[zaloguj się]
[pdf]

1. RADNY (228) ai

radny (227), radzien (1).

-a- (199), -å- (13); -å- GórnRozm; -a- : -å- Mącz (61:9), Modrz (12:3).

Fleksja
sg
mNradny, radzien fN nNradn(e)
Gradnégo G Gradn(e)go
Dradn(e)mu D Dradn(e)mu
Aradnégo, radny Aradną A
Iradnym I Iradnym
Vradny V V
pl
N m pers radni
G radnych
A m pers radn(e)
subst radn(e)
I m radnymi

sg m N radny (44), (praed) radzien (1) KochFrag. ◊ G radnégo (6); -égo (2), -(e)go (4). ◊ D radn(e)mu (3). ◊ A radnégo (10), radny (1); -égo (1), -(e)go (9). ◊ I radnym (21). ◊ V radny (1). ◊ f A radną (2). ◊ n N radn(e) (1). ◊ G radn(e)go (1). ◊ [D radn(e)mu.] ◊ I radnym (1). ◊ pl N m pers radni (43). ◊ G radnych (58). ◊ D radnym (4). ◊ A m pers radn(e) (21). subst radn(e) (1). ◊ I m radnymi (7). ◊ L radnych (2).

Sł stp, Cn notuje, Linde XVI (dwa z niżej notowanych przykładów) – XVIII w.

Znaczenia
Przymiotnik od „rada” (228):
1. Od znacz. ‘porada, doradzanie’, też ‘wyjście z sytuacji’; consiliarius Vulg, PolAnt (16):
a. Służący radą [w tym: komu (2)] (3):

W połączeniu szeregowym (1): przećiwko ktoremu [papieżowi] żadney grozby obiecuiećie nietzynić/ y owſzem ieſliby kto tzynił: tedy to obiecuiećie ſkokiem Papieżowi obiáwić/ pomocni/ rádni/ y iemu wierni być. KrowObr 131v.

Szereg: »radny (radzien) i ([a]) pomocny (pomocen)« [szyk zmienny] (1): A nietylkoć w młodſzych lećiech/ [...] [nasz starszy brat] nam był rádźien/ y pomocen: ále przez wſzytek wiek swoy/ [...] trudnośći náſzych wſzelákich przeſtrzegał/ y bronił. KochFrag 48; [Na ostatku my wam też radzi chcemy we wszystkim [...] radni a pomocni być, a x. Jerzemu ⟨Izraelowi⟩ o was poruczyć, jeślibyście go w czym potrzebowali, aby wam radnym a pomocnym był Akta Synod I 32; DudEpist IV 31; CorfusDocum ⟨1600⟩ nr 224]. [Ponadto w połączeniu szeregowym 1 r.]
α. W funkcji rzeczownika: ten, kto doradza [czyj] (1): A więc y głupi przeglądáli mię: á gdym od nich odſſedł/ nátrząſáli ſie zemnie. W obrzydnośći mię niegdy mieli rádni moi Leop Iob 19/19.
b. Jako określenie cechy ludzkiej: Umiejący doradzać, znający sposób pomocy; mądry (13): Niżli tedy weſzli [luteranie] w to przymierze/ [...] vcżynili rádę/ y wyſádzili ná to męże vcżone y rádne/ ktorym by to obycżaiem miáło być/ iákoby ſtronie przećiwney odpieráć BielKron 209v; [św. Anzelmus] Rádnym był áſz ku podziwieniu/ wcżym ſię kolwiek kto iego dołożył. SkarŻyw 332.
α. W funkcji rzeczownika (4):

W połączeniach szeregowych (3): Gdyż tho nieomylnie [Pan] obiecał ludowi ſwemu/ kthory odſtąpi od niego y od poſłuſzeńſthwá iego: Iż wymę miedzy przełożonemi ich mądrego/ rádnego/ poważnego/ walecżnego RejPos 317, 253; RejZwierc 188v.

