.
1.
Wskazuje miejsce, przedmiot, osobę itd. mijane w drodze, położone w bezpośredniej bliskości: obok, koło czego;
praeter Cn (98):
OpecŻyw [61v],
143;
OpecŻywSandR nlb 5;
gdyż [Palemon] cżaſu iednego winenm opity ſzedł mimo Xenocrateſow dom odtworzony BielŻyw 100,
57,
73;
MiechGlab 6;
LibLeg 10/71v;
RejPs 63v;
LibMal 1551/158v;
LubPs S3v,
dd;
RejWiz 112;
RejFig Bb8v,
Cc2v [2 r.];
RejZwierz 25,
27,
120v;
BielKron 329;
Istula praeterluit Warsoviam, Wisłá ciecze mimo Warſzáwę Mącz 200a,
180d,
199d [2 r.],
209c,
d [2 r.] 222b (
11);
RejAp 12v;
GórnDworz T6;
RejPos 68,
126v,
325;
HistLan Cv;
Iechał po kilku dni onże cżłowiek mimo ono mieyſce RejZwierc 101,
89v,
153v,
[238];
BielSpr 69;
SkarŻyw 92,
444,
529;
KochFr 116.
W charakterystycznych połączeniach: mimo [kogo, co] bieżeć (4), (prze)chodzić (przechodzący) (4), ciec (ciekący) (8), iść (idący) (29), jechać (8), pojść (3).
Z drugim przyimkiem „o” [tylko w wyrazie „oń”] (13): OpecŻyw 145v; LubPs T5v; powiedziano mu/ że Iezus Názaráńſki mimo oń idzie [quod Iesus Nazarenus transiret mimo idźie WujNT] Leop Luc 18/37, Luc 18/36; RejFig Aa8; RejZwierz 23v, 33v [2 r.]; BibRadz I 10d marg, Ps 88/42; RejPos 66v, 324v, 349v.
W przeciwstawieniu: »rozważać i w pamięć wbić ... puszczać głos mimo uszy« (1): iákobyś to [radę poćciwą] ſobie y rozważał y w pamięć wbił/ á nie puſzeżał dármo głoſu mimo vſzy iáko od trąby álbo od ſurmy/ w ktorey ſłow áni textu żadnego nie máſz. RejZwierc 90v.
Zwroty: »(lekce, lekkomyślnie) puszczać (
a. puścić) [
kogo,
co] mimo się (precz)« =
opuszczać,
nie dbać,
lekceważyć;
devorare,
negligere Mącz [
szyk zmienny] (
26):
Kto ſzcżęſcie puſzcża nimo ſię Prawie ten iuż niedba o ſię RejJóz E;
Leop *A3v;
BielKron [332];
Mącz 188a,
316c,
507d;
OrzQuin Y4v;
GórnDworz D5,
K8v,
M4,
L13v;
KochMon 33;
WujJud 18;
CzechRozm 145v;
Oczko 1v [2 r.];
StryjKron 707;
Iákubie złoty/ Puſczay mimo ſye wſzytki tákowé kłopoty. PudłFr 42;
PaprUp F3v;
ActReg 85,
163;
GrochKal 13;
To tedy/ y inſzych rzeczy wiele/ któré krótkośći folguiąc mimo ſie puſczam OrzJan 84,
14,
23;
JanNKar A3v.
»puścić (a. puszczać) [co] mimo się« = odpuścić, wybaczyć (7): Diar 49, 64; OrzQuin N4v; GórnDworz Ff7; ActReg 173; CiekPotr 89; proſzę vniżenie [...] ábyś mi to W. M. wſzyſtko condonuiąc y mimo ſię puśćiwſzy/ pod ſkrzydłá ſwe [...] vkorzonego przyiąć racżył CzahTr A2.
»mimo uszy lecieć« = brzmieć, dźwięczeć nie będąc branym pod uwagę (1): iż cokolwiek ſmácżnego przecżćiſz álbo vſłyſzyſz/ niechże to nie będzie v ciebie iáko miedziánym brzękiem/ ktory tylko iż mimo vſzy leći RejZwierc 15v.
