Słownik polszczyzny XVI wieku

« Poprzednie hasło: 2. [LITOWAĆ]

Następne hasło: LITOWANIE »

LITOWAĆ SIĘ (10) vb impf

litować się (5), lutować się (5); litować się CzechRozm, PaprPan; lutować się RejKup, Leop (3); litować się : lutować się MurzHist (3:1).

się (5), sie (5).

o prawdopodobnie jasne (tak w litować), a jasne.

Fleksja

indicativus
inf	litować się
praes
	sg
3	lituje się

fut
	sg
3	m	lutować się będzie

inf litować się (1). ◊ praes 3 sg lituje się (6). ◊ fut 3 sg m lutować się będzie (1). ◊ part praes act litując się (2).

Sł stp, Cn notuje, Linde XVIII w.

Znaczenia

1. Okazywać litość, miłosierdzie; wspołczuć (8)
2. Martwić się, troszczyć się, żałować (1)
3. Nie oszczędzać siebie, nie wahać się poświęcić (1)

1. Okazywać litość, miłosierdzie; wspołczuć; allici ad misericordiam, capere a. impertiri a. tribuere a. exercere misericordiam, commoveri a. duci a. frangi misericordia, indolere, misereri, moveri Cn (8): Na oſtatek mu i to przypomináł/ że ręka pańſká nie ieſt ſkroconá ktore^go włáſnoſc ieſt/ litować się i przepuſzczac MurzHist I2v; Ale zwyćięſſcżá w ludu Iſráelſkim nieodpuśći/ y lutowáć fie niebędzie [paenitudine non flectetur] Leop 1.Reg 15/29.

litować się nad kim (6): Bóg nad kiem ráczy/ nadtem śię lutuie/ a kogo nieraczy/ tego zatwardzá. Nademną śię niélituie MurzHist F3v, F4v; Leop Prov 14/21, 31; CzechRozm 217.

2. Martwić się, troszczyć się, żałować [nad kim] (1): Iako Matka łaſkawa/ nad dziakami [!] ſwemi Miłoſcziwa/ kiedy wydzy a ono dziatky ċzo niegmyſlnego a złego maią cżiniċ pogrozy yem roſką [...] a yeſli niechczą przeſłaċ [!] tedyc y dopiero karże/ lutuiąc ſię nadniemi RejKupSekl a4v.

3. Nie oszczędzać siebie, nie wahać się poświęcić [z przeczeniem] (1): Iżby miał wygráć bitwy gdy mu ſie tho śniło/ By onego na ſwiecie żywego nie było. Namniey ſie nie lituiąc/ dał bogom ofiáry/ Kazał tobie koń podáć/ on potym pan ſtáry/ Wpadł w vff nieprzyiacielfki/ záraz go zábili PaprPan Gg3v.

Formacje współrdzenne cf LITOWAĆ.