Szereg: »mądry i radny« (1): Práwie Páńſkiego gniewu ze wſzytkim cżekamy. Ktory ſie nam iuż iáwnie ze wſząd okázuie/ Bo nam mądre y rádne ze wſzech ſtron wyymuie. RejZwierc 250v. [Ponadto w połączeniach szeregowych 2 r.]
β. Jako jedno z określeń w proroctwach o Mesjaszu (7):

W połączeniach szeregowych (6): Abowiem málucżki národził ſie nam á ſynacżek dan ieſt nam [...] y názwano będzie iḿię iego/ Dziwny/ Rádny/ Bog/ Mocny/ Oćiec przyſſlego wieku/ Kxiążę pokoiu. Leop Is 9/6; RejPos 15, 33v; BudBib Is 9/6; CzechRozm 142, 179.

Szereg: »mądry abo radny« (1): Przezwał go [prorok Chrystusa] też być mądrym ábo rádnym. O they mądrośći á o they rádzye wſzyſcy Mędrcy y wſzyſcy Prorocy myſląc vſtáli. RejPos 16v.
2. Od znacz. ‘zespół doradczy’ (3):
a. [Uczyniony, wydany przez radę: Lucius Manilius [...] przikazał z ſtrony wſzitkiey Radi/ áby ſię nikt pod gardłem [...] z nieprzijacielem niebił [...]. Rozgniewał ſię barzo Ociecz na ſwego ſina wten obycżay/ że on przeciwko Radnemu zakazaniu [...]: wpole wyiechał Ekonom K4.]
b. Przeznaczony dla rady (3):
Wyrażenie: »radny dom« = buleuterion, curia Calep [szyk 2:1] (3): GDy iezuſa przywiedli ku Pilátowi/ ſami nieſſli na radny dom OpecŻyw 117v; Buleuterion, Locus consiliis publicis destinatus, Senaculum, Curia – Rątuz, radni dom. Calep 142a, 279a.
3. Od znacz. ‘członek zespołu doradczego’ (1): Senatorius, Quod est Senatoris – Radni, ſenatorſki. Calep 967a. [Cf też znacz. 4.]
4. Będący członkiem rady, doradcą, też wysokim urzędnikiem, lub w jakiś sposób z nim związany [w tym zestawienie: »pan radny« [szyk 122:70] (192)]; consiliarius Vulg, PolAnt, Mącz, Calag, Calep; consiliarius vir PolAnt, Cn; curator Reipublicae Mącz, Cn (208): BielŻyw 166; RejFig Cc4; Ionáthán záſię ſtryi Dawidow był Pánem rádnym człowiek mądry y vczony w zákonie BibRadz 1.Par 27/32; Priamus zwoławſzy ſynow y pánow rádnych/ kazał im wotowáć ná to poſelſtwo [Greków] BielKron 56v; A w thym cżáſu wſthąpił w małżeńſtwo Krol Ian z Izábellą krolá Polſkiego Zygmuntá corką/ z namowy rádnych pánow dla potomſtwá BielKron 310v; [Borzywoj] wezwawſzy k ſobie panow rádnych y ſláchthy/ proſił ich áby ſyná iego Wráćiſłáwá zá páná przyięli BielKron 322v; przed wozem/ ná kthorym koroná [króla Czech] byłá/ iácháli dwá pánowie Koronni/ á [...] inſzy pánowie rádni zá wozem. BielKron 328v, 156, 164, 191v, 205v, 214v (17); Magistratum gerere, Być w rádzie/ być rádnym pánem/ Burmiſtrzem. Mącz 204b, 63c, 73b, 81c, 252c; Prot E; CzechRozm 252; StryjKron 149, 190; Calep 142a; Phil D.

pan radny czego (2): Wnet Priamus ſynow wezwał y wſzytkich przyiacioł ſwoich/ kſiążąt/ y pánow rádnych kroleſtwá Troiáńſkiego w Frigiey BielKron 55v; StryjKron 310.