»puszczać głos mimo uszy« = nie słuchać, lekceważyć (1): RejZwierc 90v cf W przeciwstawieniu.
Wyrażenie przyimkowe: »mimo uszy« [w tym: komu (2)] = jest komuś obojętne, nie słucha, lekceważy (3): RejWiz 68; Moẃ mu thy co chceſz iemu [szalonemu] mimo vſzy. RejZwierc 215; KochPieś 3.
2.
Wskazuje osobę lub fakt, które powinny być uwzględnione, lecz zostały pominięte albo zagrożone pominięciem (78):
a.
Pomijając, bez uwzględnienia (czasem z odcieniem lekceważenia) (29):
LibLeg 11/41v;
KromRozm II b4,
x2v;
KromRozm III C5v,
G6v,
I7v,
O5v,
P2v;
OrzList g4v;
Mącz 487a;
ośleṕ ná tę Exekucyą idźiemy: nákoniec/ mimo przodek iéy godząc OrzQuin C,
G,
O3v;
RejPos 44;
Tenże [Bóg] nam/ mimo znáiomſzé ſąśiády [...] Przywiódł był Królá z dálekiéy kráiny KochPieś 40 [
idem]
KochWr 16;
Phil Q;
SarnStat 15.
Szereg: »mimo a(l)bo opuściwszy« (2): Hoc honore me multis posthabitis affecistis, Tęśćie cześ⟨ć⟩ mimo ynſze álbo opuśćiwſzy ynſzych wiele wyrządźili. Mącz 315a; WujNT 524 marg.
Wyrażenia przyimkowe:»mimo pozwolenie (
a. przyzwolenie) [
czyje]« =
bez zgody (
2):
nie ma [...] [stan rycerski] ruszać się gdzie okrom osoby pańskiej też na najwiętszą potrzebą [!] mimo pozwolenie swe dobrowolne Diar 82;
SarnStat 638.
»mimo wiadomość [czyją]« = bez wiedzy (4): KromRozm III K2, K4; ActReg 104; Stephan Król [...] przyrzékamy [...] nigdy nie nie ſtánowić/ áni przed ſię bráć około Małżeńſtw náſzych/ mimo wiádomość y przyzwolenié Rad Koronnych oboygá narodn. SarnStat 638.
α.
Na niekorzyść, z krzywdą (4):
iż on chleb świety [!] [...] Kápłanom nádány/ mimo poczćiwe á vbogie Małżonki/ y dźiatki ich/ ná pſotę ſye po wielkiey częśći obraca. OrzRozm H3v;
co niepodobna żeby Nothus kiedy dźiedźiczyć miał mimo tego ktory ieſt s práwego Małżeńſtwá práwym dźiedźicem MycPrz II B;
SarnStat 1030.
Z drugim przyimkiem „o” (1): ieſli ten ieſt fur et latro, ktory w Wiśni mimo oń [Krowickiego] Plebanem ieſt? OrzList d4v.
b.
Wbrew, przeciw, niezgodnie z czym (49):
iako mimo twe obietnice/ nędznie ſą vdręczeni ſludzy twogi RejPs 133v;
ZapWar 1545 nr 2646;
KromRozm I Fv;
KromRozm II f4v,
14,
o3,
t2,
x;
KromRozm III Mv;
Diar 46 [2 r.];
DiarDop 111;
UstPraw K2;
WujJudConf 145;
NiemObr 7,
14,
134,
153;
GórnRozm D3v;
ActReg 31,
120,
124;
ábyśćie vpátrowáli ty ktorzy czynią rozruchy y pogorſzenia mimo náukę [praeter doctrinam] ktoreyeśćie ſię wy náuczyli WujNT Rom 16/17;
choćby y my/ ábo ánioł z niebá przepowiedał wam mimo to coſmy wam przepowiedáli [praeterquam quod evangelizavimus vobis]/ niech będźie przeklęctwem. WujNT Gal 1/8,
Gal 1/9,
Hebr 11/11,
a. 520,
652 [3 r.];
A ieſliby który młódzeniec ze wśi mimo to ſkazánie [praeter istud decretum JanStat 1082] vćiekáiący był náleźion w miáſtách/ [...] tedy Pánu [...] ma bydź wrócon SarnStat 200,
103,
319,
390,
542,
612 (
8);
kácerſtwá y odſzcżepieńſtwá mimo iednę rełigią Kátholicką zwáli Báłwanámi. PowodPr 28,
28,
39,
60,
68.
