[zaloguj się]
[pdf]

NACIRPIEĆ SIĘ (43) vb pf

nacirpieć się (7), nacierpieć się (6); nacirpieć się WróbŻołt (2), RejKup, RejWiz (3), HistLan; nacierpieć się BierEz, MurzNT, OrzQuin, SkarŻyw, PaprUp, SkarKaz.

sie (9), się (4).

a jasne; -cierp- (1) MurzNT, -ciérp- (1) OrzQuin.

Fleksja
praet
sg pl
1 m nacirpi(a)łem się m pers
2 m -ś się nacirpiåł m pers
3 m nacierpiåł się m pers nacierpieli się

fut 1 sg nacierpię się (1). ◊ 2 sg naciérpisz się (1). ◊ 3 sg nacirpi się (2). ◊ 3 pl nacirpią się (3). ◊ praet 1 sg m nacirpi(a)łem się (1). ◊ 2 sg m -ś się nacirpiåł (1). ◊ 3 sg m nacierpiåł się (1). ◊ 3 pl m pers nacierpieli się (1). ◊ part praet act nacirpiåwszy się (2).

Sł stp, Cn brak, Linde XVI (jeden z niżej notowanych przykładów) ‒ XVIII w.

Pf od „cierpieć” ‘znosić dolegliwości fizyczne i psychiczne’ z formantem na- + się wyrażającym nadmierność; pati Vulg [czego] (13): i [Jezus] wſzego śię złego na tym śẃiecie nacierpiáł/ aby nás od gniewu oica ſwego niebieſkiégo i śmierći a potępięniá wiecznégo wyrwáł MurzNT A4; RejWiz 116; Inſzich krziwd wielkich y niecheci znatznie ſie niebozeta nacierpieli PaprUp K3.

W charakterystycznych połączeniach: nacirpieć się krzywd, przypadkow przeciwnych, wszego złego.

Przysłowie: Kto we żniwá pátrzy chłodu Náćierpi ſie źimie głodu BierEz Mv.
Zwroty: »nacirpieć się głodu (jako psi)« (4): BierEz Mv; Przeciwnici moi Zydowie nawroczą ſie ależ wiecżor/ ale Więc tedi nacirpią ſie głodu iako pſi á będą krężyć [!] około miaſta [et famem patientur ut canes: et circuibunt civitatem]. WróbŻołt 58/7, S6; RejKup n5v.

»nędze się nacirpieć« [szyk zmienny] (6): Tylkoſz w zyſku nędzniku/ coś łákomie zbierał/ Tyś ſie nędze náćirpiał/ á iny w tym gmerał. RejWiz 191v, 48v; OrzQuin B4; HistLan F; SkarŻyw 283; Gdyż ták wiele vkrzywdzonych y od mocnieyſzych vćiśnionych zoſtáie/ ktorzy ſię od ſeymu do ſeymu włocząc/ oſtátek vtracáią/ y wiele ſię nędze náćierpią. SkarKazSej 703b.

Synonim: namrzeć się.

Formacje współrdzenne cf CIERPIEĆ SIĘ.

JR