pan radny czyj [w tym: G pron (7), pron poss (5), ai poss (3)] (15): BielŻyw 105; tedy w Eipcye na granicach Eliopoleod było nyektore xiążę radny pan Faraonow HistJóz B3; á tak Mauryc ieſzcże z Rátyzbony od Ceſárzá wyiechawſzy obeſłał ſwoie pány rádne BielKron 227v, 72, 114; Ieſt nie dáleko od tąd iedno kſiążę moy pan rádny/ Poydę ku niemu HistRzym 42v, 43; RejZwierc 145; ModrzBaz 49; Ceſarzowi y iego rádnemu Pánu iáką pokutę [św. Romualdus] dał ná ſpowiedzi SkarŻyw 573 marg, 251, 310; StryjKron 131, 190, 657.

W połączeniu z przymiotnikiem od nazwy kraju (5): Był też ſieſtrzeniec ich Fryderyk Margrábiá Brándeburſki/ s pány rádnymi Węgierſkimi y Polſkimi BielKron 398; Páweł [kupiec z Genui] [...]/ iechał do Moſkwy: tám będąc/ mieſzkał dwá mieſiąca rozmawiáiąc wiele rzecży s Pány Rádnymi Moſkiewſkimi. BielKron 436, 197, 414; StryjKron 190.

W połączeniu z imieniem (1): Po śmierci Swathoſłáwá/ Swádołt Pan Rádny/ iechał do Kijowá do Iáropołká BielKron 427v; [BielKron 1551 23].

W połączeniu szeregowym (1): Illius nunc fasces sunt, On teras yeſt pánem radnym Stárostą albo ynſzym vrzędnikiem. Mącz 119b.

Wyrażenia: »bojar radny« = uczestnik rady książęcej (1): naſzą pyeczancz vyanthſzą y pyeczanczy Boyar naſzych Radnych kaſzalyſzmy zawyeſzicz LibLeg 6/160v.

»książę radny« (1): Ia ieſthem Ceſarz Iowinian/ ktorym ćiebie vcżynił wielkim pánem/ y kſiążęćiem mym rádnym. HistRzym 43.

»pan radny krolewski, krolowi« (1:1): Achitofel theż był Pánem rádnym Krolewſkiem BibRadz 1.Par 27/33; Izali ćię obrano pánem rádnym krolowi [Nunquid consiliarium regis posuerunt te]? BudBib 2.Par 25/16.

»radni ludzie« (1): [Skanderbeg radzi synowi:] rádne ludzi ſobie obieray/ prawdziwe y przykłádne doſwiadcżone BielKron 258.

Szeregi: »panowie radni albo (i) bojarowie« [szyk 1:1] (2): Tamże [...] poległ [...] Kniáź Fiedor y Siemion Páleccy/ y inſzych Pánow bárzo wiele Rádnych/ y Boiar zacnych pobito ná plácu StryjKron 772, 123.

»panowie radni i książęta« (1): Skánderbeg [...] obeſłał pány rádne y kſiążętá ſąſiednie proſząc áby ſie ziecháli ná Syem do Liſsego BielKron 258.

»lopotowie, to jest panowie radni« (1): Zebrawſzy ſie Lopotowie/ tho ieſt pánowie rádni/ z Władyki/ wybráli Neklaná ſyná Krzeſomyſlowá BielKron 321v.

»panowie radni ani rycerstwo« (1): Przyiechał tedy on chytry Pan Ruski Rádny do Iaropołká/ mowiąc/ nie vfay Pánom ſwym rádnym/ áni Rycerſtwu ſwoiemu StryjKron 190.

»sędziowie i radni panowie« (1): Bo Krol/ bes wielkośći Sędziow y rádnych pánow/ gránić [!] bronić y ludu ſwego rządzić nie mogł CzechRozm 181.

