[zaloguj się]
[pdf]

NAŁAJAĆ (39) vb pf

Wszystkie a jasne (w tym w drugim 1 r. błędne znakowanie).

Fleksja
inf nałajać
praet
sg pl
2 m -ś nałajåł m pers
3 m nałajåł m pers nałajali
f nałajała m an
con praet
sg
1 f bych nałajała
impersonalis
con by nałajåno
participia
part praet act nałajåwszy

inf nałajać (5). ◊ fut 3 sg nałaje (12). ◊ 3 pl nałają (8). ◊ praet 2 sg m -ś nałajåł (1). ◊ 3 sg m nałajåł (6). f nałajała (1). ◊ praet 3 pl m pers nałajali (2). ◊ con praet 1 sg f bych nałajała (1). ◊ impers con by nałajåno (1). ◊ part praet act nałajåwszy (2).

Sł stp notuje, Cn s.v. nie wytrwam, Linde XVII w.

Nawymyślać, naurągać, zelżyć, zganić, ostro skrytykować; lacerare, maledicere, obiurgare Mącz (39): Więc tám rychley náłáią/ á cżáſem y we grzbiet ſie doſtánie. RejZwierc 66v; WierKróc B3v; PaprUp G3.

nałajać komu (32): BierEz E2v; BielŻyw 98; RejRozpr G2; Bo bych ia w to vgodzyła Przed wſzemi bych cie ganiła Cżáſem ći bych nałaiała RejJóz E; RejKup e3; BielKom F7v; Więc wſzędy we drzwi tłucże/ wſzędy mu náłáią/ A cżáſem cżym pachniącym y z gory ſpluſkáią. RejWiz 17, 19, 73; Gdy Sláchćic Sláchćicowi záda zkurwyſyńſtwo/ álbo inſze ſłowo ſzkáráde/ á nie odwoła wnet co mowił/ tedy táki cżłowiek ſwowolny/ ma dádź tákowemu co mu náłáiał 60 grzywien/ ieſli tego niedowiedzye án wnet záprzy UstPraw A4v, A4v [2 r.]; RejFig Cc3v; KochSat C3; Mącz 87d; RejZwierc 77v, 81, 101, 234; Wſpomina Ariſtoteles ſtárą vſtáwę Pittákowę/ áby pijáni/ ieſli komu náłáiali [si quem [...] conuiciis [...] affecerint]/ [...] ćiężey byli karáni/ niż gdyby to trzeźwi vcżynili. ModrzBaz 82v; KochFr 115; BielSjem 10; BielRozm 3; A ieſli ia źle mówię/ náłáiáć mi trzebá. Ieſli dobrze/ vſłuchay/ nie bądź iáko kámień GosłCast 28; KlonFlis F3. Cf Z przytoczeniem, Zwroty.

Z przytoczeniem [komu] (2): nałaiał Ariſtipowi Diogenes rzekąc, gdyby ſie ty naucżył tey to potrawy ieſć [sałaty], nigdyby okrutnikowi nie ſłużił BielŻyw 57; Páni mu náłáiáłá/ iuż tám iedź do gáiu/ A do śmierći nie byway/ chceſzli w náſzym kráiu. RejFig Dd6v, Bb2.

W przeciwstawieniach: »nałajać ... chwalić, kłaniać się, podziękować, być wdzięczen« (4): Ano w ludzyech rozne obycżáie/ leden chwali á drugi náłáye BielKom Av; Naydzieſz ktoć wdzięczen będzie naidzieſzktoć nałaie Wroznych głowach muſzą być rozne obycżaie. KochSat C3; (nagł) Ziemiánie s Poſły. (‒) Z dáleká Poſłom náłáią/ Z bliſká ſie niſko kłániáią. RejZwierc 234, 100v.

Zwroty: »[komu] od matki nałajać« = zelżyć czyjąś matkę (1): otoż/ áby doſtáli they ſławy/ cżynią/ im naygrubiey mogą/ y nietelko/ ieden drugiemu od máthki náłáie [...] ále też ieden/ drugiego ſtrąći s ſchodu GórnDworz N2v.

»nałajać [komu] jako psu« (1): Obiurgavit illum acerbissime, Náłáyał mu yáko pſu. Mącz 178c.

»[komu] szpetnie nałajać« (1): Trzećia [białogłowa] bywa gębiáta/ ktorey ieśli nie da/ To mu ſzpetnie náłáie/ to nań ćięſzko biáda. ZbylPrzyg A4.

Szeregi: »nałajać i nawymawiać« (1): Y náłáiawſzy y náwymawiawſzy/ dopiero co niewiele dla niego czynim. SkarKazSej 663b.

»nazłorzeczyć, nałajać« (1): Probris lacerare, Názłorzeczić, Náłáyáć Mącz 181b.

Synonim: naurągać się.

Formacje współrdzenne cf ŁAJAĆ.

DD