[zaloguj się]
[pdf]

KŁAMCA (102) sb m

-am- (100), -ąm- (2).

kłåm- (92), kłam- (3); kłåm- : kłam- BudBib (1 : 1), CzechEp (4 : 1), NiemObr (1 : 1); końcowe a jasne (w tym 1 r. błędne znakowanie).

Fleksja
sg pl
N kłåmca kłåmcy, kłåmce
G kłåmce kłåmc(o)w
D kłåmcy kłåmc(o)m, kłåmcåm
A kłåmcę kłåmce
I kłåmcą kłåmcami
L kłåmcy kłåmc(o)ch

sg N kłåmca (39). ◊ G kłåmce (8). ◊ D kłåmcy (2). ◊ A kłåmcę (5). ◊ I kłåmcą (26). ◊ L kłåmcy (1). ◊ pl N kłåmcy WujNT (2), kłåmce (1) KromRozm III. ◊ G kłåmc(o)w (3). ◊ D kłåmc(o)m (4), kłåmcåm (1) BibRadz. ◊ A kłåmce (2). ◊ I kłåmcami (7). ◊ L kłåmc(o)ch (1).

Sł stp, Cn notuje, Linde XVII – XVIII w.

Wprowadzający w błąd, mówiący nieprawdę; mendax Calag, Calep, Cn; falsidicus Calep, Cn; expers veritatis, falsiloquus, fictor mendaciorum, insolens veri, mendaciloquus Cn (102): Iam rzekł w wyſtępie moim iż wſzelki cżłowiek ieſt kłamcza. WróbŻołt 115/11 [przekład tego samego tekstu KromRozm I, KromRozm II, LubPs aa2 [2 r.], KrowObr 227v, BibRadz Ps 115/11, BiałKat 268v, KuczbKat, BudBib Ps 115/11, CzechRozm 210, SkarJedn, NiemObr, ReszPrz], mm8v; á ktoby mu iey chćiał namniey powieſćią ſwą vſczerbić byłby náwſſem kłamca nieprawdziwy. RejPs 95; KromRozm I B2v; KromRozm II c3v; KromRozm III A6; LubPs X3, aa2 [2 r.]; KrowObr 45, 52v, 58v, 62v, 155, 183, 227v; Lepſſy ieſt złodziey niżli vſtáwicżny kłamcá [quam adsiduitas viri mendacis]: á wſſákże obá odziedzicżą zátrácenie. Leop Eccli 20/25[27], 1.Ioann 2/22; BibRadz Ps 100/7, 115/11, Sup 10/14, 1.Ioann 4/20, 5/10; GrzegRóżn L3v; SarnUzn D5v, D6; RejAp 17v; GórnDworz Ee4v; RejPos 84, 219v; á też ći wſzyſcy ieden v drugiégo Heretycy ſą/ przeto rozmáićie ná śię piſzą/ ſzalonémi śię zową/ złośliwemi ſługámi/ kłamcámi BiałKat 118v, 268v; KuczbKat 335; Gdy Dyabeł mowi kłamſtwo/ z ſwego właſnego mowi/ bo ieſt kłamcą y oćiec iego. WujJudConf 64v [przekład tego samego tekstu KrowObr 52v]; BudBib Ps 115/11, 4.Esdr 11/42; MVſilić ſie oględáć co Krolem rządzili/ Bo więc złoſliwym kłamcom chlebili. WierKróc Av; BudNT 1.Ioann 5/10; CzechRozm 4, 210, 255; ModrzBaz 2v; SkarJedn 44; Calag 342a; KochPs 7, 150; SkarŻyw 34; CzechEp 114, 135, 342; NiemObr 175; ReszPrz 8; Calep 406a, 651b; GrabowSet I4v; Kto mowi że go poznał/ á przykazánia iego nie chowa: kłamcą ieſt/ á prawdy w nim nie máſz. WujNT 1.Ioann 2/4 [przekład tego samego tekstu KrowObr 45, WujNT 815], s. 331, Ioann 8/55, s. 815, 1.Ioann 1/10, 2/22 (12).

W połączeniach szeregowych (10): GlabGad N8, O8; LubPs X3 marg; Leop 1.Tim 1/10; BibRadz 1.Tim 1/10; Azaſz nie to ieſt wrodzona złość fáłſzerzow/ kłamcow matácżow/ wilkow w owcżym odzieniu chodzącjch/ náſpráwy ſie dobre/ ktore ich kolą w ocży/ tárgáć CzechRozm 81v, 7v; Lecz boiáźliwym/ y niewiernym/ y obmierzłym/ y mężoboycom/ y wſzetecznikom/ y czárownikom/ y báłwochwálcom/ y wſzytkim kłamcom/ część ich będźie w ieźierze goráiącym ogniem y śiárką/ ktora ieſt śmierć wtora. WujNT Apoc 21/8 [przekład tego samego tekstu CzechRozm 7v], 1.Tim 1/10, Yyyyy2v.

W przeciwstawieniu: »kłamca ... prawdziwy« (3): BibRadz Rom 3/4; GórnDworz N6; Milſzać złość niż cnoty święte/ Milſzyć kłamcá niż prawdźiwy/ Rádo oko twe przeklęte Pátrza zdrády záráźliwey. SzarzRyt A4.

W charakterystycznych połączeniach: wszelki (każdy) człowiek (jest) kłamca (13); kłamca nieprawdziwy, ustawiczny, złośliwy; kłamca złośliwy sługa; kłamca to jest grzeszny.

Wyrażenia »(ociec) kłamca (jest) diabeł« [szyk 10 : 2] (12): MurzHist K2v; A więc teſz to nieieſt náuká onego kłamce Dijabłá KrowObr 95v; iáwnie ſię to okazuie/ iż ktorykolwiek zwas Papieżowi przyſięga/ muśi rád nierad Oycu kłamcy Dyábłu ſlużyć KrowObr 132, 52v, 107v, 131, 137, 149v (11).
Szeregi: »bałwochwalca a kłamca« (1); Náoſtátek tu Pán położyć racżył báłwochwálce á kłamce. RejAp 180. [Ponadto w połączeniach szeregowych 2 r.].

»kłamca, (i) mężobojca« (6): Duch nietzyſty ieſt/ y kłamcá/ y mężoboycá/ od potzątku/ iáko Pan Kryſtus Syn Boży ſam/ onim ſwiattzy KrowObr 52v, 52v [2 r.], 95; CzechRozm 239v; CzechEp 423. [Ponadto w połączeniach szeregowych 2 r.].

»kłamca i morderz« (1): Nie od Chriſtuſá tedy/ áni od Piotrá/ tá niezbożna ſtolicá/ ále od onego kłámce y morderzá ſzátáná NiemObr 64.

»kłamca i ociec kłamstwa« (2): CzechEp 139; Gdy mowi kłamſtwo/ z ſwego właſnego mowi: iż ieſt kłamcą/ y oycem kłamſtwá [mendax et pater eius]. WujNT Ioann 8/44. [Ponadto w połączeniu szeregowym 1 r.].

»kłamca a omylny« (1): iż kożdy cżłowiek ieſt kłamcá á omylny RejPs 171v.

Synonimy: łgarz, matacz.

Cf KŁAMAK

RS