[zaloguj się]
[pdf]

NAKRZYWIĆ (12) vb pf

a jasne.

Fleksja
inf nakrzywić
praet
sg
2 m -eś nakrzywił
3 m nakrzywił
imperativus
sg
2 nakrzyw
conditionalis
sg
3 f by nakrzywiła
impersonalis
praet nakrzywi(o)no
participia
part praet act nakrzywiwszy

inf nakrzywić (4). ◊ fut 3 sg nakrzywi (2). ◊ praet 2 sg m -eś nakrzywił (1). ◊ 3 sg m nakrzywił (1). ◊ imp 2 sg nakrzyw (1). ◊ con 3 sg f by nakrzywiła (1). ◊ impers praet nakrzywi(o)no (1). ◊ part praet act nakrzywiwszy (1).

Sł stp notuje, Cn brak, Linde XVII w.

1. Zgiąć, pochylić (9): Replicare ad vitis caput, Záś nákrziwić/ Náchylić Mącz 305c.

nakrzywić co ku czemu (1): Zaſię kie dyby ſię przygodziło [o porodzie] nakrzywiwſzy głowę ku pierſiam ſziją ſie dziecię vkazało/ tedy baba ma rękę [lege: ręką]/ (omazaną iaką tłuſtoſcią) Leguchno główkę nawodzić FalZioł V 22d.

W przen (6):

nakrzywić kogo (G a. A) (1): WujNT ktv cf W przeciwstawieniu.

nakrzywić czego (po przeczeniu) (1): Day ſzcżere/ [serce] áby go żadna przewrotność nie nákrzywiłá. LatHar 23.

W przeciwstawieniu: »wyprostować ... nakrzywić« (1): ieſt w ludziách przewrotność wielka á zwyczáyna [...] gdy ſámi niechcą ſię wyproſtowáć/ tedy chcą Bogá nákrzywić WujNT ktv.

Zwroty: »grzbiet [czyj] nakrzywić« (1): Będą zaćmiony ocży gich iżby niewidzieli/ y grzbiet gich zawżdy nakrzyw [et dersum eorum semper incurva Ps 68/24]. TarDuch A7.

»nakrzywić karku pod jarzmem« = podporządkować się (1): narod y Kroleſtwo/ ktore nie będźie ſłużyło Nábuchodonozorowi Krolowi Bábilońſkiemu/ y ktokolwiek nie nákrzywi karku ſwego pod iárzmem iego PowodPr 14.

»nakrzywić nosa a gęby [na co]« = wynosić się (1): Othożeś nadobnie wygrał/ żeś ná máły cżás nákrzywił noſá twego á gęby ſwoiey ná wzgárdzenie bliźniego ſwego á cżłowieká pocżćiwego. RejZwierc 48.

»nakrzywić [komu] gęby« = uderzyć kogoś w twarz (1): Ow co tu ſtroną iechał tego zową Rixá/ To ieſt ták chłop zuchwáły przekąſałby y pſá. A też widziſz iáko mu nákrzywiono gęby/ Y niewiem by tám dawno ſpełná były zęby. RejWiz 74v.

Przen: Zmienić położenie figury w grze w szachy [czego komu] (1): Przyſzli nád ſzáchy/ do dawnego ſtołá/ Tám (iako mowią) táż bábá/ tyż koła. Obrony przedſię nie widzi metowi: Pyta/ kto rogow nákrzywił Rochowi? KochSz C2v.
2. Zniekształcić, sfałszować [czego] (2):

nakrzywić co (1): Bo by też dobrze ye rozumyał [uczony w Piśmie Św.]/ tedy yednák złoſciwye go nákrzywić może/ áby proſte ludźye zwyodł/ á ſobyé ſpoſobił. KromRozm II p2.

Szereg: »naciągnąć i nakrzywić« (1): Stárać yeſt przypowyeſć/ iż piſmo ſwyęte woſkowy nos ma/ ktorego káżdy może náćyągnąć y nákrzywić yáko chce. KromRozm I M3v.
3. Skrzywdzić [kogo] (1): Zaż to nowiná ná ſwiećie Iż kto kogo może gniećie Tákći ſie chudziná żywi Kto kogo może nákrzywi RejRozpr Ev.

Synonimy: 1. nachylić, nagiąć, zgiąć; 2. sfałszować.

Formacje współrdzenne cf KRZYWIĆ.

Cf NAKRZYWIENIE, NAKRZYWIONY

ES