Szereg: »mimo (to) albo przeciw temu« (2): Powyedźyał pan Kryſtus/ [...] A mimo álbo przećiw temu Apoſtołowye vſtáwili y przykazáli KromRozm II x2, t3v.
Wyrażenie przyimkowe: »mimo wolą [czyją]« = wbrew woli (4): KromRozm III P8; WujJudConf 65, 67; wſzedſzy w lás álbo w gay cudzy/ mimo wolą páńſką [praeter domini voluntatem JanStat 1111] dęby y drzewá wyrębuią lepſzé SarnStat 668.
4.
Oprócz, poza;
praeter Cn (92):
a.
Z wyjątkiem;
extra, praeter JanStat, praeterquam Cn (30):
ZapWar 1548 nr 2668;
Sumnienie powieda iż mymo boga wſytko nieczemnoſcz. RejKup Kv;
MurzNT 38v;
GroicPorz ee3;
OrzList d4;
LeszczRzecz A5v;
trudno mamy tho náleść mimo náſzę Polſkę/ áby gdźie zwierzchni Pan pro meo et tuo zniewolony Sądem był. OrzRozm T3v,
A3v,
N3;
GrzegRóżn C2v,
K3v;
Mącz 488c;
OrzQuin D,
S2,
T3,
V2,
V4 [2 r.] (
8);
áby żaden mimo Mácieiá Wirzbiętę tych kſiążek do lat dzieſiąći nie drukował GórnDworz kt,
I3v,
L8v,
M5;
SarnStat 22,
43,
267,
954,
[994].
Z drugim przyimkiem „o” (1): naſzégo miłościwégo pana więcyi niegniewáimy [...] do kogo inſzégo mimo oń wzdychanięm i vciekanięm MurzNT 28v.
b.
Nie licząc, w dodatku (54):
MetrKor 46/47v;
mimo wielé inſzych rzeczy/ tę włáſnośc prawie wſzyſtkich naſzego czaſu fałſzywych prorokow pamiętáimy MurzNT 108v;
KromRozm III I2,
N;
Skotnicki mimo ſtrách/ ktorym go dobrze było nákarmiono/ ieſzcże ſie długo wſthydzić muſiał GórnDworz S8 [
idem WerGośc 250],
C7,
D2v,
E2v,
M6,
N3v (
15);
GrzegŚm 41;
KuczbKat 15;
WerGośc 250;
OrzJan 126;
Ale mimo te świádectwá/ dowieść tego możem y z ſámego textu. WujNT s. 403,
przedm 2;
JanNKar Dv,
E2 [2 r.];
PowodPr 71;
SzarzRytLeśn ktv.
Wyrażenie przyimkowe: »mimo to (jeszcze)« =
ponadto,
poza tym (
23):
Pobierze skarby i złoto, Posiędzie ziemię mimoto. BierRozm 10;
KromRozm III P5;
GroicPorz c2,
y4;
BibRadz I *5v;
GórnDworz B5,
E,
E2,
E7,
Bb5 (
11);
WujJud 2;
Mimo to wiedz/ iż gdzie ktore ſłowo/ álbo wirſz/ rozno tłumácże [...] tłumácżą/ tedy tákową niezgodę po ſtronach znácżyliſmy. BudBib b4;
ActReg 64,
171;
OrzJan 108;
Mimo to ieſcze [Insuper JanStat 219]/ przerzeczony Rector/ żaki y Studenty ſwé in cauſis criminalibus mnieyſzych/ [...] ma moc ſądźić SarnStat 203,
627.
