[zaloguj się]
[pdf]

NAPIJAĆ SIĘ (170) vb impf

sie (152), się (18).

Oba a jasne.

Fleksja
inf napijać się
indicativus
praes
sg pl
1 napijåm się napijåmy się
2 napijåsz się
3 napijå się napijają się
praet
sg
1 m -m się napijåł
3 m napijåł się
fut
sg
2 m będziesz się napijåł, będziesz się napijać, napijać się będziesz
f będziesz się napijała
3 m będzie się napijåł, napijać się będzie
f będzie się napijała, napijać się będzie
imperativus
sg
2 napijåj się
3 niech(a)j się napijå
conditionalis
sg du
1 m m pers bychwa się napijała
2 m byś się napijåł m pers
3 m by się napijåł m pers
f by się napijała m an

inf napijać się (32). ◊ praes 1 sg napijåm się (3). ◊ 2 sg napijåsz się (4). ◊ 3 sg napijå się (5). ◊ 1 pl napijåmy się (2). ◊ 3 pl napijają się (7). ◊ praet 1 sg m -m się napijåł (1). ◊ 3 sg m napijåł się (1). ◊ fut 2 sg m będziesz się napijåł (8) FalZioł, będziesz się napijać (4), napijać się będziesz (4); napijać się będziesz BudBib (1); będziesz się napijać : napijać się będziesz FalZioł (4:3). f będziesz się napijała (1). ◊ 3 sg m będzie się napijåł : napijać się będzie FalZioł (7:1). f będzie się napijała : napijać się będzie FalZioł (1:1). ◊ imp 2 sg napijåj się [w tym: napijåjże się 1 r.] (79). ◊ 3 sg niech(a)j się napijå (2). ◊ con 2 sg m byś się napijåł (1). ◊ 3 sg m by się napijåł (1). f by się napijała (1). ◊ 1 du m pers bychwa się napijała (1) RejKup h4. ◊ part praes act napijając się (3).

Sł stp brak, Cn notuje, Linde bez cytatu.

Łykać pewną ilość płynu; potitare Mącz, On; sorbillare Mącz; bibere Pol Ant; imbibere Calep; potare Cn (170): Sorbillo, Po troſze/ po máłym kąsku ſie nápiyam/ poſarkowam fobie po kąsku. Mącz 402d; Calep [506] b.

napijać się czego (8): A kto dobre dobrym roztwarza/ rad ſye czyſtego nápija y ieſſcze powtarza. March1 A3 [idem] March3 V; FalZioł V 19c; ſurowey rzecży nigdym nie iadał, á ſłodkiego picia zawſzem ſie napijał. GlabGad K; BudBib Ez 4/11; trzebá było nápijáć ſię iey trochę winá/ áby zwody wpuchlinę byłá niewpádłá SkarŻyw 142. Cf Zwrot.

napijać się z czego (4): Diatretum, Kubek nieyáki z którego ſie nápiyáyą. Mącz 85a; Fidelia, Nieyáki gliniány kruż/ dobra Ampuła gliniána z ktorey ſie nápiyáyą. Mącz 125d, 376d, 466d.

napijać się czym (4): Cyathus, Kubek naczinie którim ſie nápiyáyą/ w który ſie ták wiele wleye yáko yeden może duſzkiem/ álbo yednym tchem wypić. Mącz 76a; Qui potitare solitus est patera aurea, Który ſie zwykł nápiyáć złotą czáſzą. Mącz 316a, 71b, 371a.

W charakterystycznych połączeniach: napijać się często, po kąsku, po trosze (2), trochę; napijać się słodkiego picia, wina (2).

Zwrot: »wody się napijać« (2): BielKron 319; Y wody w miarę nápijać ſię będzieſz/ ſzoſtą cżęść Hinu/ od cżáſu do cżáſu/ pić będzieſz. BudBib Ez 4/11.
Szereg: »jadać (a. jeść) a napijać się« [szyk 2:1] (3): Wina dobrego cżeſto potroſſze ſie napijać, polewki nie barzo tłuſte iadać. FalZioł V 19c; GlabGad K; BielKron 319.
W przen [czego z czego] (1): Krolowie źiemſcy wſzetecżenſtwo duchowne płodźić mieli/ nápijáiąc ſię z kubká złotego/ obrzydliwośći/ y plugáwośći tey nierządnice. NiemObr 164.
Przen: Przyswajać co sobie, uczyć się [czego] (5):
Zwroty: »napijać się błędu« [szyk zmienny] (2): KochPs 108; iż wżdy I.M. Tokarzem mię zowie/ niechże mego rzemięſłá/ ma ten kubek ſobie. Z ktorego błędów ſwoich nápijáć ſię może. CzechEp 65.

»z (macierzynym) mlekiem się napijać« [o wcześnie nabytych skłonnościach] (2): Thák yáko mámká nyerządnego przyrodzenia yeſt/ dziecyę gdy yey piersi vżywa/ [...] ſpołem y z mlekyem nápiya ſie záraz y złosći. GliczKsiąż D4; z domowymi zbytki ktorych ſye z máćierzynym mlekiem nápijamy/ wchodźimy miedzy ludźi SienLek 14v.

