[zaloguj się]
[pdf]

KUŹNIA (11) sb f

Fleksja
sg
N kuźniå
G kuźniéj, kuźni
A kuźnią

sg N kuźniå (3). ◊ G kuźniéj (5) GórnDworz (2), GrzegŚm, Oczko, CzechEp, kuźni (2) PowodPr, CiekPotr; ~ -éj (1), -(e)j (4). ◊ A kuźnią (1).

Sł stp, Cn notuje, Linde XVI (jeden z niżej notowanych przykładów) ‒ XVIII w.

1. Warsztat kowalski, miejsce, gdzie się kuje; fabrica ferrea Calag; ferraria officina Cn (4): Schmide. Kuźnia. Wárſtát. Fabrica ferrea. Calag 422b; [Kowádlnia/ aliás Kuźnia. Officina fabrilis, officina ferraria. Volck Iiiv.]

W porównaniu (1): ogień ón/ we wnętrznośćiách źiemnych záwárty/ próżnowáć niemogąc/ záwżdy iáko z kuźniéy rozmáitemi dymámi kurzy. Oczko 6.

W przen (2): Wárſtát wſzytkich boleśći/ tumultów ſkrwáwionych Obaczyłby/ á kuźnią/ od plag niezliczonych/ Zbitą y podrapáną GosłCast 66.
Fraza: »z jednej kuźniej wyszło« = zrobione zostało tak samo, jest dziełem tej samej osoby (1): Ziedney to kuźniey wyſzło/ pokázuią kwity Troiáki Bog/ dwoy Kryſtus/ cżłowiek też ſowity. GrzegŚm ktv.
2. Mennica (1): [1 taler Gotta, a drugi cesarski [= cesarskiej] kuźny [lege: kuźni] InwMieszcz 1582 nr 240.]
W przen (1): Nánieśiono menice zewſząd rozmáitey: Chćiałem y ia znák ſwoiey zabáwy pielgrzymſkiey, Położyć ná tym groſzu kuźni ſtárorzymſkiey. CiekPotr )?(2.
3. Kucie, sposób kucia; tu przen: dzieło, sposób (6): Tákoweyże też ieſt kuźniey y owo drugie/ kiedy cżłowiekowi ktory niema noſá mowi ktho/ Ná czoż ty brácie kłádzieſz okulary? ábo cżym lecie woniaſz rożey? GórnDworz Q, R5.

kuźnia czyja [w tym: ai poss (2), pron poss (1), G pron (1)] (4): Tákże w tym ſláchetnym rzemieſle piſánia/ Nie trzebá długiey pracey w tym do rozeznánia/ Cżyiá kuźnia/ weźrzawſzy pirwey w ine ſztuki/ Obacży káżdy ſnádnie bez trudney náuki/ Ktore kuſy tym kſtałtem w iedney formie lano/ Co ie ſwiátu po ten cżás ná iáśnią wydano. RejWiz A8v; CzechRozm 81v; Iedney tedy rzecży z tych dwu/ ia nie ieſtem ánim był ná odpor: ále drugiey chwalić y przyiąć nie mogę/ áni chcę: iáko kuźniey Antychriſtowey/ ku zniſzcżeniu Bogá iedynego y ſámego prawdźiwego vrobioney CzechEp 216; Naprzod zá dźiwnym przeyrzeniem páńſkim/ á ślepotą áduerſárzow/ vniuerſałmi Seymowemi kuźni ich/ przyznáło ſie nie raz práwo y poſseſsia nievſtawáiąca dźieśięćin duchownych y po máiętnośćiách ślácheckich. PowodPr 24.

W charakterystycznych połączeniach: kuźnia antychrystowa, szatańska.

Synonimy: 1. kowadlnia; 2. myńca.

Cf KUŹNICA

TZ