1. Kobieta wynajmowana do wykarmienia własnym mlekiem cudzego niemowlęcia; piastunka; opiekunka dzieci starszych; nutrix BartBydg, Mącz, Calep, Cn; altrix, matrix Calep; nutricula Cn [w tym: w funkcji postaci dialogu z GosłCast (65)] (186): BartBydg 99; potrzeba aby Mamka miała pierſi zupełne y doſtathecżne FalZioł V 36; Też dawſzy mamcze lekarzſtwo/ z kthoregoby miała purgaciją/ á potym drugiego dnia/ dać onę mamkę dziecięciu zapiekłemu wyzſać FalZioł V 38v, II 3c [2 r.],V 36 [3 r.], 36v [3 r.], 37 [5 r.], 39 (21); Cżemu mamki z parobki przebywaiące pſuią dzieci ktore trzymaią. GlabGad H5; LibMal 1544/88 [2 r.], 1547/133v [3 r.], 1557/163v; Co lepyey yeſt/ yeſli máthká ſwemi właſnemi pyerſyámi dzyecyę kármić ma/ cżyli yemu chowáć mámkę. GliczKsiąż D2, D2, D3 [3 r.], D4, D4v, D5v [5 r.], D6 [4 r.], K3 [2 r.]; Więc ſie Iáſiek vrodzi gotuyże mu mámkę/ A ſkoro pocżnie chodzić wnet pieſtunkę Hánkę. RejWiz 57; BibRadz II 118b marg; BielKron 86v, 165 [3 r.], 313 [2 r.]; Mącz 169a, 255b; Kopr/ w młodym piwie álbo w brzędce wárzony/ mnoży mámkam mleko/ gdy ij piją SienLek 87; Nákoniec przyrodzenie ſámo/ [...] náucżyło Mamki ſpiewáć/ áby ſpiewániem dziećinny płácż tuliły GórnDworz H3; HistRzym 18v; BiałKat 281; KuczbKat 130; RejZwierc 6v [2 r.], 76, Aaa4v; Przeto niech práwá hędą poſtánowione/ o wychowániu ſynow Krolewſkich: á mámki y miſtrzowie/ y w náuce towárzyſze/ tákże y w igrániu/ zá rádą Senatorſką niechay im będą przydáni. ModrzBaz 75v; Dziećię zcżárowáne/ ktore z kolepki cżart wynośił/ y od pierśi mámki odrywał y miotał/ chuſtecżką ſwoią zlecżył/ y cżártá poháńbił. SkarŻyw 412, 91, 159, 249, 478 [2 r.]; KochTr 4; Dźiatkam ktore mátki porzucywáią/ álbo ſierotkam/ w iednym ſzpitalu ś. Duchá/ chowáią vſtáwicżnie około dwu ſet mámek dla odchowánia ReszHoz 132; KochPieś 22; Altrix ‒ Odchowuiaca, mamka. Calep 55b, [643]a, 710b; OSSOBY, [...] 6. MAMKA. 7. FRAVCIMER. 8. PANI STARA. 9. POSEL. GosłCast kt, 23 did, 24 did [2 r.], 25 did [2 r.], 26 did [2 r.], 27 did [7 r.] (65).

mamka czyja [w tym: sb G i pron (14), pron poss (7), ai poss (2)] (23): BielŻyw 105; LibLeg 9/54; LibMal 1547/133;. Leop 4.Reg 11/1; Thedy vmárłá Deborá mámká Rebeki BibRadz Gen 34/8, Gen 24/59, 2.Reg 4/4; BielKron 16; HistRzym 8v, 18 [2 r.], 18v [2 r.], 19, 20, 25v; BudBib 2.Reg 4/4, Is 49/23; CzechRozm 152; Iedná Páni Elſyngá/ krolewſka mámká/ imienie wſzytko ſwoie y ruchome rzeczy/ do iego ſzáfunku zápiſałá. SkarŻyw 508, 248, 553; KochPhaen 2.

W porównaniach (7): byliſmy ćichemi w poſrzodku was/ iákoby mámká ogrzewáiąc dźiatki ſwoie. BibRadz 1.Thess 2/7; On [słońce] iáko Oćiec á ten [miesiąc] iáko Mátká: inne Gwiazdy/ iáko Mámki/ Piáſtunki/ nie oſobnie iednemu/ ále wſzyſtkim poſpolićie ſłużą SienLek 31; RejZwierc 146 marg, Aaa4; WujNT 1.Thess 2/7; Nuſz náſzá Polſká/ Litwá/ Zmudź/ y inſze iey kráiny/ ázaż tych ſmocżąt z gniazdá zebrawſzy nie wychowáły (marg) Polſka z ſwemi cżęśćiámi bluznierſtw przećiw Troycy świętey iáko mámká. (‒) PowodPr 33; SkarKazSej 665a.

W charakterystycznych połączeniach: krolewska mamka, niefrasowna, niegłupia, niekordyjaczna, niemelankoliczna, nieopita, obyczajna, rozumna, rządna, stateczna; mamka dzieci (do dziecięcia) (2), dla odchowania; mleko mamki, piersi; mamki odbieżeć, potrzebować, szukać; do mamki przysadzać; wyssać z mamki; bronić mamce, (od)da(wa)ć (8); chować mamkę (5), gotować, mieć, nauczyć, wyssać, zjednać (2); spuścić się na mamkę; mamką być; wychować z mamką; pytać się o mamce.

2. Położna; obstetrix Calep (2): Iednego cżáſu [...]/ ziętá boleſcią/ pádłá y vrodziłá dzyecię rnartwe [...] bez żadney mámki/ omdláłá y vmárłá BielKron 171v; Calep [718]a.

3. W języku flisaków: mgła (1): Mgłá kiedy wſtáie/ mowże Mámká wſtáie/ Bo gdźie inácżey/ drużynáć náłáie. KlonFlis F3.

4. n-pers (10): Iakom ya vyednał [...] ys mamka myal vypisacz philipa se wsiczkich dlugow ZapWar 1519 nr 2214.

5. n-loc: »Mamki« (1): yakom ya nyesbyl robothnego yana Cmyothka slachathney anny sokolowskiey Smamk ZapWar 1528 nr 2462.