[zaloguj się]
[pdf]

NAPALIĆ (27) vb pf

Pierwsze a jasne (w tym 1 r. błędne znakowanie), drugie pochylone.

Fleksja
inf nåpalić
praet
pl
3 m pers napålili
imperativus
sg pl
2 napål, napålże napålcie
3 niechåj napåli
impersonalis
praet napålono
participia
part praes act napåliwszy

inf nåpalić (3). ◊ praet 3 pl m pers napålili (2). ◊ imp 2 sg napål (14), napålże (1). ◊ 3 sg niechåj napåli (1). ◊ 2 pl napålcie (1). ◊ impers praet napålono (2). ◊ part praes act napåliwszy (3).

Sł stp brak, Cn notuje (bez odpowiedników łacińskich), Linde bez cytatu.

1. Rozniecić, rozpalić (6):
Zwrot: »ogień napalić« [szyk zmienny] (6): Rychley kupę drew nákłáććie/ A wielki ogień nápalćie. Ty Ezopie pánią zwięży/ A ná ogień rychło włoży BierEz D3; BielKron 298v; RejZwierc 205; SkarŻyw 70, 403; SIoſtry ogień napalono/ Y plácu nam poſtąpiono: Czemu ſobie rąk nie damy/ A ſpołem nie záſpiéwamy? KochSob 56.
2. Rozgrzać przez rozniecenie ognia (1):
Zwrot: »łaźnią napalić« (1): A ná brzegu łáznią bliſko ná palono [!] SkarŻyw 207.
3. Wytworzyć co przez spalenie [czego z czego] (12): FalZioł I 156a; nápal prochu s pierza páwiégo/ tymże go poſypuy/ od tego wneth podeſchnie/ á zgoi ſye SienLek 130v; nápaliwſzy popiołu z łáyná ćielęcégo/ vmieſzawſzy z octem/ brodawki pomázuy/ zgubiſz ié. SienLek 136; Albo nápal wapná z ſkorup ślimakowych/ álbo z czáſzek małżowych SienLek 165v, 111, 123v, 130v, 146v, 151 (11).

W charakterystycznych połączeniach: napalić popiołu (9), prochu (2), wapna.

4. Spalić wiele (z subiektywnym odczuciem wielości) [czego (pl)] (5): Albo nápal okrągłych ślimakow/ á on popioł z miodem zmieſzay/ pomázuyże tym piegi SienLek 79; nápalże ſtárych podeſzw bótowych/ ſtłucz że ié ná proch SienLek 184v, 136, 166.
Zwrot: »napalić [w czym] na popioł« (1): nápal iáſzczurek w gárncu ná popiół/ zmiéſzay go z ſolą/ á ſtháwiay to przed bydłem niechay bydło liże. SienLek 191.
5. Wypalić wiele (z subiektywnym odczuciem wielości) [czego pl a. coll] (3):
a. O cegłach; wyprażyć w ogniu; comburere Pol Ant (2):
Zwrot: »napalić cegły« (2): BibRadz Gen 11/3; miáſto kámienia napalili cegły/ á miáſto wapná kliiu nágotowáli GrzegRóżn Hv.
b. O wódce: przedestylować [czego] (1):
Zwrot: »wodeczek napalić« (1): Zaſz też wádzi y powidłek ſobie nádziáłáć? owocow náſuſzyć/ [...] wodecżek nápalić/ wſzytko to roſkoſz á krothofilá RejZwierc 110v.

Synonimy: 1. naniecić; 2. nagrzać, rozgrzać; 5.b. destylować.

Formaeje współrdzenne cf PALIĆ.

Cf NAPALONY

TK