[zaloguj się]
[pdf]

MIESZANIEC (17) sb m

mieszaniec (16), mięszaniec (1) CzechEpPOrz.

Pierwsze e pochylone, a jasne; drugie e prawdopodobnie jasne (tak w -ec).

Fleksja
sg
N miészaniec
G miészańca
D miészańcowi
A miészańca
I miészańc(e)m

sg N miészaniec (1). ◊ G miészańca (2). ◊ D miészańcowi (1). ◊ A miészańca (1). ◊ I miészańc(e)m (12).

Sł stp brak, Cn notuje, Linde XVI (jeden z niżej notowanych przykładów) oraz XVI (XVIII)–XVIII w.

1. Istota złożona z dwu różnych pierwiastków (16):
a. Istoty z mitologii greckiej: centaur i Minotaur; hybrida (ibrida) Cn (3): Com ſłychał od Chirona mieſzańca dziwnego KochSat B3v; Tákżeć mężny Tezeus/ miéſzáńca ſrogiégo Obálił KochPam 81.
α. O gwiazdozbiorze Centaur (1): MIéſzáńcá tego [Chirona] pátrzay pod dwiemá známiony: Mąż niedźwiadkowi/ á kóń wadze podłożony. KochPhaen 17.
b. Istota dwupłciowa; ambiguus, modo vir modo femina, androgynus, hermaphroditus Cn (1): Tákżeć Kálwinowi ieden Bog Troyca nie podoba ſię [...]/ boi ſię podobno áby nie był iákiem mieſzáńcem z obudwu rodzáiow zlepiony/ to ieſt z chłopá y niewiáſty/ (bo Bog ieſt imię mężcżyzny/ á Troyca ieſt imię niewiáſty) GrzegRóżn I2.
c.Istota złożona z natury boskiej i człowieczej (4): Zebym Iezuſá Christuſá cżynić miał mieſzáńcem, ábo ze dwu sklionym. CzechEp 75 marg, 75, 76.

mieszaniec z kogo i kogo (1): [Św. Paweł w listach] Cżłowiek mowi wſzędy/ nie mieſzániec iáki/ z ániołá y cżłowieká: ábo z Boſtwá y cżłowiecżeńſtwá: ále cżłowiek nam bráćiey ſwey podobny CzechRozm 59.

d. Człowiek zrodzony z rodziców różnych wyznań [z kogo a kogo] (1): Auguſtyn on ſławny kośćiołá Rzymſkiego oćiec mieſzańcem był/ z oycá pogániná á mátki Chriſtyánki CzechEp 63.
e. Prawdopodobnie obelżywe określenie innowiercy ze względu na różne pochodzenie wyznawanej religii (7): Iáko to gdy mię zowie mieſzáńcem/ Tokarzem/ Klechą Antychriſtowſkim/ Sląſką beſtyą CzechEp 63.

mieszaniec z kogo [w połączeniu z dwoma rzeczownikami] (1): Bo być mieſzáńcem z Cżechá/ z Slężaká/ á choćiaż y z Cygáná/ ábo y Tátárzyná/ á być przedśię cnotliwym/ pobożnym/ y wiernym: á co to komu ſzkodźić może. CzechEp 63.

mieszaniec jaki [w połączeniu z dwoma i więcej przymiotnikami] (5): Iż to I. M. X. K. ſerce ſwe/ ięzyk/ vſtá/ wárgi y pioro záoſtrzył/ y nárychtował/ przećiw beſtyey dźikiey/ przećiw niemoćie/ kleſze/ y mieſzáńcowi Sląſkiemu/ Cżeſkiemu/ y Cygáńſkiemu CzechEp 126, 63 [2 r.], 96; CzechEpPOrz *3v.

2. Prawdopodobnie ten, kto wywołuje zamieszanie, mąciciel (1): Dźiś z tym Mieſzáńcem dźierżeć choć ma ręce krzywe/ Przeto czerpáć nie może gdźie ſą Zrodłá żywe. Iutro záſię drugiego pirzchliwie ſię chwytáć/ O nowych opiniách napilniey ſię pytáć. Prot B2.

Cf [MIESZACZ], [MIESZAŁA], [MIĘSZAL]

MP