[zaloguj się]
[pdf]

NASYCIĆ (73) vb pf

a jasne (w tym 2 r. błędne znakowanie).

Fleksja
inf nasycić
praet
sg
2 m -ś nasycił
f nasyciłaś
3 m nasycił, nasyci(e)ł
imperativus
sg
2 nasyć
conditionalis
sg pl
1 f bych nasyciła, bym nasyciła m an
3 m by nasycił, nasyciłby m pers by nasycili

inf nasycić (30). ◊ fut 1 sg nasycę (6). ◊ 2 sg nasycisz (4). ◊ 3 sg nasyci (5). ◊ 3 pl nasycą (3). ◊ praet 2 sg m -ś nasycił (1). f nasyciłaś (1). ◊ 3 sg m nasycił (7), nasyci(e)ł (1) LubPs. ◊ imp 2 sg nasyć (4). ◊ con 1 sg f bych nasyciła (1) GórnTroas, bym nasyciła (1) GosłCast. ◊ 3 sg m by nasycił (2) Leop, WujNT, nasyciłby (1) BibRadz. ◊ 3 pl m pers by nasycili (1). ◊ part praet act nasyciwszy (5).

Sł stp notuje, Cn brak, Linde XVII(XVIII) w.

Nakarmić lub napoić; satiare, saturare Mącz, Vulg; explere, rimari Mącz; implere, replere Vulg [w tym: kogo (47), co (22)] (73): LubPs K2, S5; Leop Num 11/22; BielKron 40; Mącz 356c; RejPos 182v; A gdy by był [Lucyjanus] pierwey ſam prace ſwey pożywał á nizli vbogiego náſyćił/ zá nieprzyſtoyność to ſobie miał. SkarŻyw 46.

nasycić czym (9): WróbŻołt 106/9; BibRadz Ps 81/17, 106/9; RejPos 184; Nákarmił nas przenawybornieyſzym pokármem: á wywiedźionym z opoki duchownym miodem doſkonále náſyćił nas: Bo wielce dobry LatHar 231. Cf »nasycić chlebem«.

W charakterystycznych połączeniach: nasycić lud (ludzi) (2), (wielką) tłuszczą (tłuszcze) (2), ubogiego; nasycić miodem, przenawyborniejszym zbożem; nasycić hojnie, znamienicie.

Zwroty: »nasycić chlebem, chleba« = saturare pane a. panibus Vulg, Pol Ani [szyk zmienny] (4 : 2): TarDuch B3v; LubPs dd2v; Leop Ps 131/15; Zywnoſći iey będę obfićie ná wſzem błogoſłáwił/ á vbogie iey náſycę chlebem. BibRadz Ps 131/15; Vbogie powieda pan náſycę chlebá. KrowObr 149v; A ſkądżeby ie thu kto mógł chlebem náſyćić ná they puſzcży? RejPos 182v.

»nasycić duszę (a. duszyczkę) (łaknącą a. pragnącą, a. próżną, a. zgłodniałą)« = (esurientem) implere animam Vulg [szyk zmienny] (5): WróbŻołt 106/9; LubPs Y5; Nie wielká ieſſcże winá gdy kto co vkrádnie/ bo dla tego krádnie/ áby duſſę łáknącą náſyćił Leop Prov 6/30, Iob 38/39; BibRadz Ps 106/9.

»pokarmem nasycić« (1): vzrzymy możnoſc iego ieſli on nas wtey puſſczy będzie mogł rozlicznemi pokarmy náſyćić. RejPs 115.

»do sytości nasycić« (1): Vboſtwo iego náſycę chlebem práwie do ſytośći LubPs dd2v.

Szeregi: »(na)karmić i (a) nasycić« = saturare, satiare Vulg; cibare et saturare Pol Ani [szyk 4:1] (5): WróbŻołt 106/9; BibRadz Ps 81/17; obiecał Bog nákarmić y náſyćić lud ſwoy/ otoſz iuż gdy gi raz nákarmi y náſyći nigdy potym ludzie łáknąć y prágnąć áni ieść będą. CzechRozm 115v; LatHar 231.

»nasycić, napełnić« (1): Iż obfićie náſyćił [saturare fecit] duſzę prágnącą/ á duſzę głodną nápełnił [implevit] wſzem dobrem. BibRadz Ps 106/9.

»nasycić, (a) opatrzyć« [szyk 2:2] (4): racżył opátrzyć á náſyćić pięć tyſięcy ludzi/ tylko pięciorgiem chlebá ięcżmiennego/ á dwiemá rybkomá. RejPos 183, 175v, 183v, 184.

