Słownik polszczyzny XVI wieku

« Poprzednie hasło: (KĄSAĆ SIĘ)

Następne hasło: KĄSANIE »

KĄSAJĄCY (19) part praes act

a jasne (w tym 1 r. błędne znakowanie).

Fleksja

sg
m	N	kąsający	f	N	kąsającå, kąsając(a)	n	N	kąsając(e)
	G	kąsając(e)go		G			G
	A			A	kąsającą		A

pl
N	subst	kąsając(e)
A	m an	kąsając(e)
A	subst	kąsając(e)
inne formy
sg n A a. pl A subst - kąsając(e)

sg m N kąsający (4). ◊ G kąsając(e)go (2). ◊ f N kąsającå (1), kąsając(a) (2). ◊ A kąsającą (2). ◊ n N kąsając(e) (3). ◊ pl N subst kąsając(e) (2). ◊ A m an kąsając(e) (1). subst kąsając(e) (1). ◊ sg n A a. pl A subst kąsając(e) (1).

Sł stp brak, Cn notuje, Linde bez cytatu s.v. kąsać.

Znaczenia

1. Gryzący, szarpiący zębami; w wypadku owadów: tnący (5)
- a. W sposób bolesny, raniący (4)
- b. Rozdrabniający pokarm przed połknięciem (1)
2. Szczypiący, piekący, działający drażniąco na skutek posiadanych własności fizycznych; niszczący tkankę (13)
*** Bez wystarczającego kontekstu (1)

1. Gryzący, szarpiący zębami; w wypadku owadów: tnący; edax, exedens, mordax, vescus Cn (5):

a. W sposób bolesny, raniący [kogo, co] (4): Tabanus, idem quod Asilus et Oestrum Bąk konie lecie kąſayąci. Mącz 437c, 260c.

W przen (2): (y nie ták tego dla ſámego śiebie piſzę/ iáko dla I. M. ſámego/ y dla drugich/ áby z owocow vcżnie Chriſtuſowe/ y wilki vcżnie iego kąſáiące poználi) CzechEp 63.

Szereg: »zarażający a kąsający« (1): A ogony ich/ to ieſt potomſtwo ich/ będą mieć głowy wężowe/ to ieſt rozlicżnymi iády/ żądły/ á ſrogoſciámi narody ludzkie záráżáiące á kąſáiące RejAp 82v.

b. Rozdrabniający pokarm przed połknięciem [co] (1):

Wyrażenie: »zęby kąsające« (1): Zeby miekkie rzecży kąſáiące. BielŻyw 138.

2. Szczypiący, piekący, działający drażniąco na skutek posiadanych własności fizycznych; niszczący tkankę; mordax Mącz, Cn; edax Cn (13): Gdy będzie namocżono wapno/ oſtroſć kąſaiączą iemu odeymuie FalZioł III 37a; Sal armonijacum ktore ieſt białe/ iaſne iako krzyſtał/ to ieſth nalepſze/ á ieſt kąſaiącze. FalZioł III 41c, I 65d, III 39d; Mącz 232a.

W połączeniach szeregowych (2): mocz paproci w khorzeniu więczſza/ á ma mocz wyſuſzaiączą/ kąſaiączą, omywaiączą y poſilaiączą. FalZioł I 55c, II 3a.

W charakterystycznych połączeniach: gęstość kąsająca(-e), korzenie, moc (2), ostrość, ziele (3).

Wyrażenia: »kąsający w język« (2): FalZioł I 155c; Ranunculus herba, Ziele gorącego przyrodzenia/ kąſáyące á palące w yęzik. Mącz 345d.

»smak kąsający« (2): ZIele ieſt ogrodne [...] ſmaku kąſaiącze^go barzo y palączego FalZioł I 112b, I 143a.

Szeregi: »gorzki, (i) kąsający« (2): Niektore zioła ſą gorzkie/ kąſaiącze FalZioł II 2b, I 143a. [Ponadto w połączeniu szeregowym 1 r.].

»kąsający, (i, a) palący« (3): Moc niegaſzonego vapna cżyni opuchliny/ yteż ieſth kąſaiącza/ palącza aże do żywego FalZioł III 36d, I 112b; Mącz 345d.

*** Bez wystarczającego kontekstu (1): Mordax, Kąſáyący/ ziádły/ yádowity. Mącz 232a.

Synonimy: 1.,2. gryzący; 2. palący.

Cf KĄSZĄCY, KĘSAĆ