Przen (3): Weźmiſz ſobie do rády ony co naprzednieiſze pány/ to ieſt ſpráwiedliwość/ pomierność/ pobożność/ poććiwość/ wſpániłość [...]. Owa cokolwiek pocżnieſz á vciecżeſz ſie do ſwych rádnych pánow máło wyſzſzey nápiſánych/ tedy nigdy nie zábłądziſz RejZwierc 146v, 146v, Bbb2.
α. W funkcji rzeczownika (3): Calag 385a; [Miey ſpokoynych wiele/ ále rádnych miey iednego z tyſiącá. Leop 1577 Eccli 6/6 (Linde)].

radny czyj (2): Leop 1.Esdr 6/6; W ten cżás też przyiał k niemu Chuſſy rádny iego/ ktoremu Dawid roſkazał áby ſzedł do Ieruzálem BielKron 72.

a. W Rzeczypospolitej (58):
α. Członek Rady Królewskiej, z której grona król wybierał senatorów obradujących w czasie Sejmu Walnego, też poseł na ten sejm; złożony z członków Rady Królewskiej; consiliarius Modrz, JanStat; senator Modrz; dominus consiliarius, senatorius JanStat (56): dla cżego tegoż roku mieſiącá Kwietniá Krol ſie ruſzył do Gdańſká ze wſzytkim dworem/ tákież pány Rádnymi. BielKron 419v, 387v, 395; Bywáli y pánowie Rádni práwie święći/ Ktorzy Rzecżpoſpolitą mieli ná pámięći. BielSat G4v [idem BielSen]; RejZwierc B3v, 40v [2 r.], 233v [2 r.], Bbb, Bbbv; BiałKaz Lv; Przeto trzebá Rádnemu Pánu wiedźieć pirwey wády ábo niedoſtátki Rzecżypoſpolitey/ y ono wſzytko o cżem ma być rozmowá w Rádźie/ żeby śię do rády y do rozmowy dobrze nágotował. ModrzBaz 26v, 26v, 28, 29 [2 r.], 49v, 140; StryjKron 717; BielSjem 4; BielSen 18; Ine wſzyſtkie rżeczy bez Seymu Krol z rádą odpráwował [...]: á ieſłi ktory radny Pan odiechał/ [...] tedy inych kilká ná iego mieyſce Krol do śiebie wezwał. GórnRozm M3v; NIgdy to nie będźie dopuſczono/ áby Król ſwych Pánów Rádnych porády miał zániedbawáć SarnStat 38; VRzędy Káncelláriéy/ Król nápotym ma rozdáwáć ná Séymie Wálnym z porádą Rádnych Pánów. SarnStat 318, 10, 20, 25, 83, 318 (16); CiekPotr 88.

radny pan czego (1): [król Kazimierz] brátá Lodwiká Miſtrzá [...] zá ſwégo y króleſtwá Polſkiégo piérwſzégo rádnégo Páná ná wieki bierze SarnStat 1093.

pan radny czyj [zawsze pron poss] (4): March1Wiet Av; [król] iął ſie ſwoich pánow rádnych radzić co ſnimi [zbuntowanymi książętami] cżynić. BielKron 353; A gdźie w liśćiech gránice nie ſą opiſáné/ tám przerzeczoné Kśiążętá ſwé rádné Pány máią zeſłáć SarnStat 1109, 1093.

W połączeniu z przymiotnikiem od nazwy kraju, ziemi (3): á Stephan [...] z Pány y z Boiáry Wołoſkimi prziechał do Krolá [Kazimierza Jagiellończyka]/ á tylko ſam od Pánow Rádnych Koronnych y Litewſkich wprowádzon vtćiwie do Namiotu StryjKron 662; NA drugi Rok 1514. Sigmunt będąc w Wilnie z Pány Rádnymi Litewſkimi pobor vchwalił StryjKron 737, 737.

