połączeniach szeregowych 3 r.].

Formacje współrdzenne: wykaszłać się; wykaszływać; odkaszlnąć.

Cf KASZLĄCY, KASZŁANIE

MM