[zaloguj się]
[pdf]

NAKRYWAĆ (68) vb impf

Oba a jasne.

Fleksja
inf nakrywać
indicativus
praes
sg pl
1 nakrywåm nakrywamy
3 nakrywå nakrywają
praet
sg
1 m nakrywåłem
imperativus
sg
2 nakrywåj
3 niechże nakrywå
conditionalis
sg
3 m by nakrywåł
impersonalis
praet nakrywåno
participia
part praes act nakrywając

inf nakrywać (3). ◊ praes 1 sg nakrywåm (44). ◊ 3 sg nakrywå (9). ◊ 1 pl nakrywamy (1). ◊ 3 pl nakrywają (5). ◊ praet 1 sg m nakrywåłem (1). ◊ imp 2 sg nakrywåj (1). ◊ 3 sg niechże nakrywå (1). ◊ con 3 sg m by nakrywåł (1). ◊ impers praet nakrywåno (1). ◊ part praes act nakrywając (1).

Sł stp brak, Cn notuje, Linde XVIII w.

1. Osłaniać, przykrywać; operire, velare Mącz, Calep, Vulg; cooperire, insternere, operculare Mącz, Calep, Cn; contegere, praetegere, protegere, tegere Calep; supercontegere Cn (52): Velo, Nákriwam/ zákriwam/ zásłániam. Mącz 479a, 96c, 252b, 279b, 415a, 442b (8); Samem ſwą właſną ręką tę winnicę grodźił/ [...] Nákrywałem/ żeby iéy źimno nie mroźiło. KochPieś 14; Obtexo ‒ wkrągnakriwam. Calep [719]a, 26a, 26b, 28b, 90b, 200a (23).

nakrywać co (9): Ephippium, Siodło/ Też/ Deká ktorą koniá nákriwáyą/ álbo Naſtołká. Mącz 106b, 195c, 442a; KochPieś 49; WujNT Luc 8/16. Cf »głowę nakrywać«, »żałobą nakrywać«.

nakrywać czym (10): BibRadz I 46a; Liro, Włoczę nákriwam ſiemię broną. Mącz 195c, 106b, 279b, 320c; Calep 36b, 523b, [711]b; A żaden zápaliwſzy świecę/ nie nákrywa iey naczyniem [operit eam vase]/ ábo kłádźie pod łoże WujNT Luc 8/16. Cf »żałobą nakrywać«.

Zwroty: »ciepło nakrywać« (1): Foveo, Ciepło nákriwam/ też żywię/ wychowáwam Bronię. Mącz 135b.

»głowę nakrywać« [szyk zmienny] (3): ieſli ſromotá niewieśćie ſtrzydz ſię ábo golić: niechże nákrywa głowę ſwoię [velet caput suum] WujNT 1.Cor 11/6, Yyyyy3v, Aaaaaa2v.

»z wierchu, z wierzchu, po wierchu nakrywać« (1:1:1): BibRadz I 46a; Supersterno – Powierchu nakriwam. Calep 1033a, 1031a.

»[co] żałobą nakrywać« (1): Proſtey czapki/ zawićia czarnego vżyway/ Woz/ śćiánę/ y ſwe łoże żáłobą nákryway ZbylPrzyg B3.

W przen [co czym] (2): [szczęście] głowę/ bliſką niébá/zraźiło W głęboką żałość pędem wichrowym/ Nákrywa rádość żalem niezdrowym. ZawJeft 36. Cf Zwrot.
Zwrot: »truciznę nakrywać miodem« (1): Sczęśćié ſwoię okrutność przyſzłą cukrowáło: Któré więc zwykło ſrogą trućiżnę nákrywáć Słodkim miodem: nákrytą/ da człéku pożywáć. ZawJeft 46.
a. O czynności kapłana przy sakramencie bierzmowania [co] (1): Ciáło rąk wkłádániem nákrywáią/ áby duſzá duchem oświeconá byłá. WujNT 429.
2. Stanowić przykrycie czegoś (7): Dialis et Subdialis et hoc diale et subdiale, Co nie pod dáchem yeſt czego dách nie nákrywa/ ale ták pod niebem yeſt. Mącz 84c.

nakrywać co (3): Mącz 177a, 318d; Calyx — Wſzeliakąłupina ktorą nakriwa owocz, iakoieſt orzech, zołądz. Calep 154b.

nakrywać komu (1): Cerber: choćia mu wśćiekły łeb nákrywa Sto ſrogich wężów: á párá ſmrodliwa/ Y ſproſna piáná ćiecze miedzy zęby Z troiákiéy gęby. KochPieś 49.

nakrywać czym (1): Iugum etiam, Szranki ná winnincách ná xtałt pokletnice álbo poklatu po których ſie wino puſzcza liśćiem y yágodámi pokletnicę nákriwa. Mącz 177a.

W przen (2): Lecż kwiát wiecżny nákriwa/ Wioſny bez końcá; ſzeroką Ląkę/ co wſzech cnot/ ma ſtudnią głęboką. GrabowSet K2v, K2v.
3. Otaczać tajemnicą, taić, ukrywać; celare, concelare, dissimulare Calep (8): Obnubo, Zákriwam/ Nákriwam/ Táyę. Mącz 252c, 442a, 453c; Celo — Taie, nakriwąm. Calep 178a, 230b, 333a.

nakrywać czym (2): Necque enim quisquam potest exercitum cupere, aperteque petere, ut non praetexat cupiditatem triumphi, Aby tym nie nákriwał/ to yeſt nie dawał znáć chciwośći ſwey ku triumfowániu. Mącz 453c. Cf W porównaniu.

W porównaniu (1): Lecż (teraz) nákrywa (káżdy) krzywdę iáko odzieniem ſwym [operiet inquietas vestimentum eius]/ mowi Iehowa Cewáoth. BudBib Mal 2/16.

4. Tłumaczyć, usprawiedliwiać [co czym] (1): Spólnego nie przewrotni z tobą niémáią/ Którzy práwem Tyráńſtwo ſwe nákrywáią KochPs 142.

Synonimy: 1. narzucać, zasłaniać; 2. milczeć, taić, zamawiać, zamilczywać.

Formacje współrdzenne cf KRYĆ.

Cf NAKRYWAJĄCY, NAKRYWANIE, NAKRYWANY

ES