« Poprzednie hasło: RODZĄCY SIĘ | Następne hasło: RODZENIE SIĘ » |
RODZENIE (280) sb n
o oraz pierwsze e jasne, końcowe e pochylone.
sg | |
---|---|
N | rodzenié |
G | rodzeniå |
D | rodzeniu |
A | rodzenié |
I | rodzenim, rodzeni(e)m |
L | rodzeniu |
sg N rodzenié (73); -é (2), -(e) (71). ◊ G rodzeniå (73); -å (42), -(a) (31). ◊ D rodzeniu (29). ◊ A rodzenié (21); -é (1), -(e) (20). ◊ I rodzenim (14), rodzeni(e)m (3) PowodPr (1), SkarKaz (2). ◊ L rodzeniu (67).
Sł stp, Cn notuje, Linde XVIII w. s.v. rodzić.
Składnia przydawki dopełniającej równoznacznej z dopełnieniem sprawcy: rodzenie od kogo (4).
- I. Rzeczownik od „rodzić”
(177)
- 1. Wydawanie na świat potomstwa
(151)
- Przen (2)
- a. O kobietach (146)
- b. O zwierzętach (3)
- 2. Powoływanie do życia, płodzenie
(23)
- Przen (1)
- 3. Powstawanie (1)
- 4. Rozmnażanie wegetatywne (1)
- 5. W błędnym tłumaczeniu tekstu biblijnego (1)
- 1. Wydawanie na świat potomstwa
(151)
- II. Rzeczownik od „rodzić się” (99)
- III. To, co się urodziło
(2)
- Przen (1)
- *** Dubium (2)
rodzenie kogo (1): Bo iż Kośćioł Boży bez oycow/ Páſterzow/ y ſtarſzych głow być nie może/ duchowne ſynow Bożych rodzenie/ pokarm dla nich niebieſki ſłowa Bożego [...] mieć muśi. SkarJedn 29.
rodzenie czyje [= kto rodzi] (1): Gdy będźiećie bábić niewiáſtam Hebreyſkiem/ tám przy ich rodzeniu vyzryćieli że mężczyzná/ zábiyćie go BibRadz Ex 1/16.
W połączeniu szeregowym (1): pirwey bywa poczęcie potym rodzenie naoſtatek porodzenie. WróbŻołt C5v.
»rodzenim pracować się« (2): Przed tym niż ſie rodzenim prácowáłá/ porodziłá [Antequam parturiret, peperit]: pierwey niżli przyſſedł cżás porodzeniu iey Leop Is 66/7, Is 42/14.
»ciężkie rodzenie; ciężkość rodzenia, przy rodzeniu, w rodzeniu« [szyk 20:1] (16;2:2:1): Dzieſiąta przycżyna cięſzkoſci przy rodzeniu bywa dla Aborſu, to ieſt porzuczenia/ ktore bywa cżwartego albo piątego kxiężycza od pocżęcia FalZioł V 17d; KTo chcze radzić y pomagać cięſzkoſciam rodzenia Brzemiennych niewiaſt, maią takowi Ludzie radzić y ſprawować ſluſzne rządzenie paniam brzemiennym FalZioł V 18c; [przyczyny ciężkiego rodzenia:] Oſme dla wielkiey cięſzkoſci matki albo niewiaſty oney/ ktorą miała w rodzeniu FalZioł V 28, V 17a [3 r.], b [3 r.], c [2 r.], d [2 r.], 18a (18); á ieſzcze było máło nie milá chodu do Efraty/ tedy Rachel porodźiłá/ á ćięſzkie rodzenie miáłá [difficultatem passa est dum pareret]. BibRadz Gen 35/16; dáie iey [niewieście] P. Bog pokutę/ boleſne y ćięſzkie rodzenie/ kłopoty wielkie około dziatek SkarŻyw 262; LatHar 126.
»czas rodzenia« (8): Ty niewiaſty ktore cięſzkie czo zdziatkami chodzą: przywięzuą go [rybkę małą echinusa] do ſiebie/ thy nigdy nie porzuczą/ a gdy cżas przydzie rodzenia/ tedy lekko rodzą FalZioł IV 34c; Naprzod przed cżaſem rodzenia przez cżtyrzy niedziele: [...] rzecży ſzkodliwych [wystrzegać się] FalZioł V 18d, V 18c, 19a, 20b; Paritudo, Czás rodzenia/ Rodzenie. Mącz 278c; Vopiscus, Niewczeſny álbo zoſtáły bliznek/ to yeſt/ gdy ieden z bliznków czás rodzenia vprzedza a martwo ſie rodzi Mącz 507d, 278c.
