[zaloguj się]
[pdf]

KUPNY (45) ai

kupny (44), kupni (1) ZapKościer 1585/57 [może A f du od kupny].

Fleksja
sg
mNkupny fNkupnå nNkupn(e)
Gkupn(e)go Gkupn(e)j Gkupn(e)go
Dkupn(e)mu D D
Akupn(e)go Akupną Akupn(e)
Ikupnym Ikupną I
pl
N m pers kupni
subst kupné
G kupnych
D kupnym
A m pers kupn(e)
subst kupn(e)
I f kupnémi

sg m N kupny (8). ◊ G kupn(e)go (1). ◊ D kupn(e)mu (1). ◊ A kupn(e)go (4). ◊ I kupnym (2). ◊ f N kupnå (5). ◊ G kupn(e)j (2). ◊ A kupną (1). ◊ I kupną (1). ◊ n N kupn(e) (1). ◊ G kupn(e)go (1). ◊ A kupn(e) (1). ◊ pl N m pers kupni (4). subst kupné (3); -é (1), -(e) (2). ◊ G kupnych (3). ◊ A m pers kupn(e) (2). subst kupn(e) (3). ◊ D kupnym (1). ◊ I f kupnémi (1).

Sł stp, Cn notuje, Linde XVI (jeden z niżej notowanych przykładów) ‒ XVIII w.

1. Kupiony, nabyty; empticius Mącz, Calep; emptivus Cn (32): á gdzyeby role kupne były/ ztákowey też niemoże kmieć wſtáć áliżby záſádził dobrym kmiećiem UstPraw Fv, Fv, F2, G4v; ſkąd [z Sycylii] zboża doſyć w okręciech przywieźli/ iedno zá pieniądze drugie dárem od Aryſtodemá Tyránná. [...] niektorzy chcieli áby to zboże od Tyránná było dano poſpolitym ludzyom ná żywność/ á kupne zá máłe pieniądze przedawáć. BielKron 108v; Mącz 102c, 320a; Calep 360b; SarnStat 399, 1241.

kupny od kogo (1): Dali Panowyę dzyęczelſczi 2 wloczyę na zobanczu Ktore myeli Kupnyę ot Iachima wargowſkego ZapKościer 1585/57.

kupny za co (3): A ták koniecznie ſługá domá národzony/ y kupny zá pieniądze [emptus argento]/ będźie obrzezan BibRadz Gen 17/13, Gen 17/23, 27.

Wyrażenia: »dziewka, miłośnica, niewolnica kupna« [szyk 1 : 2] (1 : 1 : 1): BielKom F3v; [Turcy] Miłoſnic kupnych co chcą mogą mieć przy żonach BielKron 165v, 261.

»sługa, służebnik kupny« = niewolnik [szyk 11 : 4] (14 : 1): BibRadz Gen 17/13, 23, 27; Mieſzcżánie przez kupne ſługi orzą role BielKron 261, 44v, 446, 450v, 451, 451v [2 r.], 452, 459v; RejPos 32v, 158; y to wiém/ żem ia niewolnikiem/ A páńſkim oto kupnym ieſtem ſłużebnikiem. GosłCast 59.

Szereg: »bądź kupny, bądź darowny« (1): Więc ty/ bądź kupny/ bądź też y dárowny Miey ſobie ſtátek (ia rádzę) wárowny. KlonFlis E4v.
a. W funkcji rzeczownika: niewolnik (2): [królowie egipscy] nie chowáli ná dworze ſwoim żádnego ſługi ktoryby byl cżego oſobnego nie vmiáł/ ták wolni/ kupni/ iáko kápłáni BielKron 9, 44v.
2. Związany z transakcją kupna (1):
Wyrażenie: »kupnym obyczajem« = przez kupno, przez zakup (1): Iákimże to tedy práwem cżynią ći/ ktorzi nie mocą/ áni ſzáblą/ ále ábo przez dźiedźictwo/ álbo przez dárowánie/ ábo kupnym obycżáiem [vel haereditate, vel donatione, vel ex empto] doſtawſzy imienia źle go vżywáią ModrzBaz 48v.
3. Taki, którego się kupuje, który jest przeznaczony na sprzedaż; empticius, mercenarius, venalis Cn (6): Spráwiedliwość kupna ná ſwiecie. RejWiz 102 marg, Dd3; BielKron 339v; GostGosp 82; pieniądze wymyślono, áby były miárą kupnych rzeczy wſzelákich. SarnStat 1269.
W przen (1):
Wyrażenie: »kupna warga« = przemawianie, obrona w sądzie za pieniądze (1): Dość męki gdźie fałſz zdobią A kupną wárgą práwdę iák chcą robią. RybGęśli C2.
4. Otrzymany, pozyskany, nabyty (6):

Przeciwstawienie: »kupny ... przyrodzony« (1): A też [cnota] kupna nie dobra lepſza przyrodzona RejWiz 77v.

Wyrażenia: »przyjaciel kupny« [szyk 3 : 1] (4): A tu iuż rozumiey omylność przyacielá kupnego RejAp 152v, 152v [2 r.], Ee4v.

»kupne szczęście« (1): Kupne ſzczęsćie nie trwáłe/ piſał Ian z Tarnowa Prot D.

Synonimy: 3. nabyty, pozyskany.

Cf KUPNE, WSZYSTKOKUPNY

JB