W połączeniach szeregowych (2): Tegoż roku Zygmunt Krol/ ruſzył ſie z Litwy do Polſki/ proſtho ná Syem do Piotrkowá/ gdzye tám poſtánowiwſzy obronę/ [...] iechał do Krákowá s Pány Rádnymi/ Biſkupy/ Dworzány/ y z wielkośćią Rycerſtwá inego BielKron 420; ModrzBaz 31v.

Wyrażenie: »osoba radna« (3): ModrzBaz 26; ále ieſli [obrażenie majestatu królewskiego] przez którégokolwiek zły vczynek/ ábo mężobóyſtwo/ w tákowych oſobách/ którzy mimo [= oprócz] oſobę náſzę/ ábo Rádną/ [...] ábo inne doſtoienſtwo [...] ábo vrząd Rzeczypoſpolitéy noſzą/ będźie vczynioné: tákowy wedle ſtátutu karány bydź ma. SarnStat 22 [idem] 43.
Zestawienie: »koło radne« = senat (1): á ktorzi też nierozważywſzy pirwey v śiebie ſpraw o ktorych rádá ma być/ przychodzą do kołá rádnego [veniant in senatum] [...] ći niechay wiedzą/ iż od Bogá słuſzne karánie odnioſą ModrzaBaz 27.
Szeregi: »krol i panowie radni« (1): V Polakow imo Krolá y Pány Radne [ultra regem et senatum]/ bárzo wiele może Sláchecki ſtan/ ktory poſyła záwżdy z káżdego Powiátu Posły ná Seym ModrzBaz 24.

»senat abo (i, to jest) panowie radni« (3): Co przynależy ná Senat/ y ná wſzytkie inſze oſoby rádne [senatum atque adeo omnes consiliarios]/ áby około wotowánia ná wſzytko bacżenie mieli. ModrzBaz 26; Ktorzi ná wotowánie oſtrą rozrywkę máią/ ći do Senatu/ to ieſt/ miedzy pány rádne máią być prziymowáni. ModrzBaz 74, 25v.

β. Członek rady miejskiej (2): alye kthori by sedl beſz goſczyncza powszyam thargvyancz [...] a stharoſczynego albo kthorego pana radnego lysthv nyemyal, Thaky nyema bycz volen LibLeg 6/118v, 6/118v.
b. W starożytnym Rzymie (72): Potym Máryus przyciągnął z Afryki z woyſkiem/ vcżynił wielkie okrućieńſtwo w Rzymie/ ták iż wſzytki rádne pány pobił. BielKron 130v.
Wyrażenie: »dwa panowie radni« = dwuosobowe kolegium urzędnicze, występujące często w okresie republikańskim przy różnych urzędach (1): Duumvir, Magistratus Romae, Dwá pánowie rádni w Rzimie/ których też vrząd oſobliwy był. Mącz 98b.
α. Senator; złożony z senatorów (47): Caesar in Senatum eum legit. Ceſars go zá páná rádnego obrał. Mącz 187b; Ad Senatus cognitionem pertinet, Tá rzecz należy ku vznániu y oſądzeniu pánów rádnych. Mącz 251a; Amplissimus ordo, Rádnych pánów ſtan. Mącz 268a; Patricius, Który yeſt rádnego páná ſyn. Mącz 283d; Senaculum, Dóm, páłac/ yzbá do rády/ mieyſce zwłaſzczá ná które pánowie rádni ſie do rády ſchodzą. Mącz 382c, 8b, 28a, 43c, 44c, 53b (32); Calep 762a, 967a.

W połączeniach szeregowych (3): Optimates [...], Zacnieyſzy ludźie/ poważnieyſza śláchtá á pánowie rádni. Mącz 266d; Primas, primates, Zacnieyſzego ſtanu ludźie/ rádni pánowie/ wyſokich domów śláchtá. Mącz 322a, 324a.

