[zaloguj się]

KICHANIE (49) sb n

a jasne, e pochylone.

Fleksja
sg
N kichanié
G kichani(a)
D kichaniu
A kichani(e)
I kichanim, kichani(e)m
L kichaniu
inne sg N a. A - kichani(e)

sg N kichanié (15); -é (1), -(e) (14).G kichani(a) (3).D kichaniu (1).A kichani(e) (19).I kichanim (4), kichani(e)m (3); -im SienLek (3); -(e)m FalZioł, KlonWor; -im : -(e)m GlabGad (1 : 1).L kichaniu (3).N a. A kichani(e) (1).

stp, Cn notuje, Linde XVIIXVIII w.

1. Gwałtowny, głośny wydech przez nos, wywołany podrażnieniem nosowej błony śłuzowej; sternutatio Murm, Mymer1, Mącz, Calep, Cn; sternutamentum Cn (44): Murm 79; Mymer1 39v; Theż proch iego z imbirem/ wſtrzikany wnos pobudza kichanie/ á tak głowę y mozg cżiſci. FalZioł I 13d; włoż tartego Imbiru w nos dla kichania: ktore ieſt barzo pomoczne na tę chorobę. FalZioł III 12c; Gdy ią ktho w nos wpuſzcża z wodką bzową/ pomaga od paraliża/ á cżyni lektanie ku kichaniu. FalZioł IV 25b, *3f, I 20a, 46a, 67c, 75d [2 r.] (23); Cżemu gorączoſć promieniow ſłonecznich gdy kto w nie wezrzi, kichanie pobudza. (–) Bowiem ono ruri w noſie ku mozgu odtwarzaiąc wilgotnoſci roſpuſzcża j wywodzi, ktore potim tak poruſzone mozg onym kichanim wyrzucza. GlabGad B8, B8 [2 r.]; Koſmus powieda co ſgłowy wyſlo kychanjm. RejKup r3, r2v, r3; Servius, Flabra, Dmuchánie/ Wyátr/ też/ Kichánie. Mącz 129a, 415b; Náſyṕ iey wnozdrze bobrowych ſtroiow tártych/ choć pieprzu/ álbo czemierzyce/ czymby iey mogł kichánie wzruſzyć SienLek 115v, 21v, 72, 97v [3 r.]; Calep 1005a.

kichanie od czego (1): Thakież kichanie od tego prochu naprzeciw Lithargiey/ Mozg theż poruſza y poſila FalZioł IV 8a.

kichanie czyje (1): Kichánie iego [bestyjej] zapala świátłość BibRadz Iob 41/9.

W charakterystycznych połączeniach: kichanie barzo gwałtowne, częste (4), użyteczne, wolno (2); kichanie od prochu; lektanie ku kichaniu; lekarstwo na kichanie; kichanie pobudzać (pobudzić) (3), (u)czynić (12), wzruszyć.

Szereg: »ni kaszel, ni kichanie« (1): Nie radby go przebudźił/ ſnu mu nieprzerywa/ Ni káſzlem/ ni kichániem: niech zdrow odpocżywa. KlonWor 5.
2. Środek na pobudzenie kichania (5): Też ieſt dobra [ćwikła]/ cżyſciąc niecżyſtoſci z głowy gdy kto ſobie vcżini kichanie z oleikiem ćwiklanym z miodem á ſtrochą imbiru FalZioł I 20a, V 24; gdy komu iáki robak w vcho wleźie [...]/ przypraẃ ſobie kichánie á nozdrze ſobie zátkay SienLek 72, 53, 116.

Synonim: 1. parskanie.

Cf KICH, KICHACZKA, KICHAĆ, KICHAWKA

ZCh