Szereg: »imować się i napijać« (1): Tákowych obyczáiow, ią cię nápominam, Abyś ſię nie imował, y nie nápiiał ſię CiekPotr 20.
a. O piciu alkoholu; compotare, potitare, sorbillare Mącz (11): bábá iuż głową trzęſye/ á drżąc ſye nápiją [!]. GroicPorz ee4; Producere noctem vino/ Dobrze w noc ſie nápiyáć. Przy winie ſiedzieć. Mącz 96d, 96d; KlonŻal E4; Iednák w ſądźie nie życzę ſobie twéy dźiélnośći Doznáć: wolę ćię domá/ gdy czeſtuieſz gośći. Bo bych ia nie káżdego dekretu zrozumiáł/ Domá bych wżdy potroſze nápijáć ſye vmiał. PudłFr 29.

napijać się czego (4): Iſczie bys był ſdrowſy pewno. Bych wa ſobie poſyedzyala A zgrąnek [lege: grzanek a. zgrzanek] ſię napijała. RejKup h4; KrowObr 146; ACż mu iuż nie potrzebá nic myſlić o boiu/ Ták ſie nápiyáć winá á ſiedzyeć w pokoiu/ Lecż to w nim zwycżay łomi/ y cne przyrodzenie PaprPan Fv. Cf »gorzałeczki się napijać«.

napijać się z kim (1): Compoto, Nápiyám ſie s kim. Mącz 316b.

W charakterystycznych połączeniach: napijać się grzanek, wina (2).

Zwroty: »gorzałeczki się napijać« (1): Albo kárty gramy/ Albo ſye gorzałeczki pod czás nápijamy. PudłFr 8.

»rad się napijać« (2): Twarz która ſie zawſze zda iakoby pijana, vkazuie mocnego, prożnomowcę, pſotliwego/ ktory ſie też rad napija GlabGad N2; KrowObr 146.

b. O spożywaniu leczniczych napojów oraz leków płynnych przeważnie z podaniem sposobu stosowania i skuteczści [w tym: czego (127)] (136): wſzakże ieſt dobra na zatkanie ſledziony y wątroby gdy ſię będzie taki cżłowiek napijał tey wody w ktorey ćwikła wrzała oczukrowawſzi trochę FalZioł I 20a; Też gdy ſie thego wina pani napijać będzie w ktorim wrzał przeſtęp/ rzecż iey przyrodzoną pobudza FalZioł I 23a; warz że ty rzecży [...] w winie á w wodzie/ [...] á przeczedz y oczukruy/ napijay że ſie tego poranu y wiecżor po trunkowi ciepło FalZioł I 28d; tego ſie wina [z ziarnem włożonym i cytwarem] napijać rano, á pothim zieſć niekielko gwozdzików [...] zimniczę lecży FalZioł I 62c; á tey polewki [z kapłona i zioł] ma ſie dychawicźny cżłowiek napijać ciepło poranu y na noc po trunku FalZioł V 81v, I 10b, 14a, 16b, 18c, 19a (117); Száłwią wierć z pieprzem á potym ią warz w Winie álbo w piwie/ thego ſye ná noc y ná zárań nápiay/ ieſt pierśiam wielką pomocą. SienLek 83, 136v, 143v.

napijać się dla czego (7): który by cżłowiek miał Cancer wrzod [.,,] vwarzywſzi Epitimum s polną rutą/ s paprotką, á tego ſie napijać poranu przez kielo niedziel dla tich niemoczy FalZioł I 50b; Też gdy vwarzyſz Figi z Izopem w proſthev wodzie/ á oczukrowawſzy napijay ſie iey dla dychawicze y dla ochrapienia FalZioł III 15a, I 80b, 84d, 98c, 99a, 118b.

napijać się naprzeciwko czemu (2): tego ſiropu napijay ſie poranu po trunkowi ciepło naprzeciwko tym to chorobam. FalZioł I 92a, I 53c.

napijać się na co (1): warz ty rzecży przetłukſzy w winie/ á tego ſię napijay na ty niemoczy namienione. FalZioł I 15d.

W charakterystycznych połączeniach: napijać się juchy, miodu (jakiego), polewki (jakiej) (2), serwatki, syropu (11), trunku, wina (jakiego) (12), wody (jakiej) (5); napijać się ciepło (27), często (3), idąc spać, kielko razow, na czczo (2), na noc (4), na zarań, po ranu [w tym: po ranu i wieczor (20)] (46), po troszce, po trunkowi (17), przed wieczorem, przez (ile) dni (a. niedziel, itp.) (7), rano, trunek (7), wieczor (20); napijać się ocukrowawszy (10).

Zwrot: »dać się napijać« [szyk zmienny] (5): [Lilialis] ma włoſnoſć dziwną naprzeciwko vkhąſzeniu pſa wſciekłego/ daiącz ſie napijać tego ziela vwarzywſzy w wodzie/ miodem przeſnym oſłodziwſzy FalZioł I 78a, I 29a, 37b, 52b, 67a.

Synonim: nałykać się.

Formacje współrdzenne cf PIĆ.

Cf NAPIJAJĄCY SIĘ, NAPIJANIE

TK