[zaloguj się]
[pdf]

KROMIA (33) praep

-o- SarnStat (3), -ó- (1) GrzepGeom; a pochylone.

Sł stp, Cn notuje, Linde XVI – XVII(XVIII) w.

Zawsze cum G.

1. Bez, nie mając(y), nie czyniąc(y); absque, sine Cn (15): pocżął mowitz [...] o ſwé przyſſlé ſmierci [...] tzo niebylo kromiá wielkiégo placżu ij boleſci apoſtolow ij Marié OpecŻyw 86; Wtárgnę do źiemie (która) niema muru [...] ći wſſyſtcy mieſſkáią kromia muru [habitant sine muro]/ reglow y bran nie máią. Leop Ez 38/11; HistRzym 132v; ArtKanc E9v, T6.
Wyrażenia przyimkowe: »kromia pochybności« (1): Ták weźmie żywiący w małżeńſkim ſtanie/ kromia pochybnośći poſzcżęśliwienie. ArtKanc N13v.

»kromia wszelkiego przenagabania« = bez żadnych przeszkód (1): A thám iuż będźie miał moc roſkazánia Sędźiego pozywáć/ Areſtowáć [...] kromia wſzelkiego przenágábánia. GroicPorz g4.

»kromia żadnej przyczyny« (1): Zá me włoſyś mię kromia żadney przycżyny rwał ArtKanc E14.

»kromia wątpliwości« (1): Szcżęśliwi ktorzy z nim mrą/ á máią z martwych wſtáć/ bo kromia wątpliwośći/ będą z nim krolowáć. ArtKanc D13v.

a. Bez współdziałania, pomocy (4): TarDuch B5v; gdy śierotá kromia Opiekuná zeznawa. GroicPorz y2; BielKron 158; żeby to ták było/ tegoby ſye dowieść mogło/ ále y krómia dowodów/ káżdy ná Figurę pátrząc/ obaczy że ták ieſt. GrzepGeom D.
b. Bez uwzględnienia, wbrew, pomijając, nie zwracając uwagi na, nie licząc się z (2): ná męki żaden niema być zdan/ kromia vprzedzáiących znákow GroicPorz ii2v.
Wyrażenie przyimkowe: »kromia wolej [czyjej]« (1): y Wroblątko żadne kromia woley iego/ ná źiemię nie ſpádnie z gniazdecżká ſwoiego ArtKanc K2v.
2. Oprócz, z wyjątkiem, tylko nie (a. tylko tak) (10): onego ciala [Jezusa] żádny cżlowiek aż do tychmiáſt nie widziál nagiégo/ kromiá panny Marié matki iego. OpecŻyw 125v; GroicPorz o4, kk2; Goski *4; żeby z Korony żadnych [towarów] nie wywoźili/ kromia ołowu Gwárkowie SarnStat 1234, 270, 1315.
a. Nie licząc, nie biorąc pod uwagę (2): Cżęść pokármow [lewita] też weźmie iáko y drudzy/ kromia tego [excepto eo] co mu ſie w mieśćie iego/ po oycu ſwym doſtánie. Leop Deut 18/8.
α. Przy sumowaniu (np. strat) (1): Na they tho walce pobito Perſow trzy kroć ſto tyſiąc kromia tych [exceptis his; procz thych czo pothonali HistAl 1510/217] ktore głębokoſć rzeki zádawiłá. HistAl F4v.
b. Niż, inny niż, ponad (1): grzeſzą ci ktorzy chrcą iną rzec kromia człowieka SeklKat V2; [Abowiem kthoż Bog kromiá Páná? ábo ktory Bog procż Bogá náſſego? [quis deus praeter Dominum? aut quis deus praeter Deum nostrum? ] Leop Ps 17/32 (Linde)].
3. Poza (obrębem, zasięgiem, zakresem); citra, seorsum Cn (8): Iudáſs ſſukál [...] iakoby mógł wydatz Iezuſa kromiá tluſſcżé aby ijm nie odięt z ijch ręku. OpecŻyw 84, 83, 84v, 113; iáko ſye w ſpráwách vrzędowi ſwoiemu thák ná Sądźie iáko kromia Sądu należących/ záchowáć [sędzia] ma. GroicPorz A4; kromia żony ſwey [praeter uxorem tuam] nigdy ſie niedopuſzcżay grzechu poznáć Leop Tob 4/13.
a. Poza obrębem, na zewnątrz (2): mieſtcze zmienić á kromia ſwego mieſzkania być: nie kożdy then doſtatek ma. FalZioł V 73v; wſzythko wygorzało cokolwiek było domow od nowey brony/ áż do Swieckiey kromia rynku BielKron 398.

Cf KROM, [KROMIE], OKROMIA

MK