Wyrażenia: »mężowie radni« (2): Potym Romulus wybrał mężow rádnych s Pátricyow ſto/ ktore potym zwáli Rzymiánie Senatem/ ábowiem od ważnośći á mocy byli wezwáni Patres/ á od lat doſkonáłych Senátores BielKron 99, 120v.

»rada panow radnych« (1): Senatus, Rádá zgromádzenie pánów rádnych. Mącz 382b.

»radne państwo« = członkowie najwyższej rady, senat (1): Senatorius, Rádne páńſtwo/ ſenatorski Mącz 382b.

»radni panowie rzymscy« (1): Latusclavus, Radny pan, Ruyca [!]. Też/ Odzienie rádnych pánów Rzimskich. Mącz 56d.

Szeregi: »radny a sądowny« (1): A subsellis in rostra rem deferre, Nieyákiey rzeczy ſpráwę od rádnych á ſądownych pánów przed poſpolitego człowieká przywieść Mącz 380d.

»radni panowie a ślachta« (1): Lunatus calceus, Bót ná xtáłt xiężicá vcziniony/ który przed czáſy rádni pánowie á ſláchtá nośiłá. Mącz 199c. [Ponadto w połączeniach szeregowych 3 r.]

»panowie radni a zacniejsze osoby« (1): Orchestra, Plác w pośrzodku ſzranków ná którym gry ſpráwowano á ná którym też pánowie rádni á zacnieyſze oſoby śiadáły pátrzáyąc ná gry. Mącz [267]d.

