[zaloguj się]
[pdf]

RAIĆ (17) vb impf

a jasne.

Fleksja
inf raić
indicativus
praes
sg pl
1 raję
2 raisz
3 rai rają
praet
sg pl
3 m raił m pers raili
fut
sg
1 m będę raił
conditionalis
sg
3 m by raił

inf raić (6). ◊ praes 1 sg raję (1). ◊ [2 sg raisz.] ◊ 3 sg rai (1). ◊ 3 pl rają (1). ◊ praet 3 sg m raił (3). ◊ 3 pl m pers raili (2). ◊ fut 1 sg m będę raił (1). ◊ con 3 sg m by raił (2).

Sł stp brak, Cn notuje, Linde XVI (jeden z niżej notowanych przykładów) – XVIII w.

1. Swatać, polecać na współmałżonka; pronubare Mącz, Cn; (nuptias) conciliare Cn [w tym: kogo (8)] (13): ZapKościer 1585/60; Polixenę ráią: Práwie to czás weſela GórnTroas 59, 59; [Także też y ći ktorzi prawa rządnie napiſali [...] oniem vſtawy vcżynili/ iako a kiedy Rayć/ y złącżone Małżenſtwo ma być Ekonom D3; y s kazalnice częſto każdego wyſtrzegać/ aby żaden raić wtei mierze ſię nieważył/ ale nadewſſyſtko v paſterza ſwego/ albo w Conſyſtorzu porady ſſukał/ y zapewne ſię wywiedział/ ieſly w takowei przygodzie małżeńſtwo dozwolone/ czyli nie. UstKościel 165v].

raić komu (4): naydzye dzis zás thákowe/ kthorzy dla ſwey woley gdy ſie miłoſnicámi opętáyą/ żenić ſie nyechcą. Przeto gdyby mu kto co [= kogoś] raił/ wymawyáć ſie nyegodnoſcyą będzye GliczKsiąż O8v. Cf »męża raić«, »raić żonę«.

raić za kogo (4): cf »dziewkę raić«, »raić za mąż«.

[W połączeniu szeregowym: wtym maią ſtarſzi pilni a bacżni być/ aby dzieci ſwoie gdi cżas ſłuſzny przichodzi: bez omieſzkania raijli/ a ku małżenſthwu ym pomagali y radzili Ekonom L.]

Zwroty: »raić brutkę [= narzeczoną]« (1): ſzeſznal ten tomaſz yſz Gdyſzmy napyerwey yeſdzeli do zyczimyna Raycz tę brutkę na Imyę Katarzinyę [...] ZapKościer 1585/60.

»dziewkę [za kogo] raić« (1): Abowiem Ian Cżeſki Krol s Filipem Krolem Francuſkim/ ktorego dziewkę zá ſyná raił/ v Papieżá w thym przekażał. BielKron 370v.

»raić za mąż« [szyk zmienny] (3): Matrimonio puellae servire, Pannę ráyić zá mąż Mącz [388]c, 252c; Ciebie z iednym ſynaczkiem małżonek zoſtáwił/ Wierę ćię krzeczna wdowko będę zá mąż ráił. ZbylPrzyg B3v.

»[komu] męża raić« (1): [św. Juliana] májąc zacne rodzice/ y Ceſarſkie przyiaćiele/ zacnego teſz iey mężá ráili. SkarŻyw 150; [SkarŻyw 675 (Linde)].

»raić [komu] żonę« (2): Ale ocyec kożdy gdy ſynowi ráić ma żonę/ obáczyć ma aby tá byała głowá ktorąby ſynowi ráił/ łotrynyą nye byłá. GliczKsiąż P6v; Connubia coniungere, Ożeniáć/ Ráić komu żonę/ Dziewosłębić. Mącz 178a.

Szereg: »raić, dziewosłębić« (2): Pronubo, Ráyę za mąż/ Dźiewosłębię. Mącz 252c, 178a.
2. Doradzać, zalecać [w tym: kogo, co (3)] (4): Náſláduyćie y tych Grekow/ ktorzy [...] iedność S. Kośćielną ráili/ do niey was wzywáli SkarJedn 352; Pan Stároſtá ráił Práktyká dobrego PaxLiz B3v.

raić do kogo (1): Znam tám kilku [handlarzy końmi] znam Truchlę/ y Modzelowſkiégo: Leczbym do tych nieráił nikogo dobrego WyprPl B2.

W połączeniu szeregowym (1): więc iednáć/ więc ráić/ więc ſtánowić/ wſzytkiego thego v mądrey głowy ſzukáią. GórnDworz Q7v.

[Przen: Srogie nieszczęście! [...] Przecz mi wżdy na złość często drogi raisz Otwin(?)Erot 15.]

Synonimy: 1. polecać, rękować, stręczyć, swatać; 2. namawiać, radzić.

Formacje współrdzenne: naraić, zraić; narajać, wrajać.

Cf RAJENIE, [RAJONY]

DDJ