»mimo to wszytko« (1): Ale mimo to wſzytko/ potrzebá temu kto ma być trefny/ áby miał przyrodzenie/ y obycżáie po temu GórnDworz S3.
c. Poza obrębem, zasięgiem, zakresem (8): GrzegRóżn Kv, L [2 r.]; żaden obywátel mimo Rzecżpoſpolitą [extra rempublicam] niemoże dobrze żyć/ áni vrzędowi ſwemu ábo powinnośći ſwey doſyć cżynić. ModrzBaz 3; ieſliże ſię ſędźiemu mimo ożáłowánie y odpory [praeter partium proposita et responsa]/ godźi zkąd inąd prawdy dochodźić. ModrzBaz 89v, 3; KochFr 78; SarnStat 726.
5.
Ponad, więcej niż;
praeter Mącz (32):
Nimo ty wſzytki/ Dzieſiątek licżba/ ieſth nazacznieyſza KłosAlg A4;
MurzHist Rv;
Powiedámći wám/ że tento s ſtąpił do domu ſwoiego vſprawiedliwiony (marg) nimo onego (‒) niſzli on [quam enim ille (marg) ab illo (‒); więcey niżli on WujNT] MurzNT Luc 18/14;
Mącz 217d,
236b,
319b [2 r.],
488c,
504a;
GórnDworz H5;
RejPos 167v;
KuczbKat 40;
RejZwierc 145v;
BudBib Esth 4/12;
CzechRozm 166v;
iáko Olgerd y Kieyſtut záwżdy ſię ſzczerze y vprzeymie áż do ſmierći mimo inſzych Brátow miłowáli/ ták też y Synowie ich Jágeło z Witołtem StryjKron 462;
KochCzJan A3;
OrzJan 53;
JanNKar A3,
Bv;
Wſzákże mimo Doktory [ultra eosdem doctores JanStat 197]/ którzy ſą w Kápitułach z ſynów ſzlácheckich/ ſkázuiemy/ áby byli téż przypuſczeni Doktorowie z proſtégo rodzáiu SarnStat 180; [
idem 197, 923],
197,
703,
923,
1196,
1204.
W formule sądowej (5): GDyż tu.N. obżáłowány przed Sądem o zámordowánie tego.N. przywołány po pierwſze/ po wtore/ po trzećie/ po czwarte mimo práwo/ nieſtánął GroicPorz n2 [cf przywoła mężoboyce ... v ćiáłá trzeći raz y czwarty nád práwo v Sądu GroicPorz nv], 13, nv [2 r.], o2.
Szereg: »mimo i nad« (1): vpátrowáć mamy/ iednego/ ſámego/ naywyżſzego Bogá: mimo ktorego/ y nád ktorego/ inſzego żadnego nie máſz. NiemObr 111.
6.
Przed; wcześniej niż;
prae Mącz (11):
OpecŻyw 85v;
możem rozumiéć/ ze ich [doktorów] mimo inſzé Heród o mieśce narodzeniá Meſzjáſzowego pytáł. MurzNT 173v marg;
A yemu mimo ine/ yáko goſpodarzowi bráćyą kazał potwirdzáć. KromRozm III M7v,
P6v;
Prae [...] significat ante, Przed/ dla/ mimo/ od. Ut prae cunctis, Przed wſziſtkiemi álbo mimo wſziſtki yne. Mącz 316c,
322a;
CzechRozm 162.
a. Prawdopodobnie wskazuje osobę porównywaną: wobec, w porównaniu z; prae Mącz, Cn (3): Neminem prae se putare, Wſziſtki mimo ſię wzgárdzáć/ nie ważić ſobie nikogo ni zacz. Mącz 333a, 96a, 442d.
![[zaloguj się]](/static/img/icons/lock.55d5b47a78d5.png "Zaloguj się"){kind=icon}
![[Słownik Polszczyzny XVI wieku]](/static/img/spxvi-logo.9e6c364a84ff.png){kind=logo}
![[Szukaj]](/static/img/icons/magnifier-left.03d386f15d93.png){kind=icon}
![[pdf]](/static/img/icons/document-pdf-text.783deef3e87f.png "Pobierz artykuł hasłowy w formacie PDF"){kind=icon}