αα. Przeznaczony dla senatora, patrycjusza (1): Conciliabulum, locus in quem concilium convenit. – Mieſcegdze ſzie dlą radi zchodzą, radni dom. Calep 232a.
β. Konsul, namiestnik prowincji (5): Consularis provincia, Stároſtwo/ które pan rádny ſpráwuye. Mącz 63d; In petitione consulatus repulsam passus est. Nie mógł otrzimáć álbo nie chciano go wziąć zá rádnego páná. Mącz 284a, 140c, 144d, 429c.
γ. Przewodniczący kurii czyli związku dziesięciu rodów rzymskich, stanowiących jednocześnie dziesiątą część tribus (1): Curiales, dicuntur, qui sunt eiusdem curiae – Radni panowie, ſplnie [!] radzący dobrim poſpolitym. Calep 279a.
δ. Urzędnik nadzwyczajny wyznaczony przez urzędującego konsula na wniosek senatu w czasie wojen lub zamieszek (1): Dictator Naiwyſzy Magistrat, to yeſt rádny Pan był w Rzimie przes ſześć mieſięcy w ſwoyém vrzędzie trwáyąc á tylko wnyebeſpieczne czáſy dla zwad albo czáſu woyny był wyſadzan/ któremu wſziſcy poſluſzeńſtwo wynni bili. Mącz 86d.
ε. Naczelnik centurii (1): Centuriata, Ná których pány rádne obierano/ á z káżdey Centuriey głos był yeden dawan. Mącz 61b.
ζ. Cenzor, jeden z dwóch wybieranych przez comitia centuriata urzędników, których obowiązkiem było sporządzanie listy obywateli według klas, ogólny nadzór nad moralnością (1): Censores, Oſzácownik też Szácownik á Omowca luckich obyczayów. Et Romae fuit Magistratus magnae reverentiae et potestatis, Pánowie rádni Którzi mieli moc káżdego żywot/ záchowánie/ y ymienie ſzácować/ nápomináć/ karáć y polepſzáć. Mącz 47a.
η. Urzędnik pełniący funkcje sądownicze (5): Consilium pro iudicibus, Pánowie rádni/ Sądowni. Mącz 63c.
αα. Członek kolegium sędziowskiego składającego się w czasach republiki ze 105, a za cesarstwa ze 180 członków, kompetentnego w sprawach prywatnych, centumwir (2): Hasta centumviralique, Sądy ſto oyców popiſánych/ to yeſt/ pánów rádnych w Rzimie. Mącz 153c; Iáko też ono Rzymiánie ſwoie rádne pány zwali Centumuiros/ to ieſt ſto mężow/ choćiaſz ich ſto y dwá było CzechRozm 139.
ββ. Członek kolegium dziesięciu wybranego w celu spisania prawa zwyczajowego (prawo dwunastu tablic) (2): Erant Romae decemviri consulari potestate post consules, Na mieyſcu pánów rádnych bywáli. Mącz 79c.
Wyrażenie: »dziesięć radnych panow« (1): Decemvir, Dzieſiątny mąſz. Yeden Pan z dzieſiąći Rádnych pánów. Mącz 79c.
θ. Członek rady w municypiach i koloniach rzymskich (5): Decurio, Radny pan albo ſtároſtá nád yednym miáſtem który więtſzego ma nád ſobą/ Podſtárośćy álbo Burgrábiá. Mącz 79b; Consularis, Ten który pánem rádnym/ Ráycą álbo burmiſtrzem był. Mącz 63d, 28d, 63d [2 r.].
ι. Przewodniczący kurii, czyli związku dziesięciu rodów rzymskich (1):
Wyrażenie: »nawyzszy radny pan« (1): Curio, sacerdos curiae – Nąwizſzy radni pąn, ſprąwca wſziſtkiey radi, cakowi [!] ieſt marſzolek vnąs. Calep 279a.
κ. Biegły w prawie doradca, pomagający sędziemu w wydawaniu wyroku (2): Assesor, Radny pan. Qui scilicet praesidibus assidet, Który yeſt ku rádnym pánóm prziſádzony prziſádnik, prziſądnik wybornie może być zwan. Mącz 379a.
λ. W wyrażeniu: »trzej radni panowie« = forma rządów u schyłku republiki złożona z trzech polityków, triumwirat (2): Triumvir, Ieden ze trzech radnych pánów w Rzimie którzi rozmayte vrzędy miewáli. Mącz 466b; Calep [1089]a.
c. W starożytnej Grecji (3):
α. Przewodniczący lub członek kolegium, rady w miastach – państwach (2): Prytanium, Mieyſce było w Atheniech/ gdzie pánowie rádni mieſzkawáli/ Páłac/ Ratuſz Athenieński. Mącz 328c; Calep [1041]b.
β. Członek rady Związku Etolskiego (1): Apocleti, Táyemni á nápirwſzi pónowie [!] rádni. Mącz 12b.
d. Członek Sanhedrynu, żydowskiej rady starszych (3): W Greckim ięzyku/ ten Iozef wyraźnie radnym Pánem ieſt názwany LatHar 726 marg, 726.
α. W funkcji rzeczownika (1): przyſzedł Ioſeph z Arimáthjiéi/ vtćiwy radny (marg) Ráica abo Senat (–) ktory téſz czekáł kroleſtwa Bożego/ a tedyto oſtraſzywſzy śię/ wſzedł do Piłáta/ i prośił o ciało Ieſuſowo MurzNT Mar 15/43.
e. Członek rady złożonej ze zwolenników nauki Lutra, też jej przeciwników, mających dyskutować w sprawach zasad wiary (1): Ceſarz widząc yż Luteryani niechcą złożyć obrony przećiw Turkowi/ áżby im pozwolono ty dwie rzecży/ pány rádne odmienić/ á Koncilium inſzym obycżáiem złożyć/ poſłał tedy do Turká o docżeśne przymierze. BielKron 223v.
f. W wyobrażeniu rady piekielnej (1): Otoż mie krol [piekła] roſkazał tám do ſwych hetmánow/ Idź/ co ſą ná powietrzu/ y do rádnych pánow/ Aby iuż duſz do niego więcey nie pędzili RejWiz 160.

Cf RADA, RAJCA, RAJCSKI

LWil