[zaloguj się]
[pdf]

ŁOM (3) sb m

łom (3), [łum].

W N sg o pochylone (tak też Cn), w pozostałych formach prawdopodobnie jasne.

Fleksja
sg pl
N łóm
A łomy
I łom(e)m
L łumie łomi(e)ch

sg N łóm (1). ◊ [I łom(e)m. ◊ L łumie.] ◊ pl A łomy (2). ◊ [L łomi(e)ch.]

Sł stp, Cn notuje, Linde XVI – XVIII w.

1. Prawdopodobnie zwalone pnie i gałęzie drzew; ramale, strages nemorum, fragmina silvarum, quae ventus interfregit Cn (1): [Abowiem iáko ſmocy y wężowie we krzách y w łomiech/ álbo w iáſkiniách zákrywáią ſię [...]/ ták też cżłowiek kłamliwy záwſze ſię do ćieniá ma WerReguła 115; Gdy vyźrzyſz ptaſzki [...] tedy pátrzay mieyſcá gdzieby śieść ná rumie przy iákim krzu/ álbo przy łumie [...]/ á maſz śieść lewą ſtroną práwie CygMyśl H3; Strzeż to ieſt ptak niemáły [...]: Doſtánieſz go potrzaſkiem [...]. Doſtánieſz go też y klatką táką iáko ná śikory/ ledágdzie w gęſtym łumie/ álbo też y w płoćie. CygMyśl H3.]
Szereg: »kłoda i łom, [łom abo kłodzina]« (1): [potoki wezbrane] płoty łamią/ bydłá/ domy/ kłody/ y łomy/ co ſye náwinie/ precz do morzá z ſobą nioſą OrzRozm Q4; [á tám maſz w puł śiatek śiedzieć/ álbo leżeć pod iákim łomem/ ábo też pod kłodziną CygMyśl C3].
2. Odgłos łamania, łoskot (1): Fragor, Trzask/ łóm/ ſzum/ gdy ſie co złamie albo ſpádnie. Mącz 135d.
3. W zwrocie: »uchwycić się w łomy« = mocować się, zmagać (1): Gdyby ſię dwá mężowie powádzili á vchwyćili zá włoſy álbo w łomy [Si habuerint inter se iurgium viri duo, et unos contra alterum rixari coeperit Vulg Deut 25/11]/ á niewiáſtá pomagáiąc mężowi vchwyći go zá rodne cżłonki/ máią iey rękę vciąć bez miłoſierdzya. BielKron 44v.

Synonimy: 2. kołat, łoskot, szum, trzask.

Cf [ŁOMOT]

HJ