Przen: Dać wiele czegoś, zaspokoić jakieś potrzeby lub pragnienia, napełnić czymś (45): BierRozm 19; WróbŻołt 106/10; BibRadz I 306a marg; Explere animum, Wolą ſwą náſićić. Mącz 304c; Desideria naturae satiare, Potrzeby przirodzone náſyćić. Mącz 369b; RejPos 183v; Pan nie náſyći morzá bezednego/ Wśi nie náſycą Páná choć iednego. KlonFlis C4.

nasycić czego [= czym] (4): Pocieſzliwa obietnicá thym ktorzy łákną y prágną/ że ye Pan hoynye wſzytkiego dobrá duſznego y cieleſnego náſyćić racży. LubPs Y5v marg; RejPos 184v, 266; Odpuść grzechy proſzę/ á cżyń łáſkę zemną/ Poki nie obroćiſz w proch/ ćiáłá moiego/ A z świátá nie zrzućiſz/ náſyćiwſzy złego. GrabowSet B3.

nasycić kim, czym (21): Náſyćże nas z poránku twym miłoſierdźiem BibRadz Ps 90/14; RejAp 25, 28v, 133; RejPos 158, 164v, 183v, 184, 184v, [226]v; RejZwierc 175v; Náſyć nas owocem ſwégo Miłośierdźia obfitégo [Repleti sumus mane misericordia tua Vulg Ps 89/14] KochPs 138; Tám [w niebie] zaſłon nie będźie/ tám ſię táięmnice Odkryią: á święte/ widźieć dádzą lice/ Sobą ſwe naſyćiſz/ tám głod/ ćięſzki duſzy Nie będźie GrabowSet O3v, Bv. Cf »krwią swe gardło nasycić«, »myśli i oczy nasycić«, »nasycić pokarmem«, »nasycić uszy piosnkami«.

W połączeniach szeregowych (2): SeklKat Q3v; Bo ieſli go nie odſtąpiſz [...] wiedz pewnie iż on ciebye miłośćiwie náſyćić/ nákarmić/ á opátrzyć będzye racżył/ łáſką á miłoſierdzyem ſwoim RejPos 184.

W charakterystycznych połączeniach: nasycić [kogo] wszelkiego dobra dusznego i cielesnego, złego; nasycić wolą swą, żądości swe; nasycić laty [= długością życia]; nasycić wodami żywymi [= nauką bożą]; nasycić dosyć, hojnie, obficie.

Zwroty: »gniew swoj nasycić« (1): Odium saturare, Gniew ſwóy náſyćyć. Mącz 369c.

»krwią [czyją] swe gardło głodne nasycić« (1): Okrutnego lwá ſcżęnię zá tobą bieży/ Ktore ćię páznoktámi przeymie oſtremi/ I krwią twoią ſwe gárdło głodne náſyći/ Syny wizytki pobiią KochOdpr D2.

»myśl (a. myśli, a. rozmyślanie) nasycić« (4): RejPs 162v; BibRadz *4; Wſzelka robotá cżłowiecża/ ieſtći w vſciech iego/ gdyż ſie wſzytki prace do vſt ſciągáią/ (to ieſt/ áby żył dobrze) ále myſli iego nigdy nie náſyćiſz. BielKron 80v; GosłCast 59.

»myśli i oczy swoje nasycić [kim]« (1): á nie tyło myśli ále y oczy ſwoie náſyćić Bogiem w ćiele chćieli. SkarKaz 519a.

»nasycić myśli pokarmem (a. pokarmy)« (5): raczyſz teſz y dzis naſz miły panie naſycic myſli naſſe pokarmem ſwiętey woley twoiey RejPs 162v, 34, 48v, 101, 200.

»nasycić serce (i umysł)« (3): RejPos 265v; Krótkiego vżycz czáſu mátce do oddánia Powinnośći ſynowi/ y z nim pożegnánia: Abych chćiwé żáłośći ſerce/ náſyćiłá/ A oſtátnié członeczki iego obłápiłá. GórnTroas 52, 61.

»nasycić uszy piosnkami« (1): Nie náſyćiłás [!] mych vſzu ſwymi pioſnkámi KochTr 7.

»[czyją] żądzą nasycić« (1): Pirwey niżli odijdzieſs będęcie tzałowatz/ niż cie matce twoié dám / chcę cie vmilowatz/ zá moię żądzą naſyciſs/ pirwey niż odſtąpiſs OpecŻyw 20.

Szeregi: »napełnić a nasycić« (1): Ale iż inſza ieit ſpráwiedliwość duſzna á rozna od tey cieleſney/ á ſnadź więcey o tey tu Pan przytacżáć racży/ iż iey obiecuie nápełnić á náſyćić ſerce y vmyſł káżdego wiernego fwoiego RejPos 265v.

»opatrzyć a (i) nasycić« (2): [Pan Bog] każdego opátrzyć y káżdego náſyćić chce y obiecnie/ łáſkáwym miłoſierdzyem ſwoim RejPos 183v, 184v. [Ponadto w połączeniu szeregowym 1 r.]

»ożywić a nasycić« (1): ktorym [miłosierdziem] miał [Pan] záſię wiecżnie ożywić á náſyćić ony zemdlone vpádłe á grzechem záráżone nędzne duſze RejPos 158.

»nasycić a uleczyć« [szyk 1:1] (2): A on nie tylko áby cie náſyćić á vlecżyć miał/ ieſliże záwołaſz do niego/ ále ieſzcże vlecżywſzy á náſyciwſzy cie miłoſierdźiem ſwiętym ſwoim/ [...] cżyni cie ſynacżkiem wdzięcżnym Bogá Oycá ſwego niebieſkiego RejPos 164v.

a) O Eucharystii (1): Dopuſzcza ſię łamáć/ áby wſzytkich náſyćił. WujNT 603.

Formacje współrdzenne cf SYCIĆ.

Cf NASYCENIE, NASYCONY

DJ