»rodzenie dziatek (a. dziecięcia, a. dzieciątka, a. dzieci)« = filiorum generatio Vulg [szyk 17:1] (18): iżby ſię przygodziło rodzenie dzieciątka nogami rozłożonemi [...] Tedy baba ma z pilnoſcią noſzki w kupkę ſtulać FalZioł V 22a, kt, V 15v, 16, 16b, 16c (9); SeklKat L; GliczKsiąż C5; Weźmi krwie niewieśćiey/ kthora przy rodzeniu dźiećięćiá odchodźi [...] SienLek 106, S[ss]4v; ModrzBaz 53; [niewiasta] będźie zbáwiona przez rodzenie dźiatek/ ieſli będźie trwáłá w wierze WerKaz 292; Puerperium – Rodzenię drieczieczia [!] Calep 873a; LatHar 126; WujNT 1.Tim 2/15.
»lekkie, łacne, snadne rodzenie« (10:6:1): rumianek z bylicżą [...] theż thym paniam, ktore maią porodźić czini łaczne á przez boleſci rodzenie. FalZioł I 26a; wilkoſć [...] ieſt vżytecżna ku ſnadnemu rodzeniu FalZioł V 18a, V 17b [2 r.], 18a, b, c, 19d (10); Ieſt też drugie oſobliwe lekárſtwo ku lekkiemu á śpieſznemu rodzeniu. SienLek 113v, 113 [2 r.], 114 [3 r.], S[ss]4v.
rodzenie czyje [= kogo] (1): Iak ſlońce ſkla niekazij gdy promienie puſſcżá/ tako boſkié rodzenijé panieńſtwa nieruſſá OpecŻyw 17v.
rodzenie kogo (6): Drugi vrząd ich [niewiast] ieſt zachowawać w ſobie ſpermę to ieſt, naſienie albo plemię mężſkie ku rodzeniu cżłowieka potrzebne GlabGad Fv; Tho prawo [przyrodzone] nie tylko ſámemu człowiekowi właſne ieſth: Ale káżdemu żywemu ſtworzeniu/ ktore ſye rodźi/ iákoż s tego práwá pochodźi złączenie przyrodzone ku rodzeniu ſobie podobnego GroicPorz a2; SienLek 113; SkarŻyw 312. Cf »rodzenie dziatek«, »rodzenie potomka«.
rodzenie czyje (1): Żniwa c[ud]zego nasienia, Dzieci nie swego rodzenia. BierRozm 3.
»plemię rodzenia« = męskie nasienie, sperma (1): Genitale semen, Plemię rodzenia Mącz 145d.
»rodzenie potomka« (1): á im by ſtárſzy był [Abraham] z żoną ſwoią niepłodną: tym by ná więtſzy cud Boży w rodzeniu potomká pátrzyć y moc Bożą ſławyć mogł. SkarŻyw 285.
rodzenie czyje [w tym: G sb i pron (3), ai (7)] (10): GlabGad F4; HistAl A3; CzechRozm 158v; wſzytcy rodzenie náſze przywłaſzcżamy iednym á tymże rodzaiu ludzkiego pirwſzym rodźicom ModrzBaz 56v. Cf »rodzenie człowiecze«.
»rodzenie przyrodzone« (1): bog mogl zachouacz thą panną od grzechu pyeruorodnego acz ſyą narodzyla podluk rodzenya przyrodzonego PatKaz I 3v.
»rodzenie na świat« (1): ánioł wybija ćieleſne rozumienie Máryey pánnie z głowy/ áby ſie nic w tey mierze nie ogłądáłá ná zwycżay/ ſpoſob rodzenia ludzi ná świát CzechRozm 158v.
rodzenie czyje (3): Dwu Adámu pierwſzego y wtorego porownánie z ſtrony ich rodzenia. CzechRozm 155v marg, *3; ArtKanc N3v.
rodzenie czyje z kogo (2): O pożytkách wćielenia Syná Bożego/ y o náſzym z Bogá rodzeniu. SkarKaz 487a, 484b.
rodzenie z kogo (2): áby Syn ktory z Bogá ieſt/ nie był wierzon być onym iednym Bogiem/ kthory nie ieſt z nikogo. (–) bo żadnego rodzenia z cżłowieká nie znał GrzegRóżn Lv; CzechEp 220.
