[zaloguj się]
[pdf]

BABI (27) ai

a jasne.

Fleksja
sg
mNbabi fNbabi(a) nN
G G Gbabi(e)go
A A Ababi(e)
Lbabim L L
pl
N subst babi(e)
G babich
A subst babi(e)
I m babimi, babi(e)mi
inne formy
indecl - babi-

sg m N babi (1). ◊ m L babim (2). ◊ f N babi(a) (2). ◊ n G babi(e)go (1). ◊ A babi(e) (1). ◊ pl N subst babi(e) (4). ◊ G babich (5). ◊ A subst babi(e) (5). ◊ I m babimi (1) CzechRozm, babi(e)mi (1) NiemObr. ◊ indecl (w zroście) babi- (4) [w tym 2 r. w tekście obcym].

Sł stp s. v. rzyć, ząb, Cn notuje, Linde XVI ‒ XVIII w.

Przymiotnik od „baba” (27):
1. (pogardliwie) Należący do baby, pochodzący od baby, właściwy babie, babski; niepoważny, niewiarogodny, niemądry, głupi; anilis Cn (19): gdyby ie [ziele] kto vſiebie noſił/ truciny ani babich cżar nietrzeba ſie bać. FalZioł I 112b; bábye rzecży płodziſz/ Nam młodzieńcom ſwą powieſcią ſzkodziſz BielKom F5v; Owam przyſzedł ná bábie ćwicżenie/ Wykłádaſz mi s pokory zbáwienie BielKom F6; Polacy ieſzcze ná onym bábim Herbarzu śiedzą/ mniémáiąc by ná tym doſyć było. SienLek 194; á łápácżek Filozowſkich/ y bábiego bádánia [...] że byś ſie wyſtrzegał. CzechRozm 2, 262; ztąd ówy Sobótki/ nocné ognie/ zbiéránia źioł/ y do czárów á báłámuctw bábich kiermaſz Oczko 29, [43].
Wyrażenie: »babie bajki, baśni« = aniles fabulae PolAnt, Vulg (9): Lecż pogáńſkie y bábie báśni odrzucay/ á zwycżay ſię ku pobożności. BudNT 1.Tim 4/7; CzechRozm 32v cf »głupi i babi«, 69v, 221v; CzechEp 204 [2 r.]; Bucerus także y Kálwinus/ o wybáwieniu Oycow ś. z odtchłáni piekielney nic nie trzymáią/ powiádáiąc iż to ſą bábie bayki/ nocne ſny/ Aezopowe fábuły ReszPrz 84; SkarJedn 233 cf »prozny a babi«; WujNT 1.Tim 4/7.
Szeregi: »głupi i babi; babi, głupi (i sprosny)« (1 :1):Ale to ná ſtronę iáko głupſtwo/ ná głupie y bábie bayki: podźmy do rzecży. CzechRozm 32v, 221v.

»prozny a babi«: okrom tego iednego około pochodzenia Duchá S. wſzytkiego ſię ná S. wielkich Zborách zámiatać kośćiołowi Rzymſkiemu/ iáko proznych á bábich baśni [Grekowie] wſtydzili. SkarJedn 233.

»(sprosny), nikczemny i babi« (2): ktorzy [papieżowie] tego dowodzą (ále nikcżemnymi y bábiemi árgumenty) iż Papież zacnieyſzy niż wſzytko Concilium NiemObr 62, 121.

2. bot. W zestawieniach będących nazwami roślin (2):
a. »babia dupa« = Marchantia polymorpha L. Rost, gorzykwiat; consiligo Calep (1): Consiligo ‒ Babia dupa. Calep 246b.
b. »babia rzyć« = Eryngium campestre L. Rost, mikołajek; iringus, serapioFalZioł (1): Też korzeń mikołaykow zową gi babia rzyć/ gdy będzie tak ſurowo iedzony, zaſtanawia męſzcżiznam naſienie przyrodzone FalZioł I 68d.
3. n-loc (3):
Zestawienie: »Babi Most« (3): yednemv kxyedzu wbabym moſzczie wmyaſteczku wzalem grzywyen trzi LibMal 1545/102, 1551/165v; Krol Włádziſław Piotrá Swáńcę zbáwił [...] dwu miáſtecżek/ Bábi moſt y Zbáſzyn/ á ku kroleſtwu przyłącżył. BielKron 369v.
4. n-pers (3):
Zestawienie: »Babimost« (3): Simon Ląbączky [...] de Trzemeschno cum Joanne Babimosth ex Costen [...] recognovit LibMal 1551/166 nagł; Iſch ſluzącz v panyey Barbary Ilowyeczkiey Zyanem Babimoſthem [...] zabyell [...] Januſcha LibMal 1551/166, 1551/166.

Synonimy: 1. głupi, nikczemny, prożny; 2. b. mikołajek.

Cf BABSKI

LZ