[zaloguj się]

MARGRABIA (94) sb m

margrabia (87), markrabia LibLeg (7).

mar- (73), mår- (3); mar-: mår- BielKron (53:2), KlonKr (2:1); -gra- (73), -grå- (3); -gra-: -grå- BielKron (53:2), SkarŻyw (1:1); końcowe a jasne (w tym 1 r. błędne znakowanie).

Fleksja
sg pl
N margrabia margrabiowie
G margrabie margrabi(o)w
D margrabi margrabi(o)m, margrabiåm
A margrabię margrabie
I margrabią margrabiami
L margrabi
inne sg G a. A - margrabie, margrabię

sg N margrabia (27).G margrabie (13).D margrabi (16).A margrabię (10) [w tym: -a (1), -e (1)].G margrabie a. A margrabię (2).I margrabią (5).L margrabi (1).pl N margrabiowie (6).G margrabi(o)w (8).D margrabi(o)m (2), margrabiåm (1) BielKron (2:1).A margrabie (2).I margrabiami (1).

stp notuje, Cn s.v. margraf, Linde XVI i XVIII w.

1. Zarządzający margrabstwem, czyli marchią, sprawujący w nim władzę administracyjną i wojskową; marchio Murm, Mymer1, BartBydg, Cn; praeses limitaneus Cn (93): Murm 174; Mymer1 11; BartBydg 87; A thak przerzeczony poſzel naſch bandzie zandal ymyenyem naſzym pana Markrabye aby thego themv Miſtrzowy czynycz vyanczey zakaza1 LibLeg 7/69, 7/68v, 69, 69v [3 r.]; BielKron 188v, [3322]v [3 r.], 363 [2 r.], 368 (17); StryjWjaz B; Márgrábiowie Pomorſką źiemię pośiadáli KochProp 8; NOTESZ y Wártá, áby było wolné przeſzćié ſpuſtóm, z Márgrábią y Pomorzkiémi kśiążęty tráktowáć SarnStat 517, 601, 1089; Przez zazdrośćiwe Margrábie złe Pány, W Rogoznie [Przemysł] zábit zdrádą, náiáchány. KlonKr D4v, wstęp A3v.

W połączeniu z imieniem lub nazwiskiem [w tym: imię + margrabia (12), margrabia + imię i (lub) nazwisko (2)] (14): Naprod [!] poſzel naſſ Mikolay Nypſzycz poſzdrovy y nawyedzi ymyenyem naſzym pana Iana Markrabya LibLeg 7/68v; LibMal 1553/176, 177v; BielKron 233, 324, 363, 370, 378, 415v; SkarŻyw 573; StryjKron 472; ActReg 154; CO ſie priwatnych przywileiów Inflantſkich obywátelów dotycze. Wſzyſtkie któré od Arcybiſkupów/ Biſkupów/ y Miſtrzów nádáne ſą/ áż do Gwilhelmá Márgrábie Arcybiſkupá Ryſkiégo vtwiérdzamy. SarnStat 1206; KlonKr E3.

W połączeniu z nazwą miejscową lub przymiotnikiem od tej nazwy [w tym: ai (35), z+G (tylko: z Brandenburgu) (8); dodatkowo z imieniem (28); margrabia + określenie (39), określenie + margrabia (4)] (43): MetrKor 34/287v, 288 [2 r.], 37/1, lv [2 r.]; Zábit Henryk Márgrábiá Moráwſki BielKron 360v; Widząc Miſtrz Pruſki iż nie mogł odzierżeć cżego chćiał/ vćiekł ſie do Márgrábiow z Brándeburgu BielKron 370, 175v, 188v, 193v, 226v, 228v (28); Grubin Klutz. Przisłucha teras iáſno oświeconemu/ á práwie ſwiętobliwemu Pánu á Pánu Woićiechowi/ z Láſki Bożey Márgrabi Brándęburſkiemu/ Xiążęćiu Pruſkiemu KwiatOpis [C]2v; BiałKaz K3; StryjKron 406, 432, 472 [2 r.], 727, 767; PaprUp B3v.

W charakterystycznych połączeniach: margrabia brande(m)bur(g)ski (z Bra(n)deburgu(-a)) (34), morawski (9), pomazan, wybran, zabit, zazdrosny; pan margrabia (15); brat margrabi(e) (margrabiow), cora, odpowiedź, opiekun, państwo, syn; do margrabiow zapis; do margrabi(e) (margrabiow) pisać, przystać, uciec się; od margrabiow obskoczon, wziąć, zabit; kupić u margrabi(ow), sprawować, szukać; margrabi(om) dać (dan) (6), odpowiedać (4), podać się, przedać, przysłuchać; mowić przeciw margrabi, wyprawić się; przystać ku margrabiom; nawiedzić margrabię, posłać (3), prosić, przełożyć [nad kim], wziąć na pomoc; na margrabię powstać; margrabią liczyć się, uczynion; posłać z margrabią, traktować; przy margrabi stać.

2. Tytuł arystokratyczny w Europie zachodniej, w hierarchii następujący po książęcym (9): brát iego ſłużył v Fránćiſzká Sforcyego kſiążęćiá Medyolánſkiego/ [...] gdy ſie mu poſzcżeśćiło zoſtał Márgrábią/ zebrał wielkie pieniądze BielKron 239, 239 [2 r.].

W połączeniu z nazwiskiem (5): [Panowie i książęta ziemie hiszpańskiej ci] K. de Mediná celi/ K. de Mediná Sidonie [...]. Theż Márgrábiowie/ de Oriſtan/ de Gotiano/ de Villená/ de Aſtorgá BielKron 279v, 279v [4 r.].

W połączeniu z przymiotnikiem od nazwy miejscowej (1): Poſłał do nich Kánclerzá Cżeſkiego Płáwenſkiego Márgrábię BielKron 237.

Synonim: 1. marchijo.

Cf MARGRAB, MARGRAF

AL