rodzenie czyje, czego [w tym: G sb i pron (18), ai (3)] (21): GrzegRóżn D4v; kthórégo [Syna Bożego] rodzenia ſpoſob iáko nam táiemny ieſt/ Prorok mówi: Rodzenié iego któż wymówić może? BiałKat a4; CzechRozm 38, 156v; SkarŻyw 493; iż to nigdy przedsięwźięćie iego [św. Jana] nie było/ żeby rodzenie ſłowá Bogá od perſony Bogá oycá tą mową oznaymiáć miał CzechEp 144; y tego też rozumieć nie mogę/ iáko to może być rodzenie tey perſony rożney od Bogá Oycá/ o ktorey ſię to záś twierdźi/ iż ieſt rzecżą ſámá przez ſię bedącą. CzechEp 146; to świádectwo zgołá nieſłuży rodzeniu Chriſtuſowemu CzechEp 157; Ale inſzych y tákich y niewiedźieć iákich podobieńſtw [ksiądz kanonik] vżywa/ opiſuiąc tego ktorego opiſáć nie może y rodzenia iego/ [...] wypowiedźieć. CzechEp 177, 157 [2 r.], 177, 216, 219, 220 [2 r.], 227; CzechEpPOrz *3; NiemObr 142; Czemu Ian ś. nie rzekł: Ná początku był Syn/ ále go ſłowem názwał? [...] Dlatego/ áby ſię tákie iego rodzenie oznaymiło/ o ktorymeſmy mowili áby nikt o grubym y zwyczáynym rodzeniu/ o żenie y mężu w tey mierze nie myślił. SkarKaz 486b, 484a.
W połączeniu szeregowym (1): Gdyż Bog ſam oćiec/ będąc oycem/ nie może być áni ieſt ſynem [...] Bo gdyby rownym był [...] tedyby dwá Bogowie y dwa oycowie/ y dwá pocżątki/ dwie przycżynie y powody wſzytkiego muśiały być: ktoreby od nikogo pocżątku iſtnośći/ byćia/ boſtwá/ rodzenia/ władzey y zwierzchnośći nie miáły CzechEp 241.
»bez matki, bez ojca, z istności ojcowskiej rodzenie« [w tym: bez matki, bez ojca (1), bez matki z istności ojcowskiej (1)] [szyk 3:2] (2:1:2): ganię ono ich [...] wymyślone ná niebie bez mátki á ná źiemi bez oycá rodzenie. CzechEp 260; To oni śmiele mowią y twierdzą/ ále nie dowodzą: ponieważ o tym w niebie z iſtnośći oycowſkiey rodzeniu: ſłowká namnieyſzego w piśmie ś. nie mają. NiemObr 97; ále oni [katolicy] ná tym wyznániu po proſtu nie przeſtawáiąc/ wyſoko z rozumy latáią/ vpátruiąc tám rodzenie iakieś w niebie/ bez mátki z iſtnośći oycowſkiey NiemObr 98.
»rodzenie przedwieczne« [szyk 7:6] (13): Ktore ſłowá y ſam Ian Kalwin/ pilny opiekun y obrońcá Troyce/ y przedwiecżnego rodzenia wtorey oſoby w Boſtwie/ ták wykłáda CzechRozm 38, 59v, 61; między inſzymi Hieronim mowi iż to może być rozumiano dwoiáko: to ieſt: ábo o tym tám przedwiecżnym rodzeniu/ ábo o národzeniu z panny. CzechEp 156, 156, 219, 220, 234; NiemObr 98; Pan rzekł do mnie/ Syn moy ty ieſteś/ iam ćiebie dźiś vrodźił. (marg) To y o przedwiecżnym rodzeniu/ Doktorowie ś. wyłożyli (–) LatHar 360; PIERWSZACZEŚĆ. O rodzeniu przedwiecznym Páná náſzego Iezuſá/ przy wykłádzie tych trudnych ſłow ś. Ewángeliey. SkarKaz 484a, 118a, 484a.
W połączeniu szeregowym (1): [apostołowie] kłádzieniem rąk dziedzice ſobie [...] cżynili dáiąc im tę moc/ ktorą ſami od Páná Bogá mieli [...] y ták ſzło powołánie práwe ná ten wielki vrząd: to znák był záwżdy napewnieyſzy Kośćiołá Bożego/ w ktorym to tákie potomſtwo rodzenie y dziedzictwo zoſtawáło. SkarJedn 31.
Synonimy: I. płodzenie; 1. porod, zlężenie; III. płod.
Cf POROD, RODZIĆ, RODZIĆ SIĘ
DDJ