[zaloguj się]
[pdf]

1. NASYCENIE (37) sb n

a oraz pierwsze e jasne; końcowe e z tekstów nie oznaczających é oraz -é.

Fleksja
sg
N nasyceni(e)
G nasyceniå
D nasyceniu
A nasyceni(e)
I nasycenim, nasyceni(e)m
L nasyceniu

sg N nasyceni(e) (8). ◊ G nasyceniå (11). ◊ D nasyceniu (6). ◊ A nasyceni(e) (6). ◊ I nasycenim (3) OpecŻyw, KrowObr (2), nasyceni(e)m (1) LatHar. ◊ L nasyceniu (2).

Sł stp, Cn notuje, Linde bez cytatu; poza tym w objaśnieniu s.v. nasyt.

1. Zaspokojenie głodu lub pragnienia; poczucie sytości; satietas, saturitas Mącz, Calep, Cn; satias Cn (31): tak ijż nitz iedno ſamo miloſierdzié przyciągnęlo go [Pana Jezusa]/ aby wſpomogl naſycenijm ty ludzie. OpecŻyw 52v; Saturitas, Sytość/ náſycenie/ też vrodzáyność/ płodność. Mącz 369c, 369b [2 r.]; ArtKanc T10; Calep 947b [2 r.], 948a.

W przeciwstawieniu: »nasycenie ... łaknienie« (1): wſzędy y we wſzythkich rzeczách ieſtem náucżony/ y ku náſyceniu/ y ku łáknieniu to ieſt/ ták obfitowáć iáko y niedoſtátek cierpieć [et satiari, et esurire, et abundare, et penuriam pati]. BibRadz Philipp 4/12.

Zwroty: »poczuć nasycenie« (1): A wſzákoż nie poczuie náſycenia w żywoćie ſwoiem [Quia non novit tranquillus in ventre suo] BibRadz Iob 20/20.

»nie znać nasycenia« (1): A (ktemu) [są] pśi obżárliwi/ nie znáią náſycenia [nesciunt saturitatem] BudBib Is 56/11.

Przen: Posiadanie czegoś w obfitości, zaspokojenie jakichś potrzeb lub pragnień, napełnienie czymś (20): Ani ſię też godźi/ [...] iżeby [kto] [...] roſkoſzą cel naſycenia zámierzal/ ale podług rozumu maią być wſzyſtki rzeczy miarkowane KwiatKsiąż D2v; RejPos 9v; ArtKanc T10; LatHar +++v; Y tym ktorzy dobremi być y záwżdy ſpráwiedliwośći nábywáć prágną: obiecáne náſycenie. SkarKaz 638b, 637b marg.

nasycenie czego (1): A Pan to [zasadę: oko za oko, ząb za ząb] nápráwuie/ vkázuiąc/ że to nie vſtáwiono ná prágnienie y náſycenie pomſty: ále ná ſpráwiedliwóść. SkarKaz 311b.

nasycenie czego [= czym] (5): Náſycenie docżeſnych y wiecżnych dobr záwżdy ſpráwiedliwi otrzimáyą. LubPs D4 marg; KrowObr 97v, 98; Iż ieſliżeby on nas opuśćił bez opátrznośći ſwoiey ſwiętey/ á náſycenia dobrodzieyſtw y miłoſierdzia ſwego ſwiętego/ [...] pewniebychmy wytrwáć nie mogli RejPos 182, 183v.

nasycenie z czego (1): proſſę rácz vſkromić vſtá moie/ áby ſie nigdy ná wſſetheczne ſlowá niewyćiągáły/ á iżby też nieprágnęły ſtego náſycenia co by ſie miáło z iákich wydartkow vmnożyć: RejPs 209.

W połączeniu szeregowym (1): ty y z Synem Twoim y z Duchem S. ieſteś Swiętym twoim świátłośćią práwą/ náſyceniem doſkonáłym/ weſelem wiecżnym/ kochániem zupełnym/ y wiekuiſtą ſzcżęśliwośćią LatHar 225.

Zwroty: »aż do nasycenia mieć [co]« (1): á przeto niektorzy nie rádzi widzą práwá/ áni ſpráwiedliwośći/ bo ſie im ták widzi/ żeby ſpráwiedliwość [...] miáłá [...] vmnieyſzyć onego bytu/ ktory s pánowánia áż do náſyczenia máią GórnDworz Ee5.

»napatrzeć się aż do nasycenia« (1): [którzy w rzeczypospolitej dobry rząd uczynili] nápátrzyli ſie aż do náſycenia rządu dobrégo/ y bona Domini in terra viuentium, doſtáli ſie do rádośći wiecznych. SarnStat *3v.

Wyrażenie: »łaski (bożej), łaską nasycenie« (2:1): ktorzybykolwiek z ludzi wiernych tho mięſo [poświęcone] iedli/ wſzelkim błogoſláwieńſtwem niebieſkim/ y łáſki náſycenim/ byli nápełnieni. KrowObr 97v, 97v, 98.
Szeregi: »nasycenie i pokoj« (1): Szczęśćia tego żywotá żadnego náſycenia y pokoiu nie czynią/ záwżdy w nich czego nie doſtáie. SkarKaz 637b.

»pragnienie i nasycenie« (1): SkarKaz 311b cf nasyczego.

a) O Eucharystii (2):
Zwroty: »dawać pokarm [komu] ku nasyceniu« (1); Gdy dawaſz pokarm Pánie nam ku náſyceniu/ Zgotuyże náſze ſercá ćiebie ku chwaleniu ArtKanc T10v.

»pożywać Ciała ku nasyceniu« (1): Oycże namileyſzy. Rácż nam poświęćić ten ſtoł w Kryſtu vmęczonym/ Że pożywamy ſpołu w pożegnániu świętym; Ciáłá ku náſyceniu ArtKanc T10v.

2. Napełnienie czym; expletio Cn (1): Explebilis, Latwy ku náſiceniu/ Nápełnieniu. Mącz 304d.
3. Obfitość pokarmu; satietas, saturitas Cn (4):
Zwrot: »jeść (a. używać chleba) w nasyceniu« (2): będźiećie vżywáć chlebá w náſyceniu wáſzym hoynym KołakSzczęśl B, B3.
Wyrażenia: »nasycenie chleba« (2): Prorok o Sodomie mowi: iż iey zguby przyczyną byłá pychá y náſycenie chlebá y doſtátek [superbia, saturitas panis et abundantia Vulg Ez 16/49]. SkarKazSej 675a, 705a.

»dostatnie nasycenie« (1): Będźie dawał [Pan Bóg] deſzcż ná źiemię wáſzę wedłuk potrzeby/ y pogody żebyśćie zbieráli zbożá y wino/ y oley/ y śiáno ſpoł ná páſtwę bydłu/ y wſzytko cobyśćie mieli ieść w doſtátnim náſyceniu. KołakSzczęśl B3.

Szereg: »nasycenie i dostatek« (2): Tá byłá złość Sodomſka: hárdość/ náſycenie chlebá/ y doſtátek/ y prożnowánie: á iż ręki do nędznego y vbogiego nie śćiągnęli. SkarKazSej 705a, 675a.
4. Żywność, pokarm (1): Alimentum ‒ Ziwnoſzcz, naſziczenie. Calep 55b.

Synonimy: 2. napełnienie; 4. pokarm, żywność.

Cf NASYCIĆ, NASYCIĆ SIĘ, 1. [NIENASYCENIE]

DJ