[zaloguj się]
[pdf]

KRAMARZ (75) sb m

kra- (41), krå- (9); krå- BierEz, Murm, RejKup, Leop (3); kra- : krå- Mącz (16 : 3). ◊ -årz (23), -arz (2); -arz RejKup; -årz :-arz UstPraw (1 : 1). ◊ -arz- (22), -årz- (3); -arz- : -årz- KrowObr (2 : 1), Mącz (4 : 2).

Fleksja
sg pl
N kramårz kramarze
G kramarza kramarz(o)w
D kramarzewi, kramarzowi kramarz(o)m, kramarz(e)m
A kramarza kramarze
I kramarz(e)m
V kramarzu kramarze

sg N kramårz (35). ◊ G kramarza (5). ◊ D kramarzewi LibMal (6), kramarzowi (2) RejFig, Mącz. ◊ A kramarza (5). ◊ I kramarz(e)m (1). ◊ V kramarzu (1). ◊ pl N kramarze (13). ◊ G kramarz(o)w (1). ◊ D kramarz(o)m (2), kramarz(e)m (1); -(o)m BielKron;-(o)m : -(e)m LibMal (1 : 1). ◊ A kramarze (2). ◊ V kramarze (1).

Sł stp, Cn notuje, Linde XVI – XVII w.

1. Drobny kupiec, handlarz, przekupień; institor Murm, Mymer1, BartBydg, Vulg, Mącz, Calep, Cn; tabernarius Mącz, Calep, venditor Vulg, Mącz; emporos, mercator,negotiatory nundinator, propola Mącz (74): Kramarz z kramem ná targ iádąc Bieżał nic nie oppocżywáiąc [!] BierEz R2v; Institor eyn kromer Krámarz Murm 185; Mymer1 14; thacher nozy kramarzevy vkradl LibMal 1545/95; vkradli trzi ſobolye [...] ſobolye y skori poprzedali kramarzem theſz zlodzieyom LibMal 1547/128v, 1543/75, 1544/93, 1545/95v, 98v, 1547/128 (14); bo [kupiec] kupi nye da dármo/ yedno zá pyenyądze/ według onego rymowánya/ Chceſz krámárzem oſtáć/ Maſz kupcowi nádkáć. Prze Bog nic nye weźmyeſz/ Aż niądzę mieć będzieſz. GliczKsiąż M6v; Kramárze z Sabá y z Reemá oni kupcy twoiemi: ze wſſyſtkiemi przednieyſſemi źioły wonnemi/ y z ſkámieniem drogim: y ze złotem/ ktore wyłożyli ná iármárku twoim. Leop Ez 27/22, Ez 27/13, 20; UstPraw E3; RejFig Ee2 [3 r.]; ALexánder kiedy mu [Phocianowi] dáry wielkie poſłał/ Ten azażem ia kramarz/ poſłom odpowiedział. RejZwierz 36v, 39v; BielKron 16 [2 r.]; Pigmentarius. Aptekarz álbo krámarz tákowe barwki przedáyący. Mącz 300b, 24d, 103b, 171c [2 r.], 195a, 217a (13); BielSpr 60v; SLáchtá w mieśćie by ſpołu obecnie mieſzkáłá [...] Krámarz/ ſzynkarz/ rzemieſłnik/ ná przedmieśćiu robił BielSjem 20; Lintearius ‒ Kramarz płotnem kupeząci [!]. Calep 606b, 361b, 545b, 546a, 707a, 1043a.

W porównaniu (1): Kto táiemną rzecż wyda/ iáko krámarz bywa BielKom B7v.

Wyrażenia: »dostateczny kramarz« (1): (did) Mária Iácobi do Aptekárzá. (‒) Pomoż Bog pánie Rubenie/ Cnotliwy Krześćiáninie. Tego miáſtá Aptekárzu Y doſtátecżny Krámárzu. MWilkHist C2v.

»korzenny kramarz« (3): Aromacopola eyn wurtzkremer/ ader puluer kremer Korzenny kramarz Murm 185; BartBydg 13b; Calep 97b.

»ubogi kramarz« (1): y owi też vbodzy krámárze [institores]/ ktorzi ſię ledwie ſwoim kramikiem pożywić mogą ModrzBaz 123.

Szereg: »kramarz, (i, albo, ni) kupiec« [szyk 8 : 4] (12): BartBydg 75b; RejKup aa5v; BielKom D7v; gdyby kupiec álbo krámárz zá iáką kupią pieniędzy drobnych bráć niechćiał/ táki kupią tráći do nas. UstPraw E3, 13; Mącz 103b, 209d, 217c, 245a, 347c, 479c; RejZwierc 146.
W przen (5): GliczKsiąż Mv; (marg) Kxięza papieſcy kramarze. (‒) O krámárze niebogoboyni/ tzemuſz zdomu Bożego vtzyniliśćie Lotrowſką iáſkinią? KrowObr 77v, 96v.
Szereg: »kramarz abo kupiec« (1): Acżbyś to záſię rzekł [...] iż ia ſobie zá tho kupię miłoſierdzye Páná ſwego [...] Nie myl ſie rádzęć ná tym/ áby to był iáki krámarz ábo kupiec zmiłoſierdzyem ſwoim RejPos 171v.
2. n-pers Prawdopodobnie polskie tłumaczenie niemieckiego nazwiska „Kromer” (chodzi o Marcina Kromera jako autora książki „De origine et rebus gestis Polonorum”, 1555) (1): Ale wżdy tu wiernego trzebá Kronikarzá/ Nie fukáć nań ták bárzo iáko ná Krámárzá. Prot C4v.

Synonimy: 1. budnik, kupiec, przedajnik, przedawacz, przedawca, przekupień.

Cf KRAMNIK, KRAMOWNIK

MB