[zaloguj się]
[pdf]

KOGUT (14) sb m

kogut (11), kohut (3); kogut BierEz, FalZioł (5), Mymer2, RejWiz (2), OrzRozm, SienLek; kohut FalZiołUng, BielSat, BielSjem.

Teksty nie oznaczają ó (Cn o jasne).

Fleksja
sg pl
N kogut koguci
G kohut(o)w
D kogutowi
A koguta koguty

sg N kogut (7). ◊ D kogutowi (1). ◊ A koguta (2). ◊ pl N koguci (1). ◊ G kohut(o)w (2). ◊ A koguty (1).

Sł stp (aneks), Cn notuje, Linde XVI – XVIII w.

Samiec kury domowej (Gallus gallus domesticus L. (Rost)); gallus Mymer2, Cn; (gattus) gallinaceus, maritus gallinae Cn (14): Oracż niegdy orłá vłowił [...] Y puśćił go miedzy koguty BierEz Iv; Powiedaią tak, gdiby Koguta we trzy lata vkleſnił/ pothym dał mu roſć do ſiedmi lat. Thedy w pępku zalęże mu ſie kamień FalZioł IV 19c, IV 19c, 47d; nie będzieſz tak barzo nie dowciwpny [!]: aby perłę dla ziarna wzgardził, Iako on kohut głupi v Ezopa vcżynił FalZiołUng V 119; Mymer2 24; RejWiz 89v; ktore nie kogući ku táńcu/ ále trąby ku hárcu budzą OrzRozm R2v; Dobrze theż thych źwierząth ſurowéy ſkorki ſztuczkę kogutowi przywięzáć/ nie będą też thy źwierzętá przyſtępowáć SienLek 192.

W porownaniu (1): Mnimaſz by rozum ſiadał iáko kogut w pierzu RejWiz 68y.

W charakterystycznych połączeniach: kogut głupi, kleśniony, okapłoniony; kogut budzi; koguta ukleśnić.

Szereg: »kur albo kogut« (2) : KVr albo Kogut ieſth ptak domowy FalZioł IV 18c, IV 18c.
Przen: Człowiek bunczuczny (2): Iáko Srocżki Pawowie/ świetlno ſie byc zdáli/ Ale kohutow mało/ coby ſie ſkim klwáli. BielSat L4 [idem] BielSjem 27.

Synonim: kur.